کاهش چشمگیر تازه‌های نشر دینی در آستانه جشن کتاب
گروه ادب ــ فرارسیدن بیستمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی نیز نتوانست تکانی به بازار نشر کتاب بدهد و ما در آستانه این هفته شاهد کاهش چشمگیر تازه‌های نشر کتاب به ویژه در حوزه دین و قرآن هستیم.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ براساس آمار سایت مؤسسه خانه کتاب؛ در نیمه نخست آبان ماه ۶۶ عنوان کتاب در حوزه دین ثبت شده و همین آمار در مدت مشابه سال گذشته به ۳۲۸ عنوان رسیده است که مقایسه این آمار‌ها نشان از کاهش چشمگیر کتاب‌ها در حوزه دین دارد. البته چندان نمی‌توان بر آمار کتاب‌های چاپی سایت خانه کتاب تکیه کرد، زیرا برخی از کتاب‌های در ماه‌های گذشته به چاپ رسیده و چند ماه پس از آن در سایت ثبت شده است؛ بنابراین آمار‌های آن به روز نیست، اما آنچه در تازه‌های نشر چه به صورت حضوری و چه بررسی از سایت‌های ناشران نشان داد که میزان چاپ کتاب به ویژه در حوزه دین و قرآن بسیار کاهش یافته است و این در آستانه هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران نوید خبر‌های خوبی را نمی‌دهد.
اما به رسم ماه‌های پیشین برخی از تازه‌های نشر مهم در حوزه دین و قرآن را به نظر مخاطبان تقدیم می‌کنیم؛
تکملة نهایة الحکمة
کتاب «تکملة نهایة الحکمة» به قلم حجت‌الاسلام علی امینی‌نژاد در ۱۲ فصل و ۱۵۸ صفحه، به همت مؤسسه آموزشی پژوهشی نفحات آماده چاپ شده و انتشارات آل احمد علیهم السلام آن را روانه بازار نشر کرده است. این کتاب تلاش می‌کند مباحث اصلی و محوری در حوزه نفس‌شناسی فلسفی و معاد را که در کتاب شریف «نهایة الحکمة» علامه طباطبایی پرداخته نشده بود، بر اساس آثار فیلسوفان مسلمان و به ویژه ملاصدرا با قلمی روان و متناسب با سطح کتاب نهایة الحکمة به رشته تحریر درآورد.
مقدمه حکیمانه حجت‌الاسلام سید یدالله یزدان‌پناه نیز زینت‌بخش کتاب شده و افق‌های نویی در نفس‌شناسی فلسفی و نیز به نوعی نقشه راه کلان در مباحث مرتبط با علم النفس فلسفی ارائه کرده است.
جلد شانزدهم دایرةالمعارف قرآن کریم
جلد شانزدهم دایرةالمعارف قرآن کریم، به همت پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. این مجلد در بردارنده ۱۰۸ مدخل است که تعداد ۶۴ مدخل آن، مدخل اصلی و ۴۴ مدخل، ارجاعی بوده و از موضوع «سوره» آغاز شده و تا موضوع «شیعه» ادامه دارد. دایرةالمعارف قرآن کریم شامل اطلاعات پایه، معتبر و اصیل در باب علوم و معارف و اعلام قرآنی است که به گونه‌ای آسان‌یاب و روان در دسترس قرآن‌پژوهان و اهل تحقیق و پژوهش قرار گرفته است و از ویژگی‌های آن، استواری بر پایه نظام الفبایی در چینش مدخل‌ها، استفاده از منابع اصیل و متقن و دست اول، برخورداری از نظام ارجاع درون مقاله‌ای و برون مقاله‌ای و بهره‌وری از نثر معیار است.
