آشنایی با پژوهشگران قرآنی در غرب/ 1
گرد پوین و پروژه قرآن‌های قدیمی در صنعا
گروه اندیشه: گرد پوین، محقق آلمانی در زمینه صحیح‌نویسی تاریخی قرآن و نسخه‌های خطی قدیمی فعال است، وی مطالعات گسترده‌ای را بر روی نسخ قدیمی صنعا داشته است.
گرد پوین(1) متولد 1940 کوینسبرگ(2) است. زمینه حرفه‌ای او صحیح‌نویسی تاریخی قرآن و مطالعه و تفسیر علمی نسخه‌های خطی قدیمی است. همچنین در کتابت و کشف و شناسایی رسم‌الخط قدیمی تخصص دارد و مدتی نیز مدرس زبان عربی در دانشگاه زارلند(3)، در زاربروکن(4) آلمان بوده است.
حفاظت و تعمیر قرآن‌های قدیمی در یمن
گرد پوپن، مسئول پروژه بررسی قرآن صنعا بود. در 1972 به هنگام تعمیر یکی از مساجد قدیمی صنعا انبوهی از پاپیروس‌های قدیمی پیدا شد. کاغذهای باستانی به موزه ملی یمن منتقل شد و دولت یمن ماموریت حفاظت و تعمیر آنها را بر عهده تیم باستان‌شناسی از آلمان و به سرپرستی گرد پوین سپرده شد.
بیش از پانزده هزار کاغذ پاپیروس متعلق به حدود هزار نسخه از قرآن جمع‌آوری شد. تمامی صفحات به صورت مجزا شماره‌گذاری و نمونه‌برداری و تبدیل به میکروفیلم شد. رسم الخط قرآن‌ها عمدتا خط حجازی بود، خطی شبیه به خط کوفی اما قدیمی‌تر. در همان بررسی‌های نخست مشخص شد که احتمالا این نسخه‌ها قدیمی‌ترین نسخه‌های پیدا شده از قرآن و مربوط به قرن اول هجری است. تمامی نسخه‌ها فاقد اعراب‌گذاری بودند. توبی لستر(5) دستیار پوین اعلام کرد که موارد مختلفی از تغییرات خفیف در متون، املاهای متفاوت لغات مشابه، سبک‌های از خط و تزیین هنری و توالی متفاوت و غیر معمول زمانی در نسخه‌ها مشاهده شده است.
پوین در این زمینه گفته است: «قرآن ترکیبی است از متون مختلف که چه بسا معانی بسیاری از آنها همان زمان هم به درستی درک نشده بود. حتی در درون متون سنتی اسلام هم مجموعه عظیمی از اطلاعات متضاد و متفاوت از فرهنگ‌ها و ادیان مختلف، مخصوصا متون مسیحی، به چشم می‌خورد، که با کنار هم گذاشتن آنها می‌توان بخش عظیمی از ضدتاریخ-شبه تاریخ (anti history) اسلام را استخراج کرد. به این جهت است که این تضاد تاریخی حول بحث چگونگی ترجمه قرآن شکل گرفته است. اگر قرآن غیرقابل درک باشد، و حتی به زبان عربی قابل فهم نباشد، طبعا به زبان‌های دیگر هم قابل ترجمه نخواهد بود». او برای اثبات مدعای خود دلیل دیگری هم داشت، در زیر نسخه‌های خطی حاضر نسخه‌های دیگری وجود داشت و در واقع متون جدید بر روی متون قدیمی بازنویسی شده بودند.
با این فرض پوین ابتدا به این نتیجه رسید که: «قرآن نیز مانند هر کتاب دیگری دارای یک تاریخچه است و یافته‌ها این عقیده را که قرآن در طول قرن‌ها صددرصد بدون تغییر مانده است، تایید نمی‌کند، و این کتاب احتمالا در گذر زمان تکامل پیدا کرده است». البته بررسی‌های بیشتر پوین را تا حدودی ناامید کرد.
