آیت‌الله فقیهی:
نسخ در اسلام به خاطر مصالح امت است
استاد حوزه علمیه با اشاره به بهانه‌گیری یهودیان در مورد وجود نسخ در اسلام تأکید کرد: نسخ در اسلام به خاطر مصالح امت و شرایط زمان و مکان است.
به گزارش ایکنا، آیت‌الله محسن فقیهی، استاد تفسیر حوزه علمیه امروز، 29 اسفند، در آخرین جلسه تفسیر خود در سال 98 که به صورت فایل صوتی در کانال‌های مجازی ایشان منتشر شد، با اشاره به آیه 105 و 106 سوره مبارکه بقره؛ «مَا يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَلَا الْمُشْرِكِينَ أَنْ يُنَزَّلَ عَلَيْكُمْ مِنْ خَيْرٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَاللَّهُ يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ﴿۱۰۵﴾ ِمَا نَنْسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ» گفت: یکی از ایراداتی که یهودیان به پیامبر(ص) می‌گرفتند این بود که می‌گفتند در دین اسلام نسخ وجود دارد.وی افزود: یعنی برخی احکام صادر و بعد از مدتی نسخ می‌شود که یکی از این احکام این بود که قبله و مسلمین ابتدا بیت المقدس بود ولی بعد از مدتی به مکه تغییر یافت.
آیت‌الله فقیهی تصریح کرد: دشمنان اسلام نسخ را کاشف از این می‌دانستند که احکام اسلام طبق دستور خدا نیست زیرا معنا ندارد حکمی صادر و بعد از مدتی آن حکم نقض شود؛ یهود می‌گفتند که یدالله مغلوله؛ یعنی خداوند عالم وجود را بر اساس قوانین و علت و معلولاتی خلق کرده ولی در آن دخالتی ندارد لذا در تکوین و تشریع دخالت نمی‌کند. یعنی احکام را تغییر نمی‌دهد و احکام تا آخر قیامت باقی هستند و بر این اساس معجزات را هم منکر می‌شوند.
استاد سطح عالی تفسیر حوزه علمیه اظهار کرد: ما معتقدیم هم در تشریع و هم تکوین تغییر ایجاد می‌شود همان طور که در ماجرای تغییر قبله این مسئله رخ داد و این به خاطر مصالحی است که بر اثر گذشت زمان ایجاد می‌شود.
وی اضافه کرد: خداوند، عالم و قادر است و می‌داند مصالح گاهی تغییر می‌یابد و ممکن است مصلحت بعد از مدتی تغییر یابد البته خداوند فرموده که اگر ما نسخی انجام دهیم چیزی بهتر از آن یا همانند آن می‌آوریم همان طوری که طبیب در ماه اول دارویی می‌دهد و بعد از مدتی داروی دیگری تجویز می‌کند.
آیت الله فقیهی اظهار کرد: خداوند که بالاترین طبیب و معلم جهان هستی است ممکن است دستوری تا مدتی به مصلحت باشد ولی بعد از مدتی تغییر کند؛ امام خمینی(ره) فرمودند که زمان و مکان در اجتهاد تاثیر دارد و ممکن است حکمی در یک زمان واجب و در وقت دیگری واجب نباشد و مکان هم این تاثیر را دارد.
استاد سطح عالی حوزه با بیان اینکه نسخ در قرآن امر مسلمی است، اظهار کرد: برخی 138 مورد نسخ را بیان فرموده ولی آیت‌الله خویی 36 مورد نسخ را بیان فرموده لذا اصل وقوع نسخ امر مسلمی است ولی تحقق هر نسخی منتهی به آیه بهتر و حکم بهتر و با مصلحت بیشتر جایگزین می‌شود.
آیت‌الله فقیهی افزود: نکته دیگر این آیه شریفه ننسها است که دو معنا برای آن ذکر شده؛ یکی اینکه فردی را وادار به فراموشی چیزی می‌کنند و معنای دوم تاخیر انداختن است؛ در مورد نسخ هم سه مطلب وجود دارد؛ گاهی خداوند حکمی از احکام بیان می‌فرماید و بعد از مدتی آن ار نسخ می‌کند و می‌فرماید فراموش شود.
وی افزود: گاهی حکمی با تأخیر بیان می‌شود مانند حکم شراب که ابتدا به ساکن حکم حرمت آن صادر نمی‌شود لذا نسخ و انسا نیست ولی بعد از مدتی خوردن شراب جرم محسوب می‌شود.
استاد تفسیر حوزه علمیه تصریح کرد: آیه دو مطلب را بیان کرده یکی نسخ و دیگر انسا که در انسا هر دو معنا یعنی منتفی شدن و تاخیر می‌تواند لحاظ قرار بگیرد. یعنی گاهی برخی احکام را کلا منتفی و گاهی برخی را با تأخیر بیان می‌کنیم و همه اینها به خاطر مصالحی است که برای امت اسلامی وجود دارد.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: به نظر ما برخلاف برخی مفسران که انسا را به معنای منتفی کردن و یا تاخیر گرفته‌اند معتقدیم که هر دو معنا برای آن وجود دارد و این مسئله هم در شریعت اسلامی رخ داده است لذا اگر هر دو معنا را اراده کنیم اشکالی ندارد و استعمال لفظ در اکثر از معنا نه اینکه جایز است بلکه واقع هم شده و از محسنات کلام است و در اینجا هم اشکالی ندارد.
استاد تفسیر حوزه علمیه با بیان اینکه مسئله نسخ هم مربوط به تکوینیات و هم تشریعیات است، تصریح کرد: هیچ ایرادی ندارد که نسخ هم در تشریع و هم در تکوین وجود داشته باشدِ و خداوند بر هر چیزی قدرت و علم دارد؛ اگر در رابطه با تشریع باشد مناسب است که گفته شود خداوند علیم و اگر در مورد تکوین باشد قدیر است ولی منافاتی ندارد که قدرت و علم خدا هم در تکوینیات و هم در تشریعیات باشد چنانچه برخی از مفسران در اینجا به یکی بسنده کرده‌اند که به نظر ما درست نیست.
انتهای پیام 
