آموزش‌های آکادمیک در فضاهای قرآنی کشور آغاز شود/ تربیت مدیران قرآنی از میان نخبگان جوان
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ قاری و حافظ کل قرآن کشور با تأکید بر لزوم آغاز آموزش‌های آکادمیک در فضاهای قرآنی کشور، بیان کرد: امروزه که تمام مباحث از منظر آکادمیک مطرح می‌شود، تلاوت قرآن نیز در حد مقطع دکتری جای کار دارد و باید به صورت علمی به آن پرداخته شود.
مسعود سیافزاده، قاری و حافظ قرآن، فارغ‌التحصیل حقوق از دانشگاه شهید بهشتی در مقطع کارشناسی و دانشجوی مترجمی عربی دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی ارشد است. او معتقد است که اساتید و پیشکسوتان قرآنی باید فعالیت‌هایشان را علمی‌تر کنند.
در گفت‌وگویی که خبرگزاری ایکنا با این قاری جوان انجام داد، او بر بهره‌مندی از فضای مجازی و اطلاع‌رسانی و تبلیغات و بازخورد محافل و ظرفیت قاریان جوان جلسه تأکید و بیان کرد که مهمترین دغدغه قاری این است که هنرش دیده و ارزش آن درک و زمینه‌های اجرای برنامه نیز فراهم شود. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید؛
سیافزاده در پاسخ به این سؤال که چه میزان اساتید و پیشکسوتان قرآنی کشور در تربیت نسل جدید قرآنی و نقش جلسات سنتی قرآن اثرگذار هستند، اظهار کرد: اثرگذاری اجتماعی پیشکسوتان قرآنی زیاد است. به طوری که من نیز پرورش‌یافته جلسات سنتی قرآن هستم و قاریان بسیاری وجود دارند که در این جلسات پرورش یافته‌اند، اما امروزه باید اساتید و پیشکسوتان قرآنی فعالیت‌هایشان را علمی‌تر کنند. به طور مثال در جلسات قرآن صداسازی مطرح نیست و اگر فردی صدایش می‌گرفت، استاد جلسه به او می‌گفت: «امروز قرائت نکن یا پرفشار تلاوت نکن». حال آنکه شاید این صدا نیازمند درمان واقعی است تا بتواند مدت‌ها به امر تلاوت بپردازد.
اهمیت دادن به فضای رسانه‌ای
وی افزود: از سوی دیگر علوم این اساتید نیز باید به‌‍روزتر شود؛ یعنی بیان آنها در زمینه نکات آموزشی و تجوید باید به گونه‌ای باشد که جوان امروز را جذب این جلسات قرآن کند؛ به عبارت دیگر شیوه کلاس‌داری آنها و اجرای آن جلسه باید به‌روز شود، به طوری که اگر جوانی به این جلسات قرآن مراجعه کرد با حجمی از اصطلاحات تجویدی آن هم با بیانی خشک برخورد نکند و بتوانند این جوانان را جذب کند.
این مدرس قرآن با تأکید بر اینکه اهمیت دادن به فضای رسانه‌ای نیز مهم است، اظهار کرد: اساتید جلسات قرآن باید به اطلاع‌رسانی و تبلیغات برنامه‌هایشان و انعکاس و بازخورد برنامه‌هایشان در سطح فضای مجازی اهمیت دهند، به طوری که ما در کرسی‌های تلاوت نفحات‌القرآن به این امر توجه کرده‌ایم. این موضوع هزینه‌بر است اما می‌توانند با حمایت از سوی ارگان‌ها به این موضوع بپردازند. البته جلسات قرآن این قدرت مالی را ندارند که هربار یک فیلمبردار و عکاس دعوت کنند اما می‌توانند از ظرفیت خود جلسه استفاده کنند؛ یعنی از میان شرکت‌کنندگان افرادی هستند که به دلیل علاقه‌مندی در این جلسات حضور پیدا می‌کنند اما شاید استعداد خواندن و قرائت نداشته باشند؛ مثلاً در کلیپ‌سازی برای شبکه‌های اجتماعی و سایت‌ها، پشتیبانی و پذیرایی، فیلمبرداری و عکاسی از وجود آنان استفاده شود.
