Kur’an cehaletten kaçınmayı tavsiye ediyor

Kur’an insanları zulmün, küfrün ve cehaletin karanlıklarından güzelin, adaletin ve hakikatin aydınlığına çıkarır. Müslüman, Allah'ın yarattığı güzellikleri Kur’an’la gören, Kur’an’la düşünen, Kur’an’la anlayan, varlığın ve yaratılışın sırlarına Kur’an ile bakan kişidir.

Cehalet, insanlar için kötü bir özellik olarak kabul edilir, sadece kendine sorun ve zarar vermekle kalmayıp, bazen diğer grupları veya insanları saptırıp delâlet ve helaka görürebilir.

Cehaletin bireyler ve toplumlar üzerinde olumsuz etkilere sahip olmasından dolayı insanlar nâdân ve cahil insanlardan uzak durur veya onlarla sohbet etmek istemezler.

Cehalet bilgi ve tecrübe eksikliğdir. Cehalete üç anlam yüklenebilir: a-Kelimenin asıl anlamı olan bilgiden yoksunluk, b-Bir şeye olduğundan farklı inanmak, c-Birşeyi olması gerekenden farklı uygulamak

Bununla birlikte bazıları okuma yazmayı bilmeme ve ilim öğrenmeye önem göstermemeyi cahillik olarak nitelendirmektedir.

Yusuf suresi 33. ayeti şöyle buyurulmuştur: "Yûsuf, “Rabbim! Zindan bana bunların benden istediklerinden daha iyidir. Eğer onların bana kurdukları tuzağı boşa çıkarmazsan, korkarım ki, onlara meyleder ve cahillerden olurum!” dedi. “

Bu ayette günahın, cehaletin insana hakim olmasına sebep olacağı belirtilir. Veya Kur’an’da Yusuf’un kardeşlerinin hikayesi geçtiği zaman: “Yûsuf, “Siz, cahilliğiniz yüzünden Yûsuf ve kardeşine yaptıklarınızı biliyor musunuz? dedi.” (Yusuf : 89 )

Ahlaksızlık da bir çeşit cehalet sebebi olarak görülmektedir. Örneğin başkalarıyla dalga geçmek cahilliğin alametlerindendir. Bakara suresi 67. ayetinde belirtildiği gibi: ”Bir zaman Mûsâ kavmine, “Allah size bir inek kesmenizi emrediyor” demiş; onlar da “Bizimle alay mı ediyorsun!” demişlerdi. Mûsâ, “Cahillerden olmaktan Allah’a sığınırım!” dedi.”

Cehalet, insan düşüncesinin ve kişiliğinin büyümesine ve gelişmesine de engel olabilmektedir. Cehaletin yıkıcı etkilerinden korunmak için Kur'an-ı Kerim'de, Hucrat Suresinin 6. ayetinde tavsiyeler bulunmaktadır: “Ey iman edenler! Bilmeden birilerine zarar verip de sonra yaptığınıza pişman olmamanız için, yoldan çıkmışın biri size bir haber getirdiğinde doğruluğunu araştırın”.

Kur’an’da, Allah insanları, cehaletten kurtarmanın bir başka yolunun da bilgi sahibi insanlara sorular sormak olduğunu bildirmiştir. Nahl suresi 43. ayeti:” Senden önce de ancak kendilerine vahiy indirdiğimiz kişileri peygamber olarak gönderdik. Eğer bilmiyorsanız bilgi sahibi olanlara sorun.”

İlim sahibi insanlara ve alimlere soru sormak akıllıca bir iş olup insanı cehalet ve gafletten uzak tutar.