عکاسی با اشعه فرابنفش جزئیات بیشتری از متون زیرین را آشکار کرد. در سال 2008 و 2009 دکتر الیزابت پوین(6) بخشی از عکس‌ها را به همراه تجزیه و تحلیل‌های دقیق‌تر در اختیار عموم قرار داد. نتایج نشان داد که نسخه قدیمی و زیرین قرآن صنعا تفاوت چندانی با قرآن امروزی مورد نظر مسلمانان ندارد، بلکه فقط قدیمی‌تر هستند و تنها دلیل محتمل آن این است که در گذشته به علت در دسترس نبودن کاغذ و نیز کمرنگ شدن مرکب خطوط پس از گذشت چندین سال، به ناچار همان پاپیروس‌ها را می‌شستند و مجددا بر روی آنها می‌نوشتند.
به هر حال مجموعه متون صنعا نشان داد که قرآن‌های نخستین قرن اول بعد از اسلام تفاوتی با قرآن‌های امروز ندارند و به گفته پروفسور خلیدی(7) استاد دانشگاه کمبریج «تصور سنتی مسلمانان از چگونگی حفظ و نگهداری از قرآن هنوز همچنان پابرجاست، و در متن صنعا چیزی ندیدم که نظر من را به شدت تغییر دهد». تاکنون به جز موارد محدود هیچکدام از نتایج مربوط به بررسی نسخه‌های قدیمی قرآن پیدا شده در مسجد صنعا به طور رسمی منتشر نشده است.
کتاب‌شناسی گرد پوین:
Ohlig, Karl-Heinz; Puin, Gerd-Rüdiger (2007). Die dunklen Anfänge. Neue Forschungen zur Entstehung und frühen Geschichte des Islam [The obscure beginnings: new research on the origin and early history of Islam] (in German) (3rd ed.). Berlin: Verlag Hans Schiler. ISBN 978-3-89930-128-1. LCCN 2006374620. OCLC 173644215.
Ohlig, Karl-Heinz; Puin, Gerd-Rüdiger (2009). The hidden origins of Islam : new research into its early history (1st ed.). Amherst, NY: Prometheus Books. ISBN 978-1-59102-634-1. LCCN 2008049316. OCLC 179808111.
Hans-Caspar Graf von Bothmer, Karl-Heinz Ohlig, Gerd-Rüdiger Puin (1999). "Über die Bedeutung der ältesten Koranfragmente aus Sanaa (Jemen) für die Orthographiegeschichte des Korans. In: Neue Wege der Koranforschung” [On the meaning of the oldest Quran fragments from Sana’a (Yemen) on the orthographic history of the Quran. In: New Ways in Quran Research] (PDF, 0.4 MB). magazin forschung (Saarland University) 1999 (1): 37–40. ISSN 0937-7301.
پی‌نوشت:
[1] –Gerd Puin
[2] -Königsberg
[3] – Saarbrücken
[4] – Saarbrücken
[5] – Toby Lester
[6] -Elizabeth puin
[7] -rashid khalidi
حفاظت و تعمیر قرآن‌های قدیمی در یمن
گرد پوپن، مسئول پروژه بررسی قرآن صنعا بود. در 1972 به هنگام تعمیر یکی از مساجد قدیمی صنعا انبوهی از پاپیروس‌های قدیمی پیدا شد. کاغذهای باستانی به موزه ملی یمن منتقل شد و دولت یمن ماموریت حفاظت و تعمیر آنها را بر عهده تیم باستان‌شناسی از آلمان و به سرپرستی گرد پوین سپرده شد.
بیش از پانزده هزار کاغذ پاپیروس متعلق به حدود هزار نسخه از قرآن جمع‌آوری شد. تمامی صفحات به صورت مجزا شماره‌گذاری و نمونه‌برداری و تبدیل به میکروفیلم شد. رسم الخط قرآن‌ها عمدتا خط حجازی بود، خطی شبیه به خط کوفی اما قدیمی‌تر. در همان بررسی‌های نخست مشخص شد که احتمالا این نسخه‌ها قدیمی‌ترین نسخه‌های پیدا شده از قرآن و مربوط به قرن اول هجری است. تمامی نسخه‌ها فاقد اعراب‌گذاری بودند. توبی لستر(5) دستیار پوین اعلام کرد که موارد مختلفی از تغییرات خفیف در متون، املاهای متفاوت لغات مشابه، سبک‌های از خط و تزیین هنری و توالی متفاوت و غیر معمول زمانی در نسخه‌ها مشاهده شده است.