جلسات قرآن در اتاق‌های دربسته
سیافزاده اضافه کرد: از سوی دیگر بهره‌مندی از فضای رسانه‌ای در معرفی نخبه‌های جوان قرآنی به مردم در جهت اینکه بدانند در این جلسات قرآن چه قراء و حافظانی پرورش داده می‌شوند مؤثر است. اگر بخواهیم این جلسات سنتی قرآن را فقط در قالب حلقه و در اتاق دربسته برگزار کنیم، اثرگذاری لازم را ندارد و چگونه می‌توان انتظار داشت تا دیگران جذب این جلسات و از برگزاری آنها مطلع شوند.
وی درباره اینکه حمایت‌های لازم از نخبگان قرآنی جوان کشور از سوی دستگاه‌ها و اساتید انجام می‌شود و در عرصه‌های مناسب به کار گرفته می‌شوند، گفت: نهادهای قرآنی باید پیوسته در تلاش باشند تا ببینند که نخبگان قرآنی چه نیازهایی دارند اما در حال حاضر اینگونه نیست. این نیاز برای معرفی و فراهم شدن بستری برای اجراهای آنهاست. این حداقل کاری است که می‌توان برای این افراد کرد. اما نهادی را که باید حمایت کند سراغ ندارم. در این زمینه دستگاه‌های مختلف این مسئولیت را دارند اما نهاد و دستگاهی وجود ندارد که حواسش به قاریان و حافظان باشد و علت کمی اجرای محفل‌های قاریان و حافظان را دنبال کند. لازم است دستگاهی محافل و کرسی‌های تلاوت را برای قاریان در نظر بگیرد زیرا قاری برای اینکه صوتش آماده باشد، باید مرتب تلاوت داشته باشد.
این قاری جوان کشورمان در پاسخ به این سؤال که آیا شورای عالی قرآن و سازمان دارالقرآن الکریم یا سایر دستگاه‌های قرآنی کشورنباید متولی این امر باشند؟ بیان کرد: نهادهای مذکور باید متولی باشند، اما این امر نباید محدود به این دستگاه‌ها باشد. شورای عالی قرآن افرادی را به محافل می‌فرستد که درجه‌بندی شده‌اند و مصوب هستند. شاید این از نظر آنها منطقی باشد که به قاری محفل می‌دهند یا تلاوت قاری‌ای پیش از اذان‌ها از سوی صدا و سیما منتشر می‌شود که مصوب آن نهاد باشد.
برپایی کرسی‌های تلاوت قرآن به صورت مرتب
وی ادامه داد: به نظرم مهمترین دغدغه قاری این است که هنرش دیده و ارزش آن درک شود و بسترهایی برای او فراهم شود که به اجرای برنامه بپردازد. برای برپایی کرسی‌های تلاوت نفحات القرآن به اندازه‌ای از حمایت و همکاری دستگاه‌ها و نهادها ناامید شدیم که چند جوان دست به کار شدیم و با توکل به خداوند و با قوت خودمان و هزینه شخصی و روابطی که با قاریان داشتیم، تاکنون توانسته‌ایم 300 محفل برگزار کنیم. بنابراین کرسی‌های تلاوت قرآن مرتب برای قاریان اثرگذاری زیادی دارد که نباید از آن غافل شد.
پیشکسوتان به شاگردان جلساتشان میدان دهند
سیافزاده درباره اینکه اساتید و پیشکسوتان قرآنی به قاریان جوان میدان لازم را برای فعالیت می‌دهند، بیان کرد: حقیقتش را بخواهم بگویم، نه. کمتر پیش می‌آید که اساتید و پیشکسوتان قرآنی شاگردشان را به جای خودشان برای اجرا به جلسات و محافل قرآنی بفرستند. مگر اینکه خود استاد نباشد و از روی اضطرار این کار انجام شود. جاهایی لازم است که استادان شاگردان را با خود همراه کنند تا حداقل جلسه‌داری را یاد بگیرند. ارتباط مؤثر اساتید با شاگردان را در این زمینه ندیده‌ام.
