عوامل تحکیم خانواده در فرهنگ اسلامی / مسئولیت پدر چیست

اختلافات میان فرزندان و والدین یکی از مجموعه رفتارهایی است که از ابتدا تاکنون ادامه داشته و دارد، اما آنچه امروز شاید به آن بیشتر دامن زده است فضاهای ایجاد شده به دلیل پیشرفت تکنولوژی در قرن 21 است. این اختلافات نباید دلیلی برای جدایی نسل جدید از والدین خود باشد بلکه با مدیریت صحیح می‌توان خانه را به امن‌ترین و آرامش‌بخش ترین مکان برای اعضای آن تبدیل کرد.

شاید جدایی عاطفی و رفتاری فرزندان از خانواده، برای دختران آسیب بیشتری را به بار آورد. تمام جوامع خانواده را یک اصل و مهم‌ترین نهاد اجتماع می‌دانند و به جرئت می‌توان گفت که نقش دختران و زنان در این نهاد، به سبب جایگاه مادری که در  آینده پیدا می‌کنند و تربیت فرزند، بسیار پررنگ‌تر و تعیین‌کننده‌تر است. اسلام همچون تمام مسائل، دیدی جامع و آینده‌نگرتر از هر مکتبی به این نهاد دارد که در احکام، روایات و آیات این مهم کاملاً مشهود است.

اکرم نوری، کارشناