صبر نداشتن برای اصلاح جامعه موجب تنفر و دین‌گریزی است

به گزارش ایکنا؛ کارگاه «مفهوم صبر از منظر آیات و روایات» با حضور سیدمجتبی حسینی، شب گذشته 15 مهرماه در آکادمی زیتون برگزار شد. حسینی در این نشست اظهار کرد: اولین مرحله، مرحله تعریف است. صبر به معنای شکیبایی و بردباری است. در زبان عربی معنای صبر، حبس کردن و امساک کردن است. در فارسی صبر را به شکیبایی ترجمه می‌کنیم. ضد صبر دو چیز است: یکی جزع به معنای بی‌تابی و دیگری، عجله. بنابراین اینها مفهوم صبر را در ذهن ما روشن می‌کند. وقتی عجله مقابل صبر است، سوال می‌شود که آیا سرعت هم به معنای عجله است و امری منفور است؟ سرعت با عجله فرق می‌کند. سرعت زمانی است که شما تمام مراحلی که باید طی بکنی را طی می‌کنی؛ عجله کاری است که شما می‌خواهید به مقصودتان برسید بدون طی مراحل لازم.

وی افزود: اقسام صبر عبارت است از: صبر فعال و صبر انفعالی. صبر انفعالی یعنی مثلا من اینجا نشسته‌ام و هوا هم خیلی گرم است. من هیچ کاری انجام نمی‌دهم و گرما را تحمل می‌کنم. این صبر انفعالی است. در مقابل، صبر فعال وجود دارد. مثلاً من می‌بینم یک پنجره وجود دارد، می‌روم پنجره را باز می‌کنم تا هوا عوض شود. تا بخواهم پنجره را باز کنم زمانی طی می‌شود. صبر کردن تا زمانی که پنجره باز شود، صبر فعال است. این مثال فوق‌العاده ساده‌ای است.

مولف کتاب «مقامات اولیا» اضافه کرد: صبری که جزء فضیلت‌های اخلاقی است و در قرآن بسیار روی آن تأکید شده، صبر فعال است. گاهی ما می‌خواهیم تبلی خودمان را به یک فضیلت اخلاقی بدل کنیم و آن را صبر بنامیم و در ازای آن از خداوند طلب اجر داریم. متأسفانه ما تبلی‌های خودمان را حواله به تقدیر می‌کنیم و می‌گوییم حتماً خدا نخواسته و خیر نبوده است. آن چیزی که جزء ارزش‌های اخلاقی است، برای صابر فعال است.
پژوهشگر معارف اسلامی ادامه داد: مسئله بعدی اهمیت صبر است. روایات متعددی در این زمینه وجود دارد از جمله اینکه: نسبت صبر و ایمان نسبت سر است به بدن. این روایت را خیلی‌ها شنیده‌اند. شبیه همین روایت را مولوی در مثنوی آورده است. برخی روایات این عبارت را هم دارد: هنگامی که سر برود جسد هم می‌رود. معنای روایت چیست؟ معنایش این است دینداری که در آن صبر نباشد دین نیست، بلکه یک فرهنگ، سنت و رفتار قبیله‌ای است و نوعی عادت است.

وی افزود: اگر انسان برای اصلاح فرد و جامعه صبر نداشته باشد، مانند جسد بی‌سر است. جسد بی‌سر متعفن است و تنفرآور است. مربی که می‌خواهد کسی را تربیت کند، اما صبر ندارد، چیزی جز تنفر ایجاد نمی‌کند. روش پیامبر(ص) و ائمه(ع) اینگونه نبود و ایشان صبر داشتند. حضرت یوسف از همان روز اول نیامد مرگ را مجبور به اسلام کند، بلکه چهارده سال طول کشید تا آنها را به دین دعوت کرد. ایشان چهارده سال برای یک پیام وقت گذاشت؛ ولی ما در اولین برخورد می‌خواهیم تمام دین را به طرف القا کنیم. اگر هم جواب ندهد مردم را متهم به بی‌دینی می‌کنیم. بعضی وقت‌ها خودخواهی ما منجر می‌شود به اینکه بگوییم چرا مردم در اثر سخنان ما اصلاح نشدند؛ لذا به آنها تهمت می‌زنیم.

حسینی تصریح کرد: در روایت دیگری آمده است: هرگاه یکی از مومنین مبتلا به بلایی شود و صبر کند، اجر هزار شهید برای اوست. در جنگ بدر زیر صد نفر شهید شدند، چون کل سپاه اسلام سیصد و سزده نفر بودند. این روایت می‌گوید اگر کسی در برابر بلا صبر کند، اجرش معادل هزار شهید است. چه تناسبی میان شهید و صابر است؟ چه وجه مشترکی دارند؟ یکی از وجوه مشترک این دو ایمان واقعی و امید به آینده است.