بی‌توجهی به رشد مرحله‌ای؛ مانع اثرگذاری سیاست‌های تشویقی حفظ قرآن
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ با وجود انبوه سیاست‌های تشویقی، پرسش اینجاست که چرا اقبال عمومی متناسب برای حفظ قرآن در جامعه وجود ندارد؟ فارغ از عملکرد نامطلوب نهادهای تبلیغی و آموزشی در تربیت حافظ قرآن، نسبت‌شناسی بین ایستار حفظ قرآن با سیاست‌های تشویقی، می‌تواند گره کار را تا حدودی باز کند؛ زیرا اغلب سیاست‌ها تنها برای ۰.۶ درصد از حافظان، یعنی حافظان کل قرآن طراحی شده‌اند.
به گزارش ایکنا؛ امین عبدالرحیمی، قاری و مربی قرآن و عضو هیئت رئیسه مؤسسه «پیام ماندگار»، در یادداشتی نقدی صریح بر سیاست‌های تنظیم شده برای حفظ قرآن کریم وارد دانسته و نبود انگیزه را یکی از موانع جدی ترغیب مخاطبان به سمت حفظ قرآن بیان کرده است. وی در این یادداشت ضمن برشمردن فهرستی از حمایت‌ها و امتیاز‌های در نظر گرفته شده برای حافظان کل قرآن کریم و سایر جمعیت حافظان قرآن کریم از نیم جزء به بالا، ادعا کرده است که تمامی حمایت‌های در نظر گرفته شده برای حافظان قرآن کریم، تنها برای شش دهم درصد از جمعیت حافظان قرآن در کشور تعریف شده است. متن کامل این یادداشت در ادامه آمده است؛
خبر لغو سهمیه حافظان قرآن در تدوین لایحه ساماندهی سهمیه‌های ورود به مقاطع مختلف آموزش عالی و حواشی پیرامون آن، اینگونه در اذهان جامعه القاء کرد که معدود تسهیلات موجود، جهت ترغیب عموم جامعه به حفظ قرآن به کلی حذف شد و این امر، تیر خلاصی بر سیاست‌های تشویقی تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن در کشور بود در حالی که با بررسی و تدقیق در سیاست‌های موجود تشویقی حفظ قرآن، می‌توان دریافت که با انبوهی از سیاست‌های ترغیبی مواجه هستیم که متاسفانه اثرگذاری لازم را برای ایجاد انگیزش حفظ قرآن در جامعه نداشته و نیاز به بازنگری جدی دارند.
نبود انگیزه در مخاطب، مانعی جدی در امر رفتارسازی
تربیت ۱۰ میلیون نفر حافظ کل قرآن به عنوان یک رویکرد کاملاً استراتژیک و راهبردی موثر در تداوم مسیر انقلاب و نیل به تمدن اسلامی، همواره مورد توجه مقام معظم رهبری بوده که تحقق این امر، نیازمند سیاست‌گذاری‌های مدون و مشوّقانه می‌باشد. فارغ از عملکرد نامناسب نهادهای مسئول، جهت تربیت این تعداد حافظ (که در مجالی مجزا، لازم به بحث و بررسی است)، نبود سیاست‌های تشویقی مناسب! جهت ایجاد رغبت در بین آحاد مردم، نمکی بر زخم وضعیت تربیت حافظ قرآن در کشور است.
انگیزش را می‌توان به عنوان عامل نیرودهنده، هدایت‌کننده و نگهدارنده رفتار برای پیمودن و نیل به خواسته‌های خود شمرد. قرآن در قواعد تربیتی خود، تشویق را به عنوان یکی از عوامل موثر در ایجاد انگیزش در مخاطب، مورد توجه قرار داده و سیره پیامبر‌اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) گویای این است که در کنار آموزش، می‌بایست انگیزه‌ها و تشویق‌ها تعریف شود تا امر آموزش تسهیل شده و عموم افراد جامعه به فراگرفتن قرآن تشویق شوند.
نبود سیاست‌های تشویقی متناسب با مخاطب در کنار روش‌های نامناسب و بعضاً غلط آموزشی در حوزه تربیت قرآن‌آموز، منجر به این شده است که رسیدن به چشم‌انداز ۱۰ میلیون نفر حافظ قرآن در کشور، به آرزویی دست نیافتنی تبدیل شود.
نگاهی به حجم انبوه سیاست‌های تشویقی حفظ قرآن در کشور
بر خلاف تصورات حاکم بر اذهان مبنی بر نبود سیاست‌های ترغیبی حفظ قرآن، با حجم انبوهی از سیاست‌های حمایتی و سهمیه‌ها و جوایز در این عرصه مواجه هستیم. از اعطای مدرک کارشناسی و بالاتر به حافظان قرآن، اخذ پذیرش و ادامه تحصیل در دانشگاه محل تقاضای خود در یک مقطع بالاتر برای رشته‌های قرآنی مجموعه الهیات و معارف اسلامی بدون شرکت در آزمون، تحصیل رایگان در دانشگاه‌ها برای حافظان کل قرآن، تسهیلات ۲۰ میلیون تومانی دانشجویان حافظ قرآن، سهمیه کنکور (که در دستور لغو قرار گرفته) تا قرار گرفتن در فهرست افتخارات (فعالیت‌های نخبگانی) بنیاد ملی نخبگان و مصوبات حمایتی بنیاد ملی نخبگان از برگزیدگان حفظ قرآن شامل تسهیلات مادّی برای بهره‌مندی از محضر استادان علوم قرآنی، سفر‌های تبلیغی و ترویجی، در نظر گرفتن امتیاز در جدول جایزه‌های تحصیلی دانشجویان صاحب استعداد برتر، در نظر گرفتن امتیاز در جدول تسهیلات دانش‌آموختگان برتر دانشگاهی، تسهیلات فرهنگی رفاهی شامل کمک هزینۀ سفر‌های زیارتی، گردشگری ملّی، جوایز نقدی برای پشتیبانی از تربیت قرآن‌آموزان، اعطای کارت اعتباری (پاسداشت قرآنی) برای استفاده از امکانات قرآنی، فرهنگی و هنری در سطح کشور، تجلیل از طریق شناساندن شخصیت و فعالیت‌های سرآمد قرآنی در مجامع عمومی بخشی از سیاست‌های تشویقی است.