الگوی اخلاق توحیدی در قرآن کریم
کتاب «الگوی اخلاق توحیدی در قرآن کریم، از منظر علامه طباطبایی(ره)» نوشته محمد ابوطالبی از محققان پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. در مقدمه این کتاب آمده است: یکی از اساسی‌ترین نیاز‌های بشر پایبندی به آموزه‌های اخلاقی و دستیابی به شیوه‌های آراستگی به اخلاق کریمه و پیراستگی از اخلاق رذیله است. بدین منظور مکاتب اخلاقی برای ترغیب بشر به زیست اخلاق مدار، غایت‌های گوناگونی برای فعل اخلاقی در نظر گرفته‌اند. براساس آیات قرآن کریم، پیامبران الهی برای ترغیب مردم به زیست اخلاقی، آثار و نتایج اخروی را مطرح کرده‌اند که این روش، شیوه عام قرآنی و روش عموم پیامبران الهی بوده است.
به استناد این کتاب، علامه طباطبایی(ره) مدعی است قرآن کریم در زمینه اخلاق، افزون بر شیوه عموم پیامبران، مبتکر شیوه‌ای خاص است که غایت فعل اخلاقی را رسیدن به «وجه الله» و رضای الهی می‌داند و مبتنی است بر توحید خالص، عبودیت محض و حب عبودی. انسان بر اثر باور عمیق توحیدی تنها خدای متعال را مالک مطلق عالم و مؤثر حقیقی می‌داند و بر اثر عبودیت خالصانه پروردگار و اشتداد ایمان و معرفت به اسما و صفات الهی به محبت الهی دست می‌یابد؛ در نتیجه تنها در پی اموری است که محبوب پروردگار است و گریزان از کار‌هایی است که مبغوض خدای متعال است. نویسنده این پژوهش نیز معتقد است: این شیوه، الگویی نظام‌مند است که با تبیین ویژگی‌ها، مبانی و مؤلفه‌های آن می‌توان به این الگو دست یافت و آن را به عنوان الگویی قرآنی به مؤمنان کمال جو معرفی کرد.
تذکرة المتقین
کتاب «تذکرة المتقین» آیت‌الله شیخ محمد بهاری همدانی به تحقیق مسعود انصاری و به همت انتشارات کتابستان معرفت به چاپ دوم رسیده است. این اثر از بهترین کتاب‌های عرفان عملی در زبان فارسی است و در معرفی عمق و شیوه روش عرفانی مرحوم ملاحسینقلی همدانی و شاگردانش ـ که شهید مطهری این روش را برترین می‌داند ـ یکی از آثار مهم موجود است. در این کتاب گوهر‌های درخشنده‌ای دیده می‌شود که گاه در هیچ کتاب دیگری نیست و باید چنین باشد، زیرا عارفانی همانند ملاحسینقلی همدانی، شیخ محمد بهاری و سید احمد کربلایی از نوابغ عارفان شیعی بوده که فقه اصغر و اکبر را با هم دارا هستند.
ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه
مجموعه کتاب ۲۷ جلدی «ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه» اثر ماندگار علامه محمدتقی جعفری با ویراستاری جدید عبدالله نصری در ۱۰ جلد به همت دفتر نشر فرهنگ اسلامی روانه بازار نشر شده است. بازبینی جدید این اثر که یکی از مهم‌ترین آثار در حوزه ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه به شمار می‌آید و مؤلف دست‌کم دو دهه آخر زندگی پربارش را مصروف آن کرده است، از حدود ۵ سال پیش در انتشارات علامه جعفری آغاز شد و اکنون این اثر در ۱۰ جلد نزدیک به ۵۰۰ صفحه در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
علی جعفری فرزند زنده‌یاد علامه محمدتقی جعفری در پیش‌گفتار این اثر توضیح داده است که پیشنهاد اولیه این بازبینی در سال ۱۳۷۵ یعنی دو سال پیش از درگذشت علامه مطرح و با موافقت ایشان در دستور کار انتشارات قرار گرفت. در چاپ جدید این مجموعه، شرح و تفصیل برخی موضوع‌ها و حاشیه‌ها از کتاب‌ها استخراج و در ذیل مباحث «مجموعه آثار» منتشر شده، و برخی دیگر از جمله مباحث «انسان‌شناسی»، «فلسفه اخلاق، تعلیم و تربیت»، «دین‌شناسی» و ... در قالب ترتیب همان مجموعه آثار در حال آماده‌سازی است، زیرا این شرح و تفصیل علل و مقدمات، اگرچه راهگشای فهم آسان خطبه‌هاست، اما با توجه به حجم زیاد این مطالب و این‌که رسیدن به موضوع‌ها و اصل مفهوم ترجمه و تفسیر کلمات نهج‌البلاغه، گاهی برای اهل تحقیق و پژوهش کمی دشوار و زمانبر بود، این بازبینی انجام شد.
