دو معیار شناخت فرد مستعد قرائت قرآن

به گزارش ایکنا؛ شناسایی استعداد‌های افراد نیازمند توجه، پرورش از مجرای صحیح و تبدیل آن از بالقوه به بالفعل است، چیزی که نیازمند ممارست و شناخت راه‌های صحیح برای رشد و پرورش این استعداد‌ها به‌ ویژه در حوزه قرآن برای قاری و حافظ شدن است. از این‌رو برپایی جلسات قرآن با حضور استادان قرآنی زبده و پیشکسوت، دستگاه‌های قرآنی کشور برای جهت‌دهی به پرورش صحیح این استعدادها قابل تأمل است. لذا به منظور واکاوی استعدادیابی در زمینه هنر تلاوت قرآن و ضرورت این امر با محمد پورعاشوری، قاری و مدرس قرآن، به گفت‌وگو نشستیم. در این زمینه نیز با دیگر استادان چون حسین اخوان‌اقدم، محمود لطفی‌نیا، بهروز یاریگل، غلامرضا شاه‌میوه، امین پویا، حسین طرقی، محمد بنیادی، سیدمحسن موسوی‌بلده، علی‌اکبر توپچی، کریم دولتی، سیدعباس میردادماد، نسرین نافذکلام، هاشم روغنی، مجید خدایاری، ولی‌الله پوراحمدی، حسن حکیم‌باشی، نصرالله فولادیان‌پور و... به گفت‌وگو پرداختیم. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
ضرورت استعدادیابی در تلاوت قرآن به درستی احساس نشده است
ایکنا: آیا استعدادیابی در هنر تلاوت قرآن ضروری است؟
در زمینه استعدادیابی در تلاوت قرآن طی این سال‌ها کم‌کاری شده است و معتقدم لزوم و ضرورت این امر هنوز به اندازه درست و صحیح آن احساس نشده است. از آنجا که قرآن کریم تقدس خاصی دارد، برخی معتقدند هر فردی با هر توانایی می‌تواند وارد این جرگه شود و یک مرتل و یا تحقیق‌خوان شود. متأسفانه چون نگاه کارشناسانه و عمقی به این جریان نشده است، هر فردی از سر علاقه وارد این عرصه شده است، چون روند تبدیل شدن به قاری برای یک فرد طولانی شده است. فلذا دچار فرسایش و از ادامه راه منصرف می‌شود.
هرچه به سمت استعدادیابی نوجوانان قرآنی برویم، شاهد تربیت قاریان جوان و تازه نفس، همچنین شناسایی قراء جدیدی خواهیم بود، اما باید گفت این امر در شهرستان‌ها کمتر اتفاق می‌افتد، چون ممکن است معلم و استادی خوب و جلسات قرآن مناسبی نباشد و از سوی دیگر بُعد مسافت شهرستان‌ها به تهران امکان تردد راحت و آسان را فراهم نمی‌کند، برای نمونه فردی مثل «سیدطاها حسینی» از روستاهای استان بوشهر، استعدادش توسط مسابقه‌ اسرای شبکه قرآن و معارف سیما شناخته شد. کم نیستند این دست افراد و نوجوانان و نخبه‌های قرآنی که در روستاهای دور دست زندگی می‌کنند که نیازمند شناسایی از طرف استادان قرآن و سرمایه‌گذاری بر روی آنها هستند. هر چه به این سمت برویم به لحاظ خانوادگی، فردی و اجتماعی بهتر است و شاهد اثرات خوب خواهیم بود. سوق دادن جوانان و نوجوانان به سمت قرآن و آموزه‌های قرآنی ما را از بزه و معضلات دور می‌کند.
9 سالگی؛ بهترین سن برای شناخت فرد مستعد
ایکنا: به نظر شما استعدادیابی برای پرورش قاری باید از چه سنی آغاز شود؟
سن خاصی را نمی‌توان برای این در نظر گرفت، چون استعداد موردی است که می‌تواند در هر سنی ظهور و بروز داشته باشد و این به هوش موسیقیایی(موسیقایی) مخاطب بازمی‌گردد که در هر فردی مقداری از آن وجود دارد. اگر مربی خوب باشد، می‌تواند قرآن‌آموز را استعدادیابی کند و با کار علمی و فعالیت دقیق کارشناسی شده، فرد را راهنمایی کند؛ چراکه اگر نوجوانان به خوبی هدایت و راهنمایی شوند، مدت زمان صفر تا 100 فراگیری علم قرائت، کوتاهتر خواهد شد.
بنابراین معتقدم بهترین سن شاید 9 سالگی باشد چون پایین‌تر از این سن باید نوجوان درکی از بحث تقلید قراء مصری داشته باشد و از این سن می‌توان کار خوبی را ارائه کرد.
ایکنا: به یکی از معیارهای لازم برای اینکه فردی در هنر تلاوت قرآن مستعد شناخته شود اشاره کردید، «هوش موسیقیایی(موسیقایی)». آیا معیارهای دیگری نیز هست؟