همچنین مزایای حقوقی کارکنان حافظ قرآن کریم، امتیازات اداری و استخدامی برای حافظان قرآن، اختصاص امتیاز برای حافظان قرآن در استخدام آموزش و پرورش، اولویت ارتقاء شغلی هریک از کارکنان حافظ قرآن بانک سپه، بیمه حافظان قرآن، اعطای ارشدیت و ترفیع درجه برای کارکنان پایور نیرو‌های مسلح، دو ماه مرخصی تشویقی به انضمام تعیین محل خدمت و یک درجه تشویقی برای سربازان، کمک هزینه سفر‌های زیارتی به مبلغ ۵،۰۰۰،۰۰۰ ریال سازمان اوقاف و امور خیریه، هدایا و جوایز مسابقات و جشنواره‌ها، گوشه‌ای دیگر از تیتر‌های سیاست‌های تشویقی حفظ قرآن در کشور بوده است.
سنگ بزرگ حافظ کل شدن، علامت نزدن
اما این سوال مطرح است که با وجود انبوه سیاست‌های تشویقی، چرا آنگونه که بایسته و شایسته است اقبال عمومی برای حفظ قرآن در جامعه، وجود ندارد؟ فارغ از عملکرد نامطلوب دستگاه‌ها و نهادهای تبلیغی و آموزشی جهت تربیت حافظ قرآن، نسبت‌شناسی بین ایستار حفظ قرآن کشور با سیاست‌های تشویقی موجود، می‌تواند گره کار را تا حدودی باز کند. در همین راستا «محمد انجم شعاع» دبیر سابق ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم با بیان پایش آمار تعداد حافظان قرآن گفته است: «بر اساس آمار سامانه ملی حفظ قرآن، ۵۸۷ هزار و ۲۴۰ نفر حافظ نیم جزء، ۳۴۶ هزار و ۶۴۴ نفر حافظ یک جزء، پنج هزار و ۲۰۱ نفر حافظ دو جزء، ۱۷ هزار و ۹۴ نفر جافظ سه جزء، ۳۱ هزار و ۹۱ نفر حافظ پنج جزء، ۱۲ هزار و ۶۸۳ نفر حافظ ۱۰ جزء، ۳ هزار ۱۵ جزء، ۳ هزار ۲۰ جزء، ۴۵۷ نفر ۲۵ جزء و ۶ هزار و ۸۷۴ نفر حافظ کل قرآن کریم هستند.»
با یک نگاه اجمالی اولیه، کاملاً مشهود است که بیش از ۹۷.۷ درصد حافظان را، حافظان تا ۵ جزء تشکیل می‌دهند و این در حالی است که اغلب سیاست‌های تشویقی، تنها برای ۰.۶ درصد از حافظان (یعنی حافظان کل قرآن) طراحی شده است. عدم توجه به رشد مرحله‌ای و گام‌به‌گام جامعه و تخصیص سیاست‌های ترغیبی برای مرحله‌ای خاص (به عبارتی سخت‌ترین مرحله)، باعث شده است که سختی حفظ قرآن با اغلب روش‌های موجود آموزشی –که این امر بر کسی پوشیده نیست- به سان سنگی بزرگ، مانع حرکت طیف وسیعی از جامعه به سمت حفظ قرآن شود و مخاطب، از همان ابتدا، پای در این مسیر نگذارد.
خروجی فعالیت‌های ۳ ساله ستاد ملی حفظ قرآن؛ در هاله‌ای از ابهام
نگاه صفر و صدی و عدم توجه به عموم جامعه که با قرآن مانوس نیستند، نبود طرح‌های انگیزشی موثر برای روحانیون به عنوان رهبران مذهبی جامعه و همچنین نادیده گرفتن تسهیل‌گری لازم جهت ایجاد بستر‌های آموزشی تربیت حافظ در سیاست‌های تشویقی موجود حفظ قرآن، آفتی بر پیکره بی‌رمق حفظ قرآن در کشور است؛ لذا از ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم که بیش از ۳ سال است وظیفه راهبری فعالیت‌های حفظ قرآن کریم در سطح کلان و تلاش در راستای تحقق منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر تربیت ۱۰ میلیون نفر حافظ قرآن کریم را بر عهده داشته و خروجی فعالیت‌های آن در هاله‌ای از ابهام است.
انتظار می‌رود که به عنوان حداقل فعالیت، در ابتدا ضمن حراست از اضمحلال و جلوگیری از حذف سیاست‌های تشویقی موجود، با گردآوری نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران و دغدغه‌مندان قرآنی، نظامی مدون برای سیاست‌های تشویقی تحفیظ قرآن تدوین و تقدیم مجلس شورای اسلامی نماید تا با تصویب و الزام‌آور شدن آن، ضمن برطرف شدن خلأ‌های موجود، زمینه سوق بیش از پیش آحاد جامعه جهت نیل به تربیت ۱۰ میلیون نفر حافظ قرآن کریم تحقق یابد.
انتهای پیام