حافظ اندیشه
کتاب «حافظ اندیشه» نوشته مصطفی رحیمی نظری به اندیشه حافظ همراه با انتقادگونه‌ای از تصوف است که به همت نشر نو روانه بازار نشر شده است. نویسنده در این کتاب به «اندیشه» حافظ می‌پردازد و در پرتو اندیشه مدرن، جنبه‌های گونه‌گون اندیشه این شاعر را از پس زیبایی و خیره‌کنندگی غزل‌هایش تحلیل می‌کند. او «همساز کردن ناهمسازها» را ایده بنیادین حافظ تلقی می‌کند و با ارجاعات مفید و مختصر می‌کوشد که ابعاد پنهان «نظریه عشق و رندی» را در نظام اندیشه حافظ آشکار کند و همچنین نشان می‌دهد که کدام سویه‌های اندیشه حافظ با نظریات فلسفی عصر مدرن تلاقی می‌کند و کدام سویه‌ها با آن متفاوت است. نویسنده پرده نقش شعر حافظ را کنار می‌زند تا از ورای آن انسان و جهان مطلوب حافظ را بازشناسد. در این میانه معنا و جایگاه یکایک گزاره‌های شعر حافظ در نظام اندیشه او به زبانی روشن تشریح می‌شود.
من سرباز بشار نیستم
کتاب «من سرباز بشار نیستم» جدیدترین اثر مجید پورولی به همت انتشارات شهید کاظمی وارد بازار نشر شده است. این کتاب ماجرای طلبه‌ای است که سخت دنبال روایات و احادیث معصومین و نشر این روایات در میان جامعه است و برای اخذ مدرک دکتری ادبیات عرب به لبنان سفر می‌کند و در بازگشت، تقدیر و زمانه او را به سوریه میبرد و در مقابل ۱۲ دختر گمشده سنی قرار می‌دهد. این طلبه همسری دارد که سخت به او وابسته است. نیمی از داستان نامههای عاشقانه این زوج است. در داستان چند شخصیت فرعی دیگر نیز داریم که در پیشبُرد داستان نقش دارند. نظیر دایی صابر، احمدعدنان، جاسم و مصطفی. دایی صابر یک فرمانده جنگی و رزمنده دلیر ایرانی است که در خاک سوریه عاشقانه لباس رزم بر تن کرده و مدافع عظمت و شوکت جمهوری اسلامی است.
فرهنگ بصری: شیعیان دوازده امامی در دوره قاجار
کتاب «فرهنگ بصری: شیعیان دوازده امامی در دوره قاجار» جدیدترین پژوهش پروفسور اولریش مارزلف که تا حد زیادی به بیان مفهوم و مصداق‌های فرهنگِ بصری مورد توجه شیعیان در حوزه‌های گوناگون نقاشی‌های دوره قاجار اشاره دارد، با ترجمه مصطفی لعل شاطری منتشر شده است. فصل‌‌های این کتاب عبارت است از: گسترش تاریخی فرهنگِ بصری شیعه در دوره قاجار، پرده داستان سرایی (نقالی) و تصوراتشان(شبیه سازی)، کاشی‌های مصورِ امامزاده ابراهیم در شیراز، امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) به‌مثابه شخصیت‌های الگو، تصورات شیعی در کتاب‌های چاپ سنگی دوره قاجار، تصورات شیعه فراتر از واقعه کربلا.