این قاری ممتاز کشورمان ادامه داد: در کشور مصر قاری به همراه استادش کم‌کم در محافل بزرگتر می‌خواند و در رادیو قرآن به اجرای برنامه می‌پردازد. یعنی آن قاری از طریق این محافل کوچک معرفی و سپس به محافل بزرگتر دعوت می‌شود. به نظر من این حلقه گمشده در ارتباط اساتید و شاگردان است. چه خوب است که اساتید و پیشکسوتان قرآنی به شاگردان خوب و ممتاز جلساتشان این فرصت را بدهند تا در محافلی که از آنها دعوت می‌شود، شاگردانشان حضور پیدا کنند تا هم این قاریان تشویق شوند و هم فرصتی برای معرفی آنها فراهم شود. متأسفانه در کشور ما در میان هیئت داوران و دعوت از قاریان و حافظان، گروه‌هایی تشکیل شده است که هر کدام قاریان و حافظان گروهشان را می‌برند که این فضا در عرصه قرآن درست نیست.
وی اظهار کرد: بسیاری از قاریان جوان کشورمان هنگامی که نگاهی به گذشته‌شان می‌کنند و می‌بینند مثلا 15 سال است که تلاوت قرآن می‌کنند و اگر این زمان را بر رشته‌های هنری و موسیقی گذاشته بودند، برای خود متخصصی شده بودند و هنگامی که به آینده خود نگاه می‌کنند می‌بینند که تنها راهشان نیز کسب موفقیت در مسابقات است و عدم موفقیت در آن موجب ناامیدی می‌شود. برای قاریان نیمه‌راه (افرادی که 10-15 سال در این زمینه فعالیت کرده‌اند) و مستعد باید زمینه‌ای فراهم شود تا بیشتر هنر خودشان را ارائه کنند. اگر مجلسی برای این قاریان درنظر گرفته شود برای قاریان مفید است چرا که همیشه صوتش را آماده نگه می‌دارد و حاضران نیز از تلاوت خوبی بهره‌مند می‌شوند و شاید تشویق شوند که به این عرصه وارد شوند.
محدود بودن دوره‌های تخصصی برای قاریان جوان
سیافزاده به نیازهای آموزشی جوانان علاقه‌مند به عرصه قرائت اشاره کرد و گفت: بحث فنی و آموزشی و برگزاری دوره‌های تخصصی برای قاریان جوان که سالیان سال در این عرصه کار کرده‌اند وجود ندارد، به جز تعداد محدود چون کلاس‌های استاد احمد ابوالقاسمی. چنانکه در کرسی نفحات‌القرآن شاهد حضور قاریان جوان از شهرهای دور بودیم که من از طرفی خوشحال می‌شدم که جلسه ما آنقدر گیرا بوده است که آنها را جذب کرده و به تهران آورده اما از طرفی ناراحت که به اذعان آنها استاد و محافل برای اجرای آنها نبوده است. البته باید بگویم این دوره‌ها هم نباید یک یا دو ماه باشد بلکه باید مستمر برگزار شود. یعنی اساتید و پیشکسوتان قرآنی را با حقوق مناسب و مزایایی برای تشویق قاریان و حاضران در جلسه به شهرهای دیگر اعزام کنند و بگویند وظیفه دارید که این جلسه را با افراد مستعد در فلان شهر برگزار کنید و سال بعد نتیجه آن را نیز بخواهند.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا آینده‌نگری در مورد پرورش قاریان کشور شده است یا خیر؟ تصریح کرد: اصلاً ارگانی وجود ندارد که صفر تا صد قاریان مستعد را همراه کند و بگوید که نقطه مطلوب یک قاری کجاست؟! طرح اسوه‌ای راه‌اندازی شد که اگر رها نشود، خوب است. بسیاری از دوستان خودم که علاقه‌مند به این عرصه بوده‌اند الان قرائت را رها کرده و به خوانندگی و ورزش و ... روی آورده‌اند. پیش از سن بلوغ بسیاری از قاریان نوجوان کشور را چون خوب می‌خوانند، تشویق می‌کنند، اما بعد که به سن بلوغ می‌رسند قاری را عملاً رها می‌کنند.
