جبری‌گری و اشعری‌مسلکی؛ مانع فهم صحیح عاشورا
گروه جامعه ــ حجت‌الاسلام والمسلمین فاضل میبدی در نشست «عاشورا و امروز ما» اظهار کرد: معتقدیم وحی ریشه در آسمان دارد، اما پیامبر(ص) با معجزه و کرامت و اسرار آسمانی به سراغ مدیریت جامعه و جنگ‌ها نرفت. جنگ‌ها و رویارویی با دشمنان و منافقان امری زمینی بود؛ هرچه به واقعه عاشورا زمینی‌تر نگاه کنیم و از اسرار و اساطیر درباره آن بکاهیم، بهره بیشتری می‌بریم.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ سومین شب از سلسله‌نشست‌های «عاشورا و امروز ما» شامگاه شنبه ۱۶ شهریورماه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین رسول جعفریان، پژوهشگر تاریخ اسلام و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی فاضل میبدی، مدرس حوزه و دانشگاه، در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین فاضل میبدی در این نشست اظهار کرد: یکی از مسائلی که مانع بهره‌گیری از تاریخ اسلام می‌شود این است که با جبری‌گری و اشعری‌مسلکی به مسائل نگاه کنیم. عده‌ای دائماً می‌گویند همه چیز خواست خدا بود و همه مسائل زمینی را می‌خواهند به آسمان پیوند بزنند. اگر این گونه باشد که امام حسین(ع) برای حرکت و شهادت خود دستوری ویژه از جانب خدا دریافت کرده باشد و بر اساس شرایط زمان و مکان تصمیم‌گیری نکرده باشد، دیگر واقعه عاشورا نمی‌تواند برای امروز ما درس داشته باشد.
وی تصریح کرد: روز گذشته از رادیوی قم شنیدم که کارشناس روحانی برنامه می‌گفت: «گریه بر امام حسین(ع) سه فایده دارد، اول اینکه هر کس بر امام گریه کند، همه گناهانش بخشیده می‌شود». ای کاش می‌توانستم همانجا از واعظ بپرسم این مسئله در کدام روایت معتبر آمده است؟ آیا قرآن و عقل این را می‌پذیرد؟ کسی که هزاران میلیارد اختلاس یا به حقوق بشر تجاوز می‌کند، آیا با گریه بر امام حسین(ع) بخشیده می‌شود؟ پس نظام جزای الهی چه می‌شود؟
فاضل میبدی افزود: آن واعظ در ادامه گفت: «دومین فایده گریه بر امام حسین(ع) این است که هرکس برای ایشان گریه کند، مشمول شفاعت ایشان در روز قیامت می‌شود». پرسش اینجاست که اگر در مرحله قبلی همه گناهانش بخشیده شده است، پس دیگر شفاعت به چه کارش می‌آید؟ و در ادامه هم گفت: «گریه‌کننده بر امام حسین(ع) جزء مخلصین قرار می‌گیرد».
این مدرس حوزه و دانشگاه اظهار کرد: ندای «وا اسلاما» باید در چنین جایی سر داده شود و علما باید در برابر طرح مسائل بی‌سند واکنش نشان دهند. از صداوسیما بعید است چنین سخنانی را پخش کند. هرچه به واقعه عاشورا زمینی‌تر نگاه کنیم و از اسرار و اساطیر درباره آن بکاهیم، بهره بیشتری می‌بریم. معتقدیم وحی ریشه در آسمان دارد، اما پیامبر با معجزه و کرامت و اسرار آسمانی به سراغ مدیریت جامعه و جنگ‌ها نرفت، بلکه جنگ‌ها و رویارویی با دشمنان و منافقان امری زمینی بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین فاضل میبدی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: هر جریان تاریخی که انسان مطالعه می‌کند سه مسئله باید برایش مطرح باشد، اول باید واقعه را همان طور که رخ داده است بشناسد و برای این منظور اجتهاد تاریخی و عقلانیت لازم است، حکومت‌های قدرت‌طلب از امویان و عباسیان و بعد از آن به خصوص صفویان سعی کرده‌اند این جریان را به نفع خود مصادره کنند.