پوین در این زمینه گفته است: «قرآن ترکیبی است از متون مختلف که چه بسا معانی بسیاری از آنها همان زمان هم به درستی درک نشده بود. حتی در درون متون سنتی اسلام هم مجموعه عظیمی از اطلاعات متضاد و متفاوت از فرهنگ‌ها و ادیان مختلف، مخصوصا متون مسیحی، به چشم می‌خورد، که با کنار هم گذاشتن آنها می‌توان بخش عظیمی از ضدتاریخ-شبه تاریخ (anti history) اسلام را استخراج کرد. به این جهت است که این تضاد تاریخی حول بحث چگونگی ترجمه قرآن شکل گرفته است. اگر قرآن غیرقابل درک باشد، و حتی به زبان عربی قابل فهم نباشد، طبعا به زبان‌های دیگر هم قابل ترجمه نخواهد بود». او برای اثبات مدعای خود دلیل دیگری هم داشت، در زیر نسخه‌های خطی حاضر نسخه‌های دیگری وجود داشت و در واقع متون جدید بر روی متون قدیمی بازنویسی شده بودند.
با این فرض پوین ابتدا به این نتیجه رسید که: «قرآن نیز مانند هر کتاب دیگری دارای یک تاریخچه است و یافته‌ها این عقیده را که قرآن در طول قرن‌ها صددرصد بدون تغییر مانده است، تایید نمی‌کند، و این کتاب احتمالا در گذر زمان تکامل پیدا کرده است». البته بررسی‌های بیشتر پوین را تا حدودی ناامید کرد.
عکاسی با اشعه فرابنفش جزئیات بیشتری از متون زیرین را آشکار کرد. در سال 2008 و 2009 دکتر الیزابت پوین(6) بخشی از عکس‌ها را به همراه تجزیه و تحلیل‌های دقیق‌تر در اختیار عموم قرار داد. نتایج نشان داد که نسخه قدیمی و زیرین قرآن صنعا تفاوت چندانی با قرآن امروزی مورد نظر مسلمانان ندارد، بلکه فقط قدیمی‌تر هستند و تنها دلیل محتمل آن این است که در گذشته به علت در دسترس نبودن کاغذ و نیز کمرنگ شدن مرکب خطوط پس از گذشت چندین سال، به ناچار همان پاپیروس‌ها را می‌شستند و مجددا بر روی آنها می‌نوشتند.
به هر حال مجموعه متون صنعا نشان داد که قرآن‌های نخستین قرن اول بعد از اسلام تفاوتی با قرآن‌های امروز ندارند و به گفته پروفسور خلیدی(7) استاد دانشگاه کمبریج «تصور سنتی مسلمانان از چگونگی حفظ و نگهداری از قرآن هنوز همچنان پابرجاست، و در متن صنعا چیزی ندیدم که نظر من را به شدت تغییر دهد». تاکنون به جز موارد محدود هیچکدام از نتایج مربوط به بررسی نسخه‌های قدیمی قرآن پیدا شده در مسجد صنعا به طور رسمی منتشر نشده است.
کتاب‌شناسی گرد پوین:
Ohlig, Karl-Heinz; Puin, Gerd-Rüdiger (2007). Die dunklen Anfänge. Neue Forschungen zur Entstehung und frühen Geschichte des Islam [The obscure beginnings: new research on the origin and early history of Islam] (in German) (3rd ed.). Berlin: Verlag Hans Schiler. ISBN 978-3-89930-128-1. LCCN 2006374620. OCLC 173644215.
Ohlig, Karl-Heinz; Puin, Gerd-Rüdiger (2009). The hidden origins of Islam : new research into its early history (1st ed.). Amherst, NY: Prometheus Books. ISBN 978-1-59102-634-1. LCCN 2008049316. OCLC 179808111.
Hans-Caspar Graf von Bothmer, Karl-Heinz Ohlig, Gerd-Rüdiger Puin (1999). "Über die Bedeutung der ältesten Koranfragmente aus Sanaa (Jemen) für die Orthographiegeschichte des Korans. In: Neue Wege der Koranforschung” [On the meaning of the oldest Quran fragments from Sana’a (Yemen) on the orthographic history of the Quran. In: New Ways in Quran Research] (PDF, 0.4 MB). magazin forschung (Saarland University) 1999 (1): 37–40. ISSN 0937-7301.
پی‌نوشت:
[1] –Gerd Puin
[2] -Königsberg
[3] – Saarbrücken
[4] – Saarbrücken
[5] – Toby Lester
[6] -Elizabeth puin
[7] -rashid khalidi
