شخصیت‌پردازی در نمایش‌های دینی متناسب با زمان حال نیست
گروه هنر ــ یک استاد دانشگاه گفت: نمایش دینی مدت‌هاست که اثرگذاری لازم را ندارد و اصطلاحاً قادر به جریان‌سازی نیست. ضعف شخصیت‌پردازی مشکل عمده این آثار است، زیرا نمی‌توانند شخصیت قابل باوری را برای مخاطبان ترسیم کنند.
مدیر فرهنگی سابق دانشگاه هنر ادامه داد: فرصت برای فعالیت در برخی حوزه‌ها براحتی فراهم نمی‌شود. مثلاً من مدت‌هاست در صدد آنم که نمایش عروسکی «پهلوان کچل» را اجرا کنم، ولی این موقعیت کمتر به وجود می‌آید، چون سالن‌ها اغلب ترجیح می‌دهند موضوعات دیگری را برای اجرا داشته باشند. درصورتی‌که در همه جای دنیا تأکید فراوانی بر اجرای نمایش سنتی و بومی به منزله میراث فرهنگی دارند. نمایش عروسکی فرصتی است استثنایی برای آشنایی کودکان با میراث معنوی است.
این کارگردان نمایش‌های عروسکی در پاسخ به این سؤال که در تئاتر بیشتر قصه‌های ایرانی روایت می‌شوند یا قصه‌های خارجی بیان کرد: در نمایش عروسکی تلاش ما این است کودکان هم به سمت افسانه‌ها و گنجینه‌های بومی سوق پیدا کنند، هم اینکه آن‌ها را با متون جدید یا غربی آشنا کنیم، اما باید اذعان کنم گرایش هنرمندان، به نمایشنامه‌های خارجی بیشتر است. این امر نیز به ساختار منسجم نمایشنامه‌های خارجی مربوط می‌شود و ضروری است برای رفع این مشکل در نمایشنامه ایرانی توجه بیشتری به حوزه نمایشنامه‌نویسی معطوف شود. این ضعف در بخش کودک بیشتر هم احساس می‌شود.
میرزا حسین اضافه کرد: کم کاری ما در حوزه نمایش عروسکی در شرایطی است که در کشور ترکیه به واسطه نمایش عروسکی پیام‌های اخلاقی و دینی به مردم آموزش داده می‌شود. گواه این ادعا اجرا‌های عروسکی است که در تمام شب‌های ماه مبارک در کشور ترکیه روی صحنه می‌رود. این اتفاق از آنجا نشئت می‌گیرد که سازندگان نمایش عروسکی توانسته‌اند جایگاه خود را به خوبی تبیین کنند.
وی در پاسخ به اینکه جایگاه مضامین دینی در هنر تئاتر چگونه است توضیح داد: چندی پیش نمایشنامه‌ای تحت عنوان «پای دیوار، کودکی» نوشتم که داستانش مربوط به وقایع عاشوراست. این نمایش سفارشی نیست و صرفاً به علت علایق شخصی نگاشته شده است. امام حسین(ع) برای من مظهر آزادگی است که تمام دنیا را تحت تأثیر خود قرار داده است. داستان این نمایش درباره کودک ۳ ساله امام حسین(ع) است که در واقعه عاشورا و پس از آن رنج فراوانی متحمل می‌شود. مطمئنم هر کودکی این نمایش را ببیند قادر به فراموش کردن حضرت رقیه(س) نخواهد بود.
شخصیت‌های قابل باور در نمایش‌های مذهبی
این استاد دانشگاه افزود: دلیل این امر نیز کاملاً مشخص است، چون کودکان در این نمایش شخصیت‌هایی را می‌بینند که به خودشان شباهت دارد. نکته دیگر اینکه در این نمایش تلاش شده از داستانی امروزی برای بیان آنچه در گذشته اتفاق افتاده استفاده شود. برای مثال پسر ۴ ساله من وقتی می‌خواهد آب بخورد از من می‌پرسد آیا رقیه(س) هم آب خورده است و همواره این موضوع را به خاطر دارد.
وی درباره آسیب‌هایی رایج در نمایش‌های دینی گفت: فردی که می‌خواهد در حوزه نمایش دینی فعالیت کند، باید سلیقه و سطح زیبایی‌شناسی‌اش خوب باشد. چون اگر این شرط لحاظ نشود مستقیم‌گویی رخ می‌دهد، همچنین شخصیت‌های این دست آثار به دلیل فاصله داشتن با زمان حال با مخاطب ارتباط برقرار نمی‌کنند.
این استاد دانشگاه در پایان برای رونق تئاتر در همه سطوح توصیه کرد و گفت: یکی از راه‌هایی که می‌تواند منجر به رونق هنر شود توجه به گروه‌هایی کوچک نمایشی است، چون گروه‌های کوچک قادرند در همه بخش‌های جامعه حضور یابند، حتی در شهر‌ها و یا روستا‌هایی که سالن نمایش ندارند هم می‌توانند برنامه داشته باشند. راهکار دیگر من توجه به دانشجویانی است که در رشته هنر فارغ‌التحصیلی می‌شوند، آن‌ها هم می‌توانند در اشاعه این هنر به خوبی مؤثر واقع شوند.
گفتوگو از داوود کنشلو