وی افزود: جریان عاشورا شاید یکی از مهمترین رویدادهای تاریخ بشریت باشد، بنابراین شناخت علت این رویداد تاریخی مهم است. کسانی که در کربلا جنایت کردند، همگی مسلمان بودند و پاره‌ای از آنها کنار علی(ع) در برابر معاویه شمشیر زده و زخمی شده بودند؛ شمر یکی از این افراد بود و به تعبیری تاریخی شیعه محسوب می‌شد اما چه شد که آن قدر از دین فاصله گرفت تا جایی که بر سینه حسین(ع) نشست و سر او را از بدن جدا کرد.
جامعه امروز باید به دلایل شکل‌گیری عاشورا و مقاصد آن توجه کند. متأسفانه امروز در جامعه ما بیشتر به مناسک توجه می‌شود اما به مقاصد نه
این پژوهشگر دینی در ادامه گفت: حال باید فرض کنیم که عوامل ایجاد عاشورا را شناختیم، مرحله بعد این است که ببینیم عاشورا به چه درد امروز ما می‌خورد؟ امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: ما اکثر العبر و اقل الاعتبار، یعنی چه فراوانند عبرت‌‌ها و چه اندک‌اند عبرت‌گیرندگان. قرآن کریم می‌فرماید داستان‌های کتاب خدا عبرت است برای صاحبان خرد و اولوالالباب(صاحبان لُب)، لُب یعنی عقلی که مطلب را نقادی کند، هر کسی که تاریخ بخواند عبرت‌گیر نیست، بلکه انسان باید بتواند تاریخ را تحلیل و نقادی کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین فاضل میبدی اظهار کرد: پیامبر اسلام(ص) در اواخر عمر چند بار تأکید کردند که بعد از من فتنه‌‌ای بزرگ برپا می‌شود، اگر طایفه ابی‌العاص به ۳۰ نفر برسند سه فاجعه رخ می‌دهد. اشاره پیامبر به این بود که بعد از من دو خط موازی به نام اسلام در مقابل هم قرار می‌گیرند، یکی خط اهل بیت(ع) که صراط مستقیم است و دیگری خط بنی‌امیه که همان شجره ملعونه در قرآن است. پیامبر(ص) هشدار دادند که ای مردم آگاه باشید کدام خط را انتخاب می‌کنید.
امام حسین(ع) در چه شرایطی قیام کرد؟
این مدرس حوزه و دانشگاه افزود: پیامبر(ص) درباره فجایع سه‌گانه فرمودند: اولین کار شجره ملعونه دست بردن در ثروت مردم است و مال مردم را بین خودشان دست به دست می‌کنند. در قرآن هر جا به نماز دستور داده شده به زکات و انفاق نیز دستور داده شده است، به گونه‌ای که مجموع آیات صدقات، انفاق و زکات از آیات نماز بیشتر است. اگر فاصله طبقاتی بین مردم باشد در آن جامعه توحید جا می‌افتد، طبق سوره کافرون تکذیب‌کننده دین کسی است که نسبت به بی‌پولان و ضعیفان آن جامعه احساس مسئولیت نداشته باشد. فاجعه دوم این است که آدم‌ها خِوَل می‌شوند، به خواری و خفت می‌افتند و شخصیتشان خرد می‌شود و فاجعه سوم این است که با دین خدا بازی می‌کنند و در آن دست می‌برند، به بیانی دیگر با ابزار دین در جامعه فاجعه می‌آفرینند.
حجت‌الاسلام والمسلمین فاضل میبدی در پایان تصریح کرد: امام(ع) در شرایطی قیام کرد که این سه فاجعه رخ داده و این سه چیز از جای خود خارج شده بود، جامعه امروز باید به دلایل شکل‌گیری عاشورا و مقاصد آن توجه کند. متأسفانه امروز در جامعه ما بیشتر به مناسک توجه می‌شود اما به مقاصد نه.
انتهای پیام
