نقاط مثبت و منفی سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدکاظم سیدباقری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 17 مهر در دومین نشست «جایگاه عدالت اجتماعی در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» در این پژوهشگاه با بیان اینکه در سند پیشرفت مراد از عدالت و به تبعیت از آن، عدالت اجتماعی روشن نشده است گفت: اگر عدالت اجتماعی به معنای عدالت در اجتماع باشد و از عدالت تشریعی جدا شود، طبیعتاً عدالت در تراز جامعه مورد بحث است که الزامات خاص خود را دارد.

وی افزود: یکی از مباحث مطرح در عرصه عدالت، این است که تعیین کنیم، در نظام ولایی زندگی می‌کنیم یا در چارچوب بحث شهروندی؛ زیرا در نظام شهروندی هر کدام از انسان‌ها فارغ از دینشان از حقوق یکسانی برخوردار هستند، در حالی که در نظام ولایی، جیره شهروندان غیرمسلمان کمتر است.

ایزدهی افزود: در نظام امت و ولایت هم حتماً بحث عدالت مطرح است؛ یعنی وقتی از تفاوت دیه مسلمان و غیرمسلمان صحبت می‌شود، آن هم عدالت است، ولی آیا در نظام شهروندی امروز هم این کار ممکن است؟ یا  در بحث مساوات، گرفتن چهار زن از دید نظام اسلامی با دید نظامات غربی متفاوت است و از دیدن آنها ظلم و جور است؛ بنابراین باید بستر بحث روشن باشد، در غیر این صورت تنها واژه عدالت بحث می‌شود، بدون محتوا.

این پژوهشگر تصریح کرد: در سند پیشرفت، نگاه شرعی به عدالت را پیش‌شرط نگرفته و گویی با نگاه شهروندی به آن اهتمام دارد؛ ما در خداشناسی، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی و ... عدالت داریم، ولی در دین‌شناسی و ارزش‌شناسی بحثی از عدالت نداریم؛ عدالت به مثابه یک ارزش است و اگر آن را در این حیطه بحث نکنیم، مراد از عدالت را نخواهیم فهمید ودچار سرگردانی می‌شویم.

ایزدهی با بیان اینکه خدا در تشریع و تکوین و سزادهی عادل است، تصریح کرد: تکوین و تشریع الهی از حیطه اختیار ما خارج است، ولی در بحث سزادهی باید تکلیف را روشن کنیم که اگر در چارچوب تشریع و تکوین الهی حرکت نکنیم چه وضعی خواهیم داشت.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به عبارات کلی مانند بهره‌مندی کارآمد و عادلانه، اظهار کرد: همین تعبیر را ما در سند نظام‌های سوسیالیستی بگذاریم چه وجه ممیزه‌ای میان ما و آن‌ها هست؟.

ایزدهی با بیان اینکه در بحث افق سند مقداری وارد جزئیات هم شده است، بیان کرد: از این جهت خوب است که جزئیات بیان شده است و ما مصادیقی از بحث عدالت اجتماعی را مشاهده می‌کنیم که قدری از ابهام را از بین می‌برد همچنین در تدابیر، نکات مثبت خوبی دیده می‌شود.

وی ادامه داد: پیشرفت عمدتاً در فضای غرب مطرح است، لذا وقتی عدالت در کنار پیشرفت مطرح می‌شود صرفاً توسعه به هر قیمتی مد نظر نیست و این از نکات مثبت سند است.

ایزدهی با بیان اینکه تحقق عدالت در ساختار قضائی حرف درستی است، ولی آیا میان کافر و مسلمان باید این تساوی برقرار شود یا نشود؟ افزود: بهره‌مندی عامه مردم از خدمات پولی، عدالت نسلی، منابع حوزه سلامت و ... رویکرد تساوی دارد؛ یا ایجاد فرصت عادلانه برای زنان قطعا از روی تساوی نیست بلکه تناسب است ولی ظاهرا سند بدیهی گرفته که باید مشخص‌تر تبیین شود.