جوهره دعا، طلب رسيدن به رشد و شكوفايی باطن است

گروه انديشه: پژوهشگر علوم قرآنی اظهار کرد: نخستين نوع دعا، دعايی است كه انسان صرفا مأمور به آن است كه اصل و جوهره دعا نيز همين نوع بوده و در آن برآورده شدن حاجات مطرح نيست؛ بلكه طلبی برای رسيدن به رشد و شكوفايی باطن است.

محمد اجلی، پژوهشگر علوم قرآنی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بين‌المللی قرآن(ايكنا) شعبه زنجان، با اشاره به اينكه روز شانزدهم ماه مبارك رمضان بر اساس مضمون دعای اين روز، زمان جلوه‌های عبوديت است، گفت: دراين دعا، انسا مؤمن با بيان اين جمله كه «اللهمّ وَفّقْنی فيهِ لِموافَقَةِ الأبْرارِ»، از خداوند متعال طلب می‌كند تا با نيكوكاران همراهی كند.

وی افزود: در مفهوم واژگان عربی، «مصاحبت» با «مراقبت» متفاوت بوده و مراقبت با ابرار و نيكوكاران، به معنای همراهی آنان در پرواز است و مقام آن بالاتر از مصاحبت با نيكوكاران است.

اين پژوهشگر علوم قرآنی با اشاره به فراز سوم دعای روز شانزدهم كه در آن آمده است: «أوِنی فيهِ بِرَحْمَتِكَ الى دارِ القَرارِ»، ابراز كرد: «دارالقرار» به معنای بهشتی است كه در آيات مختلف قرآن كريم نيز بر اين واقعيت اشاره شده است كه بهشت و جهنم در اين دنيا ظهور و بروز پيدا كرده و اعمال انسان در دنيا، او را به يكی از اين خانه‌ها نزديك می‌كند.

اجلی در ادامه با اشاره به دعای روز هفدهم ماه مبارك رمضان، اين روز را زمان تجلی علم در باطن و جوشش معرفت در وجود انسان دانست و اظهار كرد: با توجه به اينكه آثار رحمت الهی در روز گذشته به صورت مراقبت با ابرار در وجود بنده خدا متجلی شده است، در روز هفدهم با بيان جمله «اللهمّ اهْدِنی فيهِ لِصالِحِ الأعْمالِ»، از خداوند سبحان طلب می‌كند تا با اعمال نيك او را به سوی كمال هدايت كند.

وی عنوان كرد: از آنجايی كه در فراز دوم اين دعا، مؤمن از خدا برآورده شدن حاجات خود را طلب می‌كند، می‌توان بيان كرد كه زمانی كه انسان به مقام ابرار برسد، دعا به طور طبيعی، باطن او را برای برآورده شدن حاجات آماده می‌كند و به تعبيری، مستجاب الدعوه می‌شود.

اين مدرس حوزه و دانشگاه‌های زنجان تصريح كرد: مقامی برای انسان وجود دارد كه نشان از كمال او بوده و در كنار طلب هميشگی از خداوند سبحان، راضی به رضای خدا شده و از خواستن باز می‌ماند؛ از اين رو مؤمن در روز هفدهم، زمينه را برای نيل به چنين مقامی مهيا می‌سازد.

اين پژوهشگر علوم قرآنی با تأكيد بر اينکه بنده خدا در فراز سوم و چهارم دعای روز هفدهم ماه مبارك رمضان، به مراتبی از معرفت اشاره دارد كه خواسته‌ای از خداوند متعال طلب نكند، خاطرنشان كرد: جملات «يا من لا یَحْتاجُ الى التّفْسير والسؤالِ يا عالِماً بما فی صُدورِ العالَمين» در اين بخش از دعای روز هفدهم، بر اين واقعيت اشاره دارد كه زمانی كه معرفت انسان بالا می‌رود، به اين حقيقت می‌رسد كه خداوند سبحان از هر چه در دل اوست با خبر بوده و نيازی به مطرح كردن آن نيست و همچنين در اين مرتبه، خداشناسی نيز بروز و ظهور پيدا می‌كند.

اجلی با بيان اينكه دعا بر دو نوع است، عنوان كرد: نخستين نوع دعا، دعايی است كه انسان صرفا مأمور به آن است كه اصل و جوهره دعا نيز همين نوع بوده و در آن برآورده شدن حاجات مطرح نيست؛ بلكه طلبی است برای رسيدن به رشد و شكوفايی باطن و نوع دوم دعا نيز دعا برای برآورده شدن حاجات است.

وی با تأكيد بر اينكه بالاترين مرتبه دعا، دعايی است كه در پس آن رشد و شكوفايی باطنی انسان وجود دارد، ادامه داد: بر طبق آيه 186 سوره مباركه بقره «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِيبُواْ لِی وَلْیُؤْمِنُواْ بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»، اجابت دعای بندگان از سوی خداوند متعال، در اينجا به معنای برآورده شدن حاجت نيست، بلكه به معنای پاسخ گفتن خدا به انسان است و همين امر نيز سبب رشد باطنی انسان می‌شود؛ چراكه در پايان آيه نيز با بيان تركيب «لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ» به رشد باطنی انسان اشاره شده است.

اين مدرس حوزه و دانشگاه‌های زنجان در پايان، يادآور شد: انسان مؤمن در روزهای گذشته از ماه مبارك رمضان دريافته است كه هر چه نيكی تاكنون كسب كرده، از بركت وجود پيامبر اكرم(ص) بوده و به دليل ايجاد حالت شكران در وجود خود، با بيان جمله «صَلّ على محمّدٍ وآلهِ الطّاهِرين» برای ايشان درود و رحمت می‌طلبد.