"Tövbə" surəsində təfəkkürün əhəmiyyəti
Tehran Universitetinin Quran və İtrət Tələbə Məktəbinin elmi heyətinin üzvü Hani Çitçianın “Surənin ümumi atmosferi ilə tanışlıq” mövzusunda tədris etdiyi “Tövbə” surəsində tədəbbür ilə bağlı mülahizələr silsiləsinin ikincisi keçirilib. Onun mətnini aşağıda oxuya bilərsiniz:
Quranın Mədinədə nazil olan surələri, xüsusən də Peyğəmbərin (s) həyatının son dövründə nazil olan surələr çətin və mürəkkəb surələrdir. Onların başa düşülməsi çətin olur. Çünki onların çoxlu cəhətləri var. Bəlkə də bu surə ilə məşğul olmaq Quranın mürəkkəb ictimai, siyasi, əxlaqi, dini və dini mühitini tanımağa kömək edəcək.
Bu söhbətdə yalnız surə ilə bağlı ilkin suallar bəyan olunur. "Tövbə" surəsinin atmosferi necədir? Bu surənin əsas mövzusuna qısa bir baxışımız var və sonda surənin hansı hissəsini və onu necə öyrənmək istədiyimizi müzakirə edəcəyik.
"Tövbə" surəsi 129 ayəyə və geniş atmosferə sahibdir. Quranın son nazil olan surəsi və ya bəzi təfsirçilərin nəzərinə görə sonuncu nazil olan surədən öncəki surədir. O, bütün mürəkkəbliklərə sahibdir. İslam cəmiyyətinin şərtlərinin də çoxlu mürəkkəblikləri vardır.
Surənin zahiri baxımından Quranın digər surələrindən fərqi var və o da "Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim"-in olmamasıdır. Bu barədə təfsirlərdə müxtəlif yozumlar söylənilib. Bu söhbətdə ondan danışmaq istəmirəm. Çünki sonra özünüz bəzi təhlillərə çatacaqsınız. Sadəcə tövsiyə edirəm ki, məsələyə səthi baxmayasınız.
Mərhum Təbərsi “Məcməul-bəyan” əsərində nəql edir ki, Peyğəmbər (s) buyurub: “Hər kim “Ənfal” və “Bəraət” (Tövbə) surələrini oxuyarsa, qiyamət günü onun şahidi olaram. O, heç vaxt riyaya düşməyəcək və dünyada hər bir münafiqin sayı qədər 10 yaxşı əməl sahibi olacaq, 10 günahı silinəcək və 10 dərəcə yüksələcək".
Münafiqlik ikiüzlülük və zahiri batini ilə ziddiyyət təşkil etmək deməkdir. Quran münafiqlərin yerini cəhənnəmin dibi hesab etmiş və onları İslamın düşməni kimi qınamışdır. Hədislər də onların nalayiq xüsusiyyətlərini bəyan etmişdir. Münafiqlik sözü “nəfq” kökündən gəlir. "Nəfəqər-Rəculu", kişinin tunelə daxil olması deməkdir. "Ən-Nafiqa səhradakı siçovulun yuvasındakı qaçış günü üçün gizlətdiyi dəliklərdən biridir. Bu oxşarlığa görə münafiqin işinə nifaq deyilirdi. Çünki münafiq “küfrünü gizlədən və imanını bəyan edən, ümumiyyətlə qəlbində olanın əksini söyləyən” şəxsdir.
Yəni bir iman tutumu tapır ki, nifaq nə qədər böyük olsa da, imanı 10 qat daha güclü olacaq. Dünyada yaşadığı müddətcə Allah və mələklər ona salavat göndərəcəklər. İmam Sadiqdən (ə) başqa bir rəvayət nəql edilmişdir ki, bu iki surəni ayda bir dəfə oxuyun ki, nifaq sizə heç vaxt daxil olmasın.