هرچند بررسی هنر دوره قاجار یکی از موضوعاتِ مورد توجه محققان داخلی و خارجی در چند دهه اخیر محسوب می‌شود، اما تاکنون به‌صورت متمرکز به بیان مهم‌ترین ویژگی‌های فرهنگِ بصری شیعی در این دوره به شیوه منسجم پرداخته نشده است. در این راستا، اثر پیش رو که یکی از جدیدترین پژوهش‌های پروفسور اولریش مارزلف (انتشار یافته در ۲۰۱۹ م) محسوب می‌شود تا حد زیادی به بیان مفهوم و مصداق‌های فرهنگِ بصری مورد توجه شیعیان در حوزه‌های گوناگون نقاشی‌های دوره قاجار اشاره داشته و زمینه لازم برای پژوهش‌های بعدی را فراهم آورده است.
ادیان خراسان در عصر امام رضا(ع)
کتاب «ادیان خراسان در عصر امام رضا علیه السلام» به بررسی وضعیت سیاسی، اجتماعی و دینی ادیان مختلف در عصر امام هشتم شیعیان پرداخته است. این کتاب در دو بخش اصلی سامان یافته است؛ بخش اول به بحث درباره جغرافیای خراسان در سه قرن نخستین هجری و تحولات مربوط به آن اختصاص دارد و مؤلفان کوشیده‌اند نمایی از محدوده خراسان را ترسیم کنند و بخش دوم که خود مشتمل بر شش فصل است و مهم‌ترین بخش کتاب به شمار می‌آید بخشی بحثی تاریخی درباره وضعیت ادیان مطرح شده مناظرات امام رضا(ع) در خراسان را دربردارد. در این فصل پیشینه ادیان زرتشت، یهودیت، مسیحیت، صابئین، بودا، مانویت و ورود آن‌ها به ایران و وضعیت آن‌ها در دوره‌های مختلف اسلامی و حدود و ثغور آن‌ها را بررسی کرده است. به اعتقاد پژوهشگران این کتاب از آنجا برخی منابع تاریخی، دین صائبین را به بودا منسوب کرده است احتمال داده شده که صائبین یادشده در مناظرات همان بودائی باشند و به همین دلیل سیر تحولات دین بودا در خراسان بررسی شده است.
معنای دین در زندگی روزمره
محسن زال در کتاب «معنای دین در زندگی روزمره» به ارتباط میان عامه مردم و مناسک دینی اشاره کرده است. نویسنده در این کتاب معنای دین را تنها از بُعد الهی نگاه نمی‌کند، بلکه نگاهی جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی به آن دارد. در حقیقت معنایی که یک انسان زیست‌مند از این مفهوم دریافت می‌کند و در زندگی‌اش معنای آن را جاری می‌سازد؛ بنابراین مراد نگارنده یافتن حقیقت دین به معنای خداشناسانه آن (از نظر مومنان) یا داوری کردن در مورد ارزش یک رفتار دینی نیست، بلکه هدف این است تا بازشناسی دین در زندگی روزمره معنای آن را مورد کاوش قرار دهد و سعی می‌کند تا بفهمد مناسک دینی و عقاید دینی چه نقش و معنایی در زندگی روزمره دارد؛ بنابراین فقط فهم و تحلیل این پدیده آن چنان که در نسبت با مومنان پدیدار می‌شود مدنظر است.
به اعتقاد مؤلف کتاب، معنای دین در زندگی روزمره در نسبت با سبک زندگی به وجود می‌آید و بنابراین عنصری اجتماعی و انسان‌شناختی است. دین آنچنان که در این میدان پدیدار می‌شود، در آفرینش معانی‌ای دخیل می‌شود که لزوماً قدسی نیستند، و چه بسا انسانی هستند.
