مباهله قابلیت تعمیم در تقابل جریان حق و باطل امروزی را دارد

امروز، ۲۴ ذی‌الحجه و روز مباهله است. روزی که پیامبر اکرم(ص) به همراه عزیزترین اعضای خاندان و اهل‌بیتش در مقابل علمای مسیحی نجران برای مشخص شدن حقانیت اسلام قرار گرفت.

مباهله بر وزن مفاعله به ‌معنای انجام دادن کاری به‌صورت دوطرفه است، حروف اصلی آن بهل و به‌ معنای خداوند او را لعنت کرد است؛ اما از نظر مفهوم متداول که در آیه ۶۱ سوره آل‌عمران بدان اشاره‌ شده به‌ معنی نفرین کردن دو نفر به یکدیگر است. به این ترتیب که وقتی استدلال‌های منطقی سود نداشت، افرادی که با هم درباره یک مسئله مهم دینی گفت‌وگو دارند در یکجا جمع می‌شوند و به درگاه خدا تضرع می‌کنند و از او می‌خواهند که دروغ‌گو را رسوا سازد و مجازات کند.

پیامبر اسلام(ص) در سال دهم هجرت نامه‌ای به اسقف نجران نوشت و طی آن مسیحیان نجران را به دین اسلام دعوت کرد. نمایندگان پیامبر اسلام(ص)، عتبة بن غزوان و عبدالله بن ابی‌امیة و الهدیر بن عبدالله و صهیب بن سنان، نامه را به اسقف مسیحیان نجران رساندند. وی پس از خواندن نامه، شورایی مرکب از شخصیت‌های مذهبی و غیرمذهبی تشکیل داد که وارد مدینه شوند و از نزدیک با پیامبر(ص) دیدار کنند و دلایل نبوت ایشان را مورد بررسی قرار دهند.

هیئت مسیحیان نجران متشکل از ۴۰ یا ۶۰ یا ۷۰ نفر به مدینه رفتند و پس از دیدار با پیامبر(ص) با او به مباحثه و تبادل‌نظرها و افکار پرداختند و در مورد خدا و حضرت مسیح(ع) و مریم(س) به گفت‌وگو نشستند که در نهایت آنان به پیامبر(ص) گفتند: «گفت‌وگوهای شما ما را قانع نمی‌کند»، در این هنگام جبرئیل آیه 59 تا 63 آل‌عمران را آورد و پیامبر(ص) را مأمور کرد تا با کسانی که با او مجادله می‌کنند به مباهله برخیزد.

ریشه قرآنی مباهله

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدرضا جباری، عضو هیئت‌علمی گروه تاریخ موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با ایکنا از قم، با اشاره به اینکه مباهله سنتی است که ریشه قرآنی دارد و دلیلی بر محدودیت زمانی و موضوعی مباهله نداریم، اظهار کرد: مباهله طلب لعنت و دوری از رحمت الهی برای طرف مقابل در تقابل جبهه حق و باطل است و شالوده و زمینه اصلی مباهله مربوط به مسائل اعتقادی است.

وی ادامه داد: مسیحیان نجران دعوی الوهیت حضرت عیسی را داشتند و دليل الوهيت مسيح را، تولد عيسی(ع) بدون واسطه پدر می‌دانستد. در اين هنگام فرشته وحی نازل شد و اين سخن خدا را بر قلب پيامبر جاری ساخت: «به‌درستی كه مَثَل عيسی نزد خداوند مانند آدم است كه خدا او را از خاك آفريد». در اين آيه، خداوند، با بيان شباهت تولد حضرت عيسی و حضرت آدم، يادآوری می‌كند كه آدم را با قدرت بی‌پايان خود، بدون اينكه دارای پدر و مادری باشد، از خاك آفريد و اگر نداشتن پدر گواه اين باشد كه مسيح فرزند خداست، پس حضرت آدم برای اين منصب شايسته‌تر است؛ زيرا او نه پدر داشت و نه مادر؛ اما با وجود گفتن اين دليل، آنان قانع نشدند و خداوند به پيامبر خود، دستور مباهله داد تا حقيقت آشكار و دروغ‌گو رسوا شود.

