اصول ناب مدیریتی از روایات امام رضا(ع) قابل استخراج است/ لزوم نگاه میان‌رشته‌ای به روایات امامت
گروه حوزه‌های علمیه ــ عضو گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع) با تأکید بر لزوم تتبع میان‌رشته‌ای به روایات امام رضا(ع) به ویژه روایات باب امامت، گفت: می‌توان اصول ناب مدیریتی را از این روایات استخراج کرد و در جامعه امروز به کار گرفت.
محمود کریمی، عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)، در گفت‌وگو با ایکنا؛ ضمن تبریک میلاد باسعادت امام رضا(ع) گفت: با توجه به حدیث شریف ثقلین، که از پیامبر عظیم‌الشأن(ص) صادر شده است، ائمه اطهار(ع) در کنار قرآن کریم و به عنوان عدل قرآن، مبین و مفسر کلام الهی هستند.
وی با بیان اینکه بر این اساس قرآن بدون تفسیر معصوم ممکن است گاهی انسان را به هدف اصلی هدایت نرساند، تصریح کرد: صحابی پیامبر(ص) و ائمه(ع) در دوره حضور ایشان سؤالاتی در مورد قرآن پرسیده‌اند و خود ایشان هم به عنوان مفسران و مبینان کلام الهی مطالبی در مورد قرآن بیان فرموده‌اند که در قالب روایات، کمابیش و گاهی اجمالاً در منابع روایی ثبت شده و به دست ما رسیده است.
الگوی تفسیری معصوم
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به اینکه روایات چند هدف را می‌توانند تأمین کنند؛ ادامه داد: اولین هدف به دست آوردن روش صحیح تفسیر قرآن کریم با استفاده از روش تفسیر معصومان(ع) و الگو قرار دادن مشی ایشان است.
این محقق دانشگاه اظهار کرد: بر این اساس مجموعه روایات تفسیری که در کتب روایی ما به صورت پراکنده وجود داشته گردآوری شده است و بخشی با عنوان تفسیر صادقین(ع) و بخشی نیز به صورت تفسیر امام رضا(ع) موجود است.
تجمیع روایات تفسیری امام رضا(ع)
وی افزود: همه روایات تفسیری امام رضا(ع) را به ترتیب مصحف شریف، استخراج و چینش کرده و آن را در قالب دو جلد به عنوان مجموعه تفسیری امام رضا(ع) چاپ کرده‌ایم که ممکن 10 تا 15 درصد مجموعه روایات امام باشد. مجموعه احادیث امام رضا(ع) از منابع متقدم را مرحوم عزیزالله عطاردی جمع‌آوری کرده است که حدود دوهزار حدیث می‌شود که نیمی از آن فقهی و 10 تا 15 درصد آن نیز تفسیری است.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه یکی از موضوعات مهم و راهگشا در مجموعه روایات امام رضا(ع) بحث امامت است که مشتمل بر 500 روایت می‌شود، گفت: این تعداد حدیث که یک چهارم مجموعه احادیث آن امام گرانقدر(ع) است نشان می‌دهد که امامت موضوعی به غایت مورد توجه و عنایت حضرت(ع) بوده و به اثبات و ضرورت وجود امام و شبهات پیرامون آن پرداخته است.
تبیین باورهای کلامی
کریمی با بیان اینکه در روایات مرتبط با تفسیر بخشی صرفاً رویکرد روایی دارد، بیان کرد: در این مورد امام روایات و احادیث قبل از خودشان را که از لسان پیامبر(ص) و سائر ائمه(ع) جاری شده نقل فرموده‌اند، اما بخشی نیز رویکرد کلامی و اعتقادی دارد که در ارتباط با ادیان و مذاهب مختلف بیان شده است؛ در این روایات به موضوعاتی مانند عصمت، جبر و اختیار، رؤیت خداوند و ... پرداخته شده که مباحثی درون‌دینی است.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه برخی از این روایات هم به ذکر شأن و سبب نزول آیات پرداخته است، تصریح کرد: این روایات متعاقب حادثه و سؤالی رخ داده و بخش دیگری از روایات هم توضیح واژگان و مفردات قرآن است و نوع دیگر خطابات قرآنی است که در ظاهر با برخی اعتقادات ما سازگار نبوده و امام(ع) با تبیین آن نشان داده‌اند که این نگاه درست نیست.
کریمی به ذکر مثالی در این باره پرداخت و اظهار کرد: مثلاً قرآن کریم در آیه شریفه «عَفَا اللَّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَتَعْلَمَ الْكَاذِبِينَ»(توبه/43) خطاب توبیخی به پیامبر(ص) داشته و فرموده است که خدايت ببخشايد چرا پيش از آنكه [حال] راست‌گويان بر تو روشن شود و دروغ‌گويان را بازشناسى به آنان اجازه دادى؛ این موضوع با اعتقادات ما سازگاری ندارد و امام(ع) مراد از بخشش و ذنب پیامبر(ص) را تشریح فرموده است.
وی با بیان اینکه تفسیر قرآن به قرآن بخش دیگری از روایات امام رضا(ع) است، بیان کرد: مثلاً امام(ع) در تفسیر تعبیر قرآنی «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ» در آیه شریفه «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» در تبیین اهل الذکر فرموده‌اند: «قَدْ أَنْزَلَ اَللّٰهُ إِلَيْكُمْ ذِكْراً رَسُولاً»، یعنی اهل ذکر پیامبر(ص) و اهل ایشان(ع) است.
اصول ناب مدیریتی در روایات
کریمی با اشاره به روایتی که به بطون هفتادگانه قرآن کریم اشاره دارد، اظهار کرد: یک لفظ در ظاهر ممکن است یک معنا داشته باشد، ولی امام لایه‌های زیرین را می‌بیند و به هفتاد بطن دسترسی دارد. مثلاً در آیه 58 سوره مبارکه نساء می‌خوانیم: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَ إِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا». امام(ع) در این آیه امانات را به سپردن امامت به اهل آن تعبیر فرموده‌اند که در واقع تأویل و تفسیر باطنی آیه است وگرنه ظاهر آن می‌تواند شامل موارد متعددی شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با تأکید بر اینکه ظرفیت میان‌رشته‌ای به روایات امام(ع) برای بهره‌مندی بیشتر در دوره کنونی وجود دارد، بیان کرد: در بخشی از روایات امام یعنی بحث امامت، می‌تواند میراث علمی و فرهنگی و سیاسی مهمی برای هدایت فرد و جامعه باشد و این ظرفیت با رویکرد مدیریتی و جامعه‌شناسی و به طور کلی میان‌رشته‌ای قابل مطالعه، تتبع و تفحص است و می‌توان اصول ناب مدیریتی را از این روایات استخراج کرد و در جامعه امروز به کار گرفت.
فراوانی روایات امام در منابع اهل سنت
وی تأکید کرد: نکته پایانی در مورد روایات امام این است که این روایات در منابع اهل سنت بیشتر از روایات صادقین(ع) در منابع اهل سنت است با اینکه تعداد روایات آن دو امام در مجموع خیلی بیشتر از روایات امام رضا(ع) است و این هم نتیجه شرایط زمانه ایشان و نوع مواجهه امام با فرق مذهبی و ادیان مختلف به ویژه در بحث مناظرات است.
انتهای پیام
