جواد افشار:
تئوری‌پردازی در حوزه هنر کافی است؛ دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه وارد عمل شوند
گروه هنر ــ یک کارگردان سینما و تلویزیون گفت: برای اشاعه هنر مطلوب، دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه باید دست از نظریه‌پردازی بردارند و وارد گود شوند، زیرا تئوری‌پردازی صرفاً به حصول نتیجه منجر نمی‌شود.
جواد افشار، کارگردان سینما و تلویزیون، در گفتوگو با ایکنا با بیان اینکه برای هنر مطلوب تعریف واحدی وجود ندارد، گفت: اظهارنظرهای گوناگونی درباره هنر مطلوب وجود دارد زیرا هر فردی از دیدگاه خود، این موضوع را معنا می‌کند. برای مثال اگر از سینماگرانی که به جنبه سرگرمی هنر اهمیت می‌دهند این سؤال را بپرسید، مطمئناً پاسخ می‌دهند آثاری که در آن‌ها ویژگی سرگرمی اولویت دارد. حال اگر این سؤال را از فیلمسازانی که اثر دینی و هنری می‌سازند بپرسیم، آن‌ها نیز مطابق نگاه شخصی‌شان به آن پاسخ می‌دهند.
وی افزود: مخاطبان هم اظهارنظرهای متفاوتی در این زمینه دارند. برای نمونه قشر دانشگاهی و تحصیل کرده بیشتر آثاری را می‌پسندند که معناگرا هستند و موضوعات در لایه‌ای از ابهام مطرح می‌شوند. البته چندان مهم نیست در کدام یک از این مسیر‌ها فیلمسازی کنیم، بلکه آنچه اهمیت دارد ساختار یک اثر است تا هنر مطلوب در پس آن شکل گیرد.
وی افزود: مخاطبان هم اظهارنظرهای متفاوتی در این زمینه دارند. برای نمونه قشر دانشگاهی و تحصیل کرده بیشتر آثاری را می‌پسندند که معناگرا هستند و موضوعات در لایه‌ای از ابهام مطرح می‌شوند. البته چندان مهم نیست در کدام یک از این مسیر‌ها فیلمسازی کنیم، بلکه آنچه اهمیت دارد ساختار یک اثر است تا هنر مطلوب در پس آن شکل گیرد.
این سینماگر تأکید کرد: طنز این روزها رایج‌ترین گونه فیلمسازی ایران است و این گرایش تا حدودی به سبک زندگی مردم بازمی‌گردد، زیرا فشار‌های اقتصادی باعث شده مردم به سینما به منزله ابزاری برای فراموشی مشکلات نگاه کنند، اما موضوع اینجاست خندیدن به چه بهایی صورت می‌گیرد. به نظرم شکل مطلوب این ژانر را باید در فیلم‌هایی چون «اجاره‌نشین‌ها» و «مهمان مامان» جست‌وجو کرد و عمده آثاری که این روزها روی پرده می‌روند چندان خوشایند و مطلوب نیستند و سعی می‌کنند مخاطب را با هر حربه‌ای بخندانند.
این کارگردان در پاسخ به این پرسش که نظرات و سیاست‌گذاری‌های سینمایی بر چه مبنای شکل می‌گیرد، بیان کرد: برنامه‌ریزی بلند مدت در سینما بر پایه مبانی نظری است. عده‌ای معتقدند که کرسی‌های دانشگاهی باید شکل‌دهنده نظرات باشند و این موضوع به نظر مطلوب می‌رسد اما به شرطی که این کرسی‌ها اصول هنری را بشناسند، در غیر این صورت صرفاً تئوری‌هایی هستند که ضمانت اجرایی ندارد. همچنین عده‌ای دیگر معتقدند نهاد‌های مذهبی هم می‌توانند در این زمینه صاحب‌نظر باشند. البته باید توجه کرد که این نگاه هم می‌تواند اسیر تئوری‌پردازی شود.
وی گفت: وقتی از هنر مطلوب سخن می‌گوییم، عمده توجه به سینما و تلویزیون معطوف میشود، چون جذابیت و حساسیت در این حوزه بیشتر است، اما آیا این قبیل گرایش‌ها در هنر خوشنویسی هم مشاهده میشود؟ به دلیل جذابیت سینما و تلویزیون هر فردی خود را محقق می‌داند در این حوزه متولی باشد و در این زمینه اظهارنظر کند.
مشارکت دانشگاه‌ها در زمینه تولید اثر
این سینماگر تأکید کرد: وقتی نهاد‌های دانشگاهی، دینی و... سعی می‌کنند برای سینما چراغ راه ترسیم کنند تنها رسالتشان را اعلام نظر می‌دانند و هیچ مشارکتی در امر تولید ندارند. این عملکرد باعث میشود نظرات هم چندان جدی گرفته نشود، اما اگر نهاد‌های آموزشی یا دانشگاهی سالی یک یا دو فیلم را به صورت مشارکتی تولید کنند، الگو‌هایشان را در آن در نظر بگیرند می‌توانند مؤثر واقع شوند، اما وقتی سینماگر می‌بیند، هیچ فردی حاضر نیست در امر تولید مشارکت کند، ولی خود را مکلف به اظهار نظر می‌داند، ترجیح می‌دهد سرمایه‌گذار خصوصی را در اولویت قرار دهد.
این کارگردان بیان کرد: نکته دیگر اینکه اکثر فیلمسازان، تحصیل کرده دانشگاه هستند و برخی از آن‌ها نیز در دانشگاه تدریس نیز می‌کنند. این امر بیانگر اشتراک بین سینما و دانشگاه است و فکر می‌کنم این شکل مطلوب‌ترین مدل برای همکاری سینما و دانشگاه است. استفاده از جوانان تحصیل کرده مسیر مناسبی برای دستیابی به هنر مطلوب است، اما اگر بخواهیم واقع‌نگر باشیم، با توجه به اینکه در شرایط فعلی فروش حرف اول را می‌زند، دستیابی به این آرمان بسیار دشوار است.
کاگردان سریال «گاندو» متذکر شد: حوزه‌های علمیه هم باید در امر تولید آثار مشارکت عینی داشته باشند؛ همان طور که در کلیسا‌ها در بسیاری از کشورها متولی تولید آثار سینمایی‌اند. در غرب به ویژه در هالیوود مراکز دینی تولیدکننده فیلم هستند، حتی کشیش‌هایی هستند که در حوزه فیلمسازی فعالیت می‌کنند، این اتفاق در کشور ما تا به امروز چندان مورد توجه نبوده است و تنها استثنا‌هایی را شاهدیم.
این سینماگر تأکید کرد: وقتی نهاد‌های دانشگاهی، دینی و... سعی می‌کنند برای سینما چراغ راه ترسیم کنند تنها رسالتشان را اعلام نظر می‌دانند و هیچ مشارکتی در امر تولید ندارند. این عملکرد باعث میشود نظرات هم چندان جدی گرفته نشود، اما اگر نهاد‌های آموزشی یا دانشگاهی سالی یک یا دو فیلم را به صورت مشارکتی تولید کنند، الگو‌هایشان را در آن در نظر بگیرند می‌توانند مؤثر واقع شوند، اما وقتی سینماگر می‌بیند، هیچ فردی حاضر نیست در امر تولید مشارکت کند، ولی خود را مکلف به اظهار نظر می‌داند، ترجیح می‌دهد سرمایه‌گذار خصوصی را در اولویت قرار دهد.
این کارگردان بیان کرد: نکته دیگر اینکه اکثر فیلمسازان، تحصیل کرده دانشگاه هستند و برخی از آن‌ها نیز در دانشگاه تدریس نیز می‌کنند. این امر بیانگر اشتراک بین سینما و دانشگاه است و فکر می‌کنم این شکل مطلوب‌ترین مدل برای همکاری سینما و دانشگاه است. استفاده از جوانان تحصیل کرده مسیر مناسبی برای دستیابی به هنر مطلوب است، اما اگر بخواهیم واقع‌نگر باشیم، با توجه به اینکه در شرایط فعلی فروش حرف اول را می‌زند، دستیابی به این آرمان بسیار دشوار است.
کاگردان سریال «گاندو» متذکر شد: حوزه‌های علمیه هم باید در امر تولید آثار مشارکت عینی داشته باشند؛ همان طور که در کلیسا‌ها در بسیاری از کشورها متولی تولید آثار سینمایی‌اند. در غرب به ویژه در هالیوود مراکز دینی تولیدکننده فیلم هستند، حتی کشیش‌هایی هستند که در حوزه فیلمسازی فعالیت می‌کنند، این اتفاق در کشور ما تا به امروز چندان مورد توجه نبوده است و تنها استثنا‌هایی را شاهدیم.
عام‌گرایی الزاماً به معنی بی‌کیفیت بودن نیست
این فیلمساز در پاسخ به سؤالی دیگر مبنی بر این که تلویزیون در این باره چه نقشی ایفا می‌کند، تأکید کرد: تلویزیون به نظرم مسیر متفاوتی دارد، چون این سازمان برای خود دانشگاه دارد و بسیاری از نیروهایش را از این بخش تأمین می‌کند. در ضمن میزان مخاطب تلویزیون با سینما قابل مقایسه نیست. همین گستردگی سبب میشود تا رسانه ملی نتواند به صورت ویژه تنها به یک بخش توجه کند، بلکه باید عامه مخاطبان را در نظر بگیرد. البته این عام گرایی به معنای بی‌کیفیت بودن نیست. من هم در جایگاه یک کارگردان تلاش کرده‌ام که در آثار تلویزیونی نگاهم معطوف به مخاطبان عام باشد.
وی در پایان تصریح کرد: سیاست‌گذاری‌های پایدار هم بسیار مهم‌اند و بخصوص در سینما و تلویزیون سیاست‌ها باید پایدار باشند تا به نتیجه برسند و اگر قرار باشند با آمدن هر مدیری سیاست‌ها دچار تغییر شوند اتفاق مهمی در حوزه نمایشی رخ نمی‌دهد.
این فیلمساز در پاسخ به سؤالی دیگر مبنی بر این که تلویزیون در این باره چه نقشی ایفا می‌کند، تأکید کرد: تلویزیون به نظرم مسیر متفاوتی دارد، چون این سازمان برای خود دانشگاه دارد و بسیاری از نیروهایش را از این بخش تأمین می‌کند. در ضمن میزان مخاطب تلویزیون با سینما قابل مقایسه نیست. همین گستردگی سبب میشود تا رسانه ملی نتواند به صورت ویژه تنها به یک بخش توجه کند، بلکه باید عامه مخاطبان را در نظر بگیرد. البته این عام گرایی به معنای بی‌کیفیت بودن نیست. من هم در جایگاه یک کارگردان تلاش کرده‌ام که در آثار تلویزیونی نگاهم معطوف به مخاطبان عام باشد.
وی در پایان تصریح کرد: سیاست‌گذاری‌های پایدار هم بسیار مهم‌اند و بخصوص در سینما و تلویزیون سیاست‌ها باید پایدار باشند تا به نتیجه برسند و اگر قرار باشند با آمدن هر مدیری سیاست‌ها دچار تغییر شوند اتفاق مهمی در حوزه نمایشی رخ نمی‌دهد.
گفتوگو از داوود کنشلو
انتهای پیام 