این استاد حوزه علمیه گفت: مباهله قابلیت تعمیم در تقابل جریان حق و باطل و با دو نفر را نیز دارد و در موارد اعتقادی، سیاسی یا هر مطلب دیگری، اگر جبهه باطل حاضر به قبول استدلال جبهه حق نیست؛ جبهه حق می‌تواند مباهله کند و دوری از رحمت خدا را برای دروغ‌گو طلب کند.

استاد حوزه علمیه افزود: پیشنهاد مباهله از جانب پیامبر اکرم(ص) نشان از این دارد که تا فردی به صداقت و حقانیت خود ایمان راسخ نداشته باشد پا در این راه نمی‌گذارد، چرا که نتیجه مباهله، بسیار سخت و هولناک است و چه‌بسا به از بین رفتن و نابودی دروغ‌گو منجر شود، از طرف دیگر، پیامبر کسانی را با خود به میدان مباهله آورد که عزیزترین افراد او بودند و این مهم نشان از عمق ایمان و اعتقاد پیامبر به‌درستی دعوتش دارد که با جرئت تمام، نه تنها خود، بلکه خانواده‌اش آن‌هم پا‌ک‌ترین‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد.

نزول آیه تطهیر

به گفته حجت‌الاسلام جباری حضور خانواده پیامبر گرامی اسلام(ص) در جریان مباهله نشان از دیدگاه تکریمی پیامبر(ص) نسبت به خانواده دارد.

وی بیان کرد: هم‌چنین نزول آیه تطهیر در روز مباهله صورت گرفت، روزي كه پيامبر خدا(ص) قصد مباهله كرد، قبل از آن عبا بر دوش مبارك انداخت و حضرت اميرالمؤمنين و فاطمه و حسن و حسين(ع) را در زير عبای مبارك جمع كرد و گفت: «پروردگارا، هر پيغمبری را اهل‌بیتی بوده است كه مخصوص‌ترین خلق به او بوده‌اند. خداوندا، اين‌ها اهل‌ بیت من هستند. پس شك و گناه را از ايشان برطرف كن و ايشان را پاک كن». در اين هنگام جبرئيل نازل شد و آيه تطهير را در شأن ايشان فرود آورد که «همانا خداوند اراده فرمود از شما اهل‌بیت پليدی را برطرف فرمايد و شما را پاكِ پاك كند».

وی ابراز کرد: طبق توافق قبلی، پيامبر(ص) و نمايندگان نجران براي مباهله به محل قرار رفتند. ناگاه نمايندگان نجران ديدند كه پيامبر فرزندش حسين(ع) را در آغوش دارد، دست حسن(ع) را در دست گرفته و علی و زهرا(س) همراه اويند و به آن‌ها سفارش می‌كند هرگاه من دعا كردم شما آمين بگوييد. مسيحيان، هنگامی‌که اين صحنه را مشاهده كردند، سخت به وحشت افتادند و از اينكه پيامبر، عزيز‌ترين و نزديك‌ترين كسانِ خود را به ميدان مباهله آورده بود، دريافتند كه او نسبت به ادعای خود ايمان راسخ دارد؛ زيرا در غير اين صورت، عزيزان خود را در معرض خطر آسمانی و الهی قرار نمی‌داد؛ بنابراين از اقدام به مباهله خودداري كردند و حاضر به مصالحه و پرداخت جزیه شدند.

این استاد حوزه تأکید کرد: جاى آن دارد که در اطراف واقعه مباهله تحقیق بیشترى صورت گیرد و نقاط اصلى این واقعه که چون واقعه غدیر خم مسلم و غیرقابل خدشه است، روشن شود، چرا که مباهله سندى جاودان بر حقانیت اسلام و شاهدى غیرقابل انکار بر اصالت و استحکام بناى همیشه استوار تشیع راستین است.

انتهای پیام