بله، مساحت صدای نوجوان، انعطاف، چالاکی و اینکه حنجره و تارهای صوتی نوجوان چه میزان توانایی دارد تا به تقلید از کدام استاد پرداخته شود، حتماً باید مد نظر قرار گیرد.
پرورش قهرمانان قرآنی از جلسات بوده است
ایکنا: در زمینه نقش جلسات قرآن برای استعدادیابی بگویید.
در همین جلسات قرآن هست که می‌توان شناسایی کرد، نوجوانان می‌تواند حصان‌خوان خوبی باشد و یا مصطفی اسماعیل‌خوان و یا عبدالباسط خوان. باید اذعان داشت که طی این چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی، بسیاری از اتفاقات خوب و پرورش قهرمانان قرآنی از همین جلسات قرآن بوده است. معتقدم جلسات سنتی قرآن و استادان آن بسیار می‌تواند تأثیرگذار باشند، اما به شرطی که استادان علمشان را به‌روز کنند و مطالب جدیدی را در زمینه صوت و لحن و تجوید بر معلومات خود می‌افزایند که از سوی دیگر نیز بتوانند به خوبی نیز راهنمایی کنند.
تطبیق الحان در صفحات مختلف قرآن
ایکنا: مراحل پرورش قاری پس از کشف استعداد چیست؟
این امر بسته به ممارست و تمرین قاری نوجوان و جوان دارد، برخی از قاریان نوجوان هستند که روزانه تا حدود چهار ساعت را به این امر اختصاص می‌دهند، مثلاً روزانه بنا را بر این می‌گذاریم که روزی یک تا دو ساعت را تمرین کند، تقلید کردن از قراء مشهور پس از مدت کوتاهی حدود یک تا دو سال به پایان می‌رسد و سپس به تطبیق کردن می‌رسد، برای مثال اگر نوجوان مقلد استاد منشاوی است، بتواند تمام الحان را در صفحات مختلف قرآن اجرا کند و پس از طی این مراحل، نوجوان می‌تواند بر روی پای خود بایستد و یک منشاوی‌خوان خوب، مصطفی اسماعیل‌خوان خوب، عبدالباسط‌‌خوان‌ خوب و ... شود.
ایکنا: در این راستا چه میزان به تأسیس آکادمی قرآن نیاز است و می‌توان از ظرفیت پتانسیل نهادهای مرتبط استفاده کرد؟

بله موافقم، به این فکر بودم که آکادمی تأسیس شود تا نیروهای مستعد شناسایی و بر روی آنها کار شود. اگر نگاهمان این است تا افرادی که مستعد فعالیت قرآنی هستند، شناسایی شوند و از سوی دیگر باید با آنها کار شود تا قاری خوب، ترتیل‌خوان خوب و مؤذن خوبی شود و یا در سایر شاخه‌های قرآنی کار شود، وجود آکادمی می‌تواند مثمرثمر باشد، اما به شرط اینکه استادان در آنجا به خوبی راهنمایی کنند و نوجوانان خوبی نیز جذب شوند.
دلم به نهادهای دولتی و نیمه‌دولتی خوش نیست
ایکنا: نقش جلسات قرآن در این زمینه چقدر است و آیا نهادهای قرآنی متولی این امر است؟
سالیان سال است که در عرصه آموزش قرآن فعالیت می‌کنم و دلم به نهادهای دولتی و نیمه‌دولتی خوش نیست و فرمان «آتش به اختیار در حوزه فرهنگی» مقام معظم رهبری را همواره سرلوحه فعالیت‌هایم قرار داده‌ام و رأساً اقدام به برپایی جلسه‌های آموزشی در جنوب و جنوب غرب برای گروه سنی نوجوان و جوان می‌کنم و تاکنون هیچ حمایتی نیز از سوی نهادی نشده و الحمدلله استقبال خوبی شده است.

ایکنا: طرح‌هایی مانند اسوه، شوق تلاوت و ... در زمینه استعدادیابی چقدر موفقیت بوده است؟
طرح اسوه شورای عالی قرآن، همچنین استعدادهای درخشان که سازمان تبلیغات اسلامی برگزار می‌کند، خوب است، اما به شرطی که تعامل بیش از پیش باشد. البته هرچند بیشتر بار و سنگینی کار بر روی استادان جلسات قرآن است، به دلیل اینکه قرآن‌آموزان با حضور درجلسات آموزشی در طول هفته، بیشتر می‌توانند با استادان تعامل داشته باشند و بیشتر می‌توانند آیات را تلاوت کنند و ایرادگیری می‌شود و می‌توانند رشد بیشتری کنند.
مشورت با استادان به منظور کیفی کردن آئین‌نامه مسابقات
ایکنا: آیا مسابقات قرآن نیز در این زمینه اثرگذار است؟
مسابقات قرآن از سویی جنبه تبلیغاتی دارد و از دیگر سو نیز جنبه جذب دارد، اما نقاط ضعف و خلأهایی دارد که با مشورت گرفتن از استادان جلسات قرآن که با قشر نوجوان و جوان کار می‌کنند و این قشر را تحت تعلیم دارند، می‌توانند همفکری بگیرند و آیین‌نامه‌ها را به سمت کیفی‌تر شدن و جذب بیشتر نوجوان سوق دهند. برای مثال در آیین‌نامه مسابقات قرآن در دو مقطع زیر 16 سال و بالای 16 سال، مساحت صوت نوجوان 13 ساله، در بلوغ و نوجوانانی که صدایش به بلوغ نرسیده است، لحاظ نمی‌شود قطعاً فردی که هنوز صدایش به بلوغ نرسیده است، می‌تواند تلاوت با کیفیت‌تری را هم به لحاظ مساحت و هم انعطاف اجرا کند تا فردی که صدایش به بلوغ رسیده است.
مصاحبه از سمیرا انصاری
انتهای پیام