پرچمدار کوچک من
کتاب «پرچمدار کوچک من» به نویسندگی فریده الیاسی به همت دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی منتشر شد. این کتاب شامل ۶۰ خاطره و تجربه برگزیده مادران به همراه ۱۰ خاطره تصویرسازی است. پژوهشگر این کتاب سمانه آتیه‌دوست است که تجربه‌های خلاق مادران برای تربیت حسینی کودکان را مورد توجه قرار داده است. این کتاب در مقدمه با نقد نگاه کلیشه‌ای رایج، که زمان توجه به مسائل دینی را سن تکلیف می‌داند، به درک مسائل معنوی از دوره کودکی تأکید دارد و با این پیش فرض که ماه محرم و صفر بهترین فرصت برای تربیت دینی کودکان قبل از رسیدن به سن تکلیف است، به سراغ مادران جوان رفته و با ثبت تجربه‌های خلاقانه آنان در زمینه تربیت حسینی، روش‌های نو و جدیدی را از زبان مادران به خواننده معرفی می‌کند.
خواننده در این کتاب علاوه بر آشنایی با نحوه استفاده مادران از ابزار بازی و قصه در مواجهه با کودکان در موقعیت‌های مختلف، سبک زندگی انقلابی و عینی مادرانی را می‌بیند که از فعالیت‌های اجتماعی خودشان باز نمانده‌اند و اعتقاد قلبی به رشد مادر و کودک در کنار هم دارند. هر چند خاطرات این مادران بر محوریت محرم و صفر بنا شده، اما با نگاه غیر مناسبتی می‌توانیم این تجربیات را دستمایه‌ای برای پیشرفت و تحول در مبانی و روش‌های فرزند پروری دینی برای تمام سال بدانیم.
تأملی بر زندگانی پرافتخار امام محمدباقر(ع)
کتاب «تأملی بر زندگانی پرافتخار امام محمدباقر(ع)» نوشته محمدجواد گودینی به همت انتشارات نظری روانه بازار نشر شده است. این اثر پژوهشی در راستای شناخت هر چه بیشتر شخصیت والا و فرهنگ‌ساز جهان اسلام حضرت محمد بن علی الباقر(ع) در پیشرفت و بالندگی علوم اسلامی نقش مهمی را ایفا کرد و گفتمان دانش‌محوری را در جهان اسلام پایه‌ریزی کرد، راهی که در ادامه فرزند گرامی‌اش حضرت جعفر بن محمدالصادق(ع) آن را پیمود و کامل کرد. این اثر در دو فصل تدوین شده که در فصل نخست با نگاهی به زندگانی امام محمدباقر(ع) موضوعاتی همچون القاب آن امام همام(ع)، جایگاه علمی امام(ع) و نقل گفته‌های برخی از دانشمندان و شخصیت‌های نامدار در بیان جایگاه علمی امام(ع) و رویکرد امام باقر(ع) درباره قیام برادرش زید بن علی و کیفیت شهادت آن حضرت مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم نیز نویسنده کوشیده است با نگاهی منصفانه و به دور از غرض‌ورزی و نیز بهره‌برداری از منابع معتبر تاریخی و روایی، به بررسی شرایط سیاسی و اجتماعی عصر امام محمد باقر(ع) بپردازد.
آرایه‌های بلاغی قرآن کریم
کتاب «آرایه‌های بلاغی قرآن کریم» نوشته فاضل صالح سامرایی و ترجمه قادر قادری به همت نشر احسان روانه بازار نشر شده است. مترجم در مقدمه کتاب نوشته است: در ترجمه این اثر کوشیده‌ام تا حد امکان ترجمه روان را ارائه کرده و ترجمه آیات و نام سوره و شماره آیات را در پانوشت آورده و در موارد زیادی در ذیل آیات ترجمه شده، به بیان فنون بلاغی و آرایه‌های بدیعی پرداخته‌ام و در موارد متعددی نیز دیدگاه‌های مؤلف را ارزیابی کرده و با مراجعه به منابع معتبر، نیز رفرنس‌هایی که نویسنده مطالب خود را از آن‌ها نقل کرده، نظرات وی را نقد قرار داده‌ام که در برخی موارد دیدگاه وی به اثبات رسیده است.
انتهای پیام
