تأثیر بحران کاغذ بر جایزه «جلال»/ چیزهایی که مدیران جشنواره هم نمی‌دانند
گروه ادب ــ دبیر اجرایی دوازدهمین جایزه جلال آل‌احمد از تأثیر بحران کاغذ بر این دوره از جایزه جلال خبر داد و گفت: تعداد آثار داوری شده در این جایزه در قیاس با دوره قبل کمتر از نصف شده است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست خبری دوازدهمین جایزه جلال آل‌احمد صبح امروز، ۱۲ آذرماه با حضور مهدی قزلی، دبیر اجرایی و محمدرضا شرفی خبوشان، دبیر علمی جایزه برگزار شد.
قزلی در این نشست از اختتامیه این جایزه در ۲۳ آذرماه خبر داد و گفت: این مراسم از ساعت ۱۵ با حضور وزیر ارشاد در تالار «قلم» کتابخانه ملی برگزار می‌شود و تقدیری‌ها و برگزیده‌های احتمالی معرفی می‌شوند.
وی با اشاره به اعضای هیئت علمی این جایزه افزود: منیژه آرمین، مریم برادران، حمیدرضا شاه‌آبادی، محمدرضا شرفی خبوشان، شهریار عباسی، مهدی قزلی، مجید قیصری، محمد سرور مولایی و حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد از اعضای هیئت علمی دوازدهمین دوره جایزه جلال هستند.
545 کتاب داوری شدند
قزلی با اشاره به آمار کتاب‌ها و نامزد‌ها گفت: براساس فهرست خانه کتاب آثار چاپ اول سال ۱۳۹۷ در حوزه داستان نزدیک به ۱۲۰۰ عنوان بود، اما به دلیل عدم انطباق برخی آثار با شرایط آیین‌نامه‌ای جایزه جلال از جمله نوبت انتشار، موضوع کتاب، ترجمه یا گردآوری بودن کتاب، آثاری که پیش از این در انتشاراتی دیگر به چاپ رسیده‌اند، تعدادی از کتاب‌ها در همان مرحله اول به همت دبیرخانه و زیر نظر دبیر علمی از حضور در فرآیند داوری حذف شدند؛ بنابراین آثار رسیده به دبیرخانه که شرایط حضور در این رویداد ادبی را داشته و مورد بررسی و داوری قرار گرفتند ۵۴۵ عنوان کتاب بود که از این تعداد ۲۳۲ عنوان کتاب در بخش رمان و داستان بلند، ۱۰۴ عنوان در بخش مجموعه داستان کوتاه، ۱۵۳ عنوان کتاب در بخش مستندنگاری و ۵۶ عنوان کتاب در بخش نقد ادبی بود. این آمار نسبت به سال‌های گذشته از نصف هم کمتر شده و به نظر می‌رسد بحران کاغذ بی‌تأثیر نبوده است.
وی تصریح کرد: میانگین سنی نویسندگان نامزد شده در این دوره جایزه جلال ۴۶ سال است و از میان ۲۶ نویسنده و ۲۳ عنوان کتاب نامزد شده ۳۵ درصد (۹ نفر) آن‌ها کمتر از ۴۰ سال سن دارند. در پنج دوره اخیر (دوره هفتم تا یازدهم) آثار منتشرشده از ۲۲ ناشر از جایزه جلال جایزه گرفته‌اند که آثار نشر چشمه ۴ بار موفق به دریافت جایزه شده است. آثار نشر‌های نی، مرکز، سوره مهر، نیماژ و هرمس هرکدام ۲ بار و نشر‌های دیگر (از بین ۲۲ نشر) تنها یک بار برنده جایزه جلال شده‌اند.
5 نویسنده اثر اولی
قزلی گفت: همچنین از میان ۲۳ عنوان کتاب نامزد شده، نشر‌های چشمه و سوره مهر هر کدام با ۳ عنوان کتاب بیشترین تعداد نامزدی را داشته‌اند. ۵ نویسنده از ۲۶ نویسنده نامزد در این دوره «اثر اولی» محسوب می‌شوند که از میان آن‌ها می‌توان به حامد جلالی صاحب اثر «وضعیت بی‌عاری» از شهرستان ادب، حسین لعل بذری «افتاده بودیم در گردنه حیران» از نیماژ، مسعود سلطانی با اثر «گرنوشته» از سوره مهر، ماندانا جعفری با اثر «مشت خالی گل یا پوچ» از نشر یوشا و علی نورآبادی با کتاب «سرزمین خارج از نقشه» از مؤسسه انتشارات قدیانی اشاره کرد. نام چهار نشر یوشا، هیلا، گلگشت و انتشارات قدیانی برای اولین بار است که در میان نامزد‌های جایزه جلال دیده می‌شود. همچنین فقط حسین پاینده، نامزد نقد ادبی این دوره و آرش صادق‌بیگی نامزد داستان کوتاه این دوره هستند که پیش از این نامزد جایزه جلال بوده‌اند.
محمدرضا شرفی خبوشان، دبیر علمی جایزه جلال، در ادامه این نشست که به پرسش‌های خبرنگاران اختصاص داشت، درباره قالب داستانی «گرنوشته» گفت: این مسئله درباره کتاب «مشت خالی گل یا پوچ» نیز مطرح بود که نویسنده آن معتقد بود اثرش رمان است که داوران با مطالعه اثر با قطعیت به نتیجه رسیدند که این اثر مجموعه داستان کوتاه است و در این زمینه تردیدی نداشتند، البته این ترفندی است که اغلب نویسندگان به کار می‌برند و مجموعه داستان‌های کوتاهی را به صورت پیوسته می‌نویسند و آن را رمان معرفی می‌کنند، زیرا رمان با استقبال خوبی در میان مخاطبان همراه است.
برگزاری سالانه جایزه ضرورتی ندارد
قزلی درباره نظر هیئت امنای جایزه جلال درباره برگزاری این جایزه گفت: ما مجری این جایزه هستیم و در زمان انتخاب هیئت و دبیر علمی هماهنگی لازم را انجام می‌دهیم. البته ما گزارش سالانه از اجرای جایزه ارائه می‌دهیم، اما تاکنون نکته‌ای درباره این گزارش‌ها به ما نرسیده و هر آنچه بوده وزیر ارشاد از آن مطلع است، هرچند ما نیز می‌خواهیم جلسه‌ای با هیئت امنا داشته باشیم و مسائلی را با آن‌ها در میان بگذاریم، یکی از موارد مربوط به تعداد داوران است که به سه نفر محدود شده و یا بعضی از اعضای هیئت امنا نظرشان این است که لزومی ندارد، این جایزه به صورت سالانه برگزار شود که به نظرم در این باره باید گفتگو‌هایی شود تا برگزاری آن به ثبات برسد.
وی در ادامه به ویژه‌برنامه روز اختتامیه اشاره کرد و ادامه داد: با توجه به اینکه امسال پنجاه سال از درگذشت جلال آل احمد می‌گذرد. از این رو سعی داریم برنامه‌ای به همین مناسبت برگزار کنیم که هنوز قطعی نشده است.
میزان جایزه هنوز مشخص نیست
قزلی درباره میزان جایزه جلال نیز افزود: این جایزه هم‌اندازه و هم‌سنگ جایزه کتاب سال است و هنوز درباره رقم آن به صورت قطعی اطلاع ندارم. درباره اعلام تعداد برگزیده‌ها و تقدیری نیز هنوز داوری‌ها در جریان است و تعداد مشخص نیست.
وی درباره حضور مرتضی سرهنگی ابراز کرد: آقای سرهنگی امسال برای دومین بار داوری جایزه جلال را پذیرفت و اگر برخی معتقدند که حضور وی به عنوان یکی از اعضای حوزه هنری، باعث یک‌جانبه‌نگری در داوری شده اشتباه است. نگاهی به نامزد‌های دوره گذشته نشان می‌دهد که در بخش مستندنگاری هیچ اثری مربوط به انتشارات سوره مهر یا حوزه هنری نبوده و امسال نیز دو اثر از سوره مهر انتخاب شده که یکی درباره دفاع مقدس است.
شرفی خبوشان در پایان گفت: سعی ما در داوری‌ها این است که به بازخورد‌های پس از انتشار نیز توجه کنیم، زیرا نگاه داوران به یک اثر در جایگاه خودش ارزشمند است، اما اگر نگاه‌های دیگری را هم در نظر بگیریم، ارزشمندتر خواهد بود و در این صورت می‌توانیم انتظار اتفاق‌های خوب را در حوزه ادبیات داشته باشیم. ما باید به نگاه رسانه‌ها، مطبوعات و جامعه علمی هم توجه کنیم و با نگاه فراگیر یک اثر را برگزینیم.
گزارش: هومن اصلانی
