روش‌های تدبر در قرآن | تدبر به چه معناست + فیلم

مباحث روش‌های تدبر در قرآن با تدریس اسماعیل عاکفی، مدرس و پژوهشگر قرآنی به همت ایکنا و با همکاری استودیوی مبین از این هفته روزهای یکشنبه و پنجشنبه منتشر می‌شود.

این مدرس قرآن در نخستین جلسه به بیان معنای «تدبر» پرداخته که متن آن در ذیل آمده است؛

«بسم الله الرحمن الرحیم

سلام علیکم؛ خیلی شنیده‌ایم که بزرگان می‌گویند در قرآن تدبر کنید! حال می‌خواهیم بدانیم، معنای تدبر چیست؟ و اینکه چرا کلمه تدبر را استفاده کرده‌اند و نگفته‌اند تعقل و تفکر کنیم، هر چند که این کلمات نیز در قرآن آمده است.

کلمه «تدبر» از ریشه «دُبُر» به معنای «پشت» است که در باب «تفعُّل» رفته است، یعنی باید به معانی آیات توجه و دقت کنیم و از ظاهر الفاظ رد شویم و ببینیم پشت این آیات چیست؟

اما چرا کلمه تدبر را استفاده کرده‌اند؟ آیا مرادشان این بوده است که می‌خواستند، پیچیدگی ایجاد کنند؟ در قرآن دو بار به صورت جدی دستور داده شده است: «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَىٰ قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا»(محمد / 24)، آیا در قرآن تدبر نمی‌کنند یا دل‌هایشان قفل است؟ یا در جای دیگر فرموده است: «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ ۚوَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا»(نساء/ 82)، آیا در قرآن تدبر نمی‌کنند تا ببینند اگر قرآن از ناحیه فردی غیر از خدا بود، کلی اختلاف در آن پیدا می‌شد؟ یعنی در قرآن تدبر کنید، متوجه می‌شوید که اتفاقاً در قرآن، اختلاف نیست. چنانکه در روایت داریم «لا خير فی قراءة لا تدبّر فيها» در قرائتی که صرفاً بخوانی و تدبر نکنید، خیری نمی‌بینید. البته این ناقض زیاد خواندن قرآن نیست، همچنان که قرآن دستور داده «فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ»، هر چه که می‌توانید قرآن بخوانید، می‌توان در کنار این توانستن، تدبر نیز مقداری از آن باشد.

امیدوارم در قرآن تدبر کنیم و در جلسه بعد با هم نکته دیگری درباره تدبر در قرآن را مرور کنیم».