سیافزاده تصریح کرد: آموزش‌های آکادمیک در فضاهای قرآنی کشور باید شروع شود. امروزه که همه چیز علمی مطرح می‌شود، تلاوت قرآن در حد دکتری جای کار دارد و دانشکده و باید رشته‌ای ویژه آن در نظر گرفته و به طور آکادمیک به آن پرداخته شود. این امر نقض‌کننده جلسات سنتی قرآن نیست، بلکه بالعکس باید در کنار آن، به صورت تخصصی نیز به این عرصه پرداخت.
برای قاریانی که به عرصه حفظ قرآن آمده‌اند کاری نشده است
این حافظ کل نیز با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری درباره تربیت 10 میلیون حافظ قرآن، ابراز کرد: باید دستگاه‌های متولی از حافظان علاقه‌مند حمایت کنند. مطمئن هستم که با برنامه‌ریزی می‌توانم تا چند سال بعد فلان تعداد حافظ تحویل دهم. مکانی برای راه‌اندازی مؤسسه و کلاس‌ها نداریم. ادعا دارم که اگر از لحاظ مالی تأمین شویم به گونه‌ای که قرآن‌آموزان هزینه زیادی برای شهریه نپردازند، می‌توانیم گامی در این زمینه برداریم اما حمایت‌های لازم انجام نمی‌شود. اگر 100 حافظ اینگونه باشند و بتوانند تا 5 سال آینده 100 حافظ تربیت کنند، تعداد زیادی حافظ قرآن تربیت می‌شوند. هنگامی که رهبری می‌فرماید 10 میلیون حافظ قرآن، یعنی دستور به مقدمات این امر را داده‌اند و ملزم هستیم که مقدمان آن را نیز فراهم کنیم تا این امر محقق شود.
وی با گلایه از اینکه برای قاریانی که به عرصه حفظ قرآن آمده‌اند، کاری نشده است، ادامه داد: امثال من زیاد هستند که علاوه بر قرائت، دستی هم بر حفظ قرآن دارند. نه تنها مورد تشویق قرار نگرفته‌ایم، بلکه هنگامی که در مسابقات حفظ سازمان اوقاف و امور خیریه شرکت می‌کنم، عملاً از مسابقات قرائت محروم می‌شوم.
سیافزاده درباره نقش رسانه ملی (صدا و سیما) در معرفی این قاریان جوان، اظهار کرد: تخصصی شدن شبکه‌ها فواید و مضراتی دارد. فوایدش این است که فرد علاقه‌مند به شبکه مورد نظرش مراجعه می‌کند اما محدود شدن برنامه‌ها به این شبکه از مضرات آن است. قرائت قرآن رسانه ملی فقط محدود شده به پیش از اذان‌ها با اجرای قاریانی که مصوب شورا هستند.
گلایه از فضای استرس‌زای مسابقات قرآن
وی ادامه داد: اگر می‌خواهیم نخبه‌های قرآنی را معرفی کنیم، باید افرادی معرفی شوند که در چند زمینه نخبه هستند، مثلاً پزشک قاری باشد که در حال حاضر در جامعه قرآنی هستند یعنی فردی در کنار موفقیت در دیگر کارهایش در قرآن نیز موفق است.
سیافزاده اضافه کرد: باید برای آینده قرآنی کشور و مدیریت کلان قرآنی کشور کادرسازی کنیم، یعنی مدیر تربیت کنیم. در حال حاضر شاهد هستیم که مدیران با هنر تلاوت قرآن آشنا نیستند. بنابراین مدیران قرآنی را باید از میان جوان‌های قرآنی نخبه و مستعد تربیت کنیم تا مدیریت‌ها پویا‌تر و با ایده‌های جدیدتر باشد. البته در کنار آن نیز باید از تجربه پیشکسوتان استفاده کرد.
این جوان قرآنی با گلایه از فضای استرس‌زای مسابقات قرآن، بیان کرد: قرآنی که باید مایه آرامش باشد «الا بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»، مسابقاتش موجب استرس می‌شود.
انتهای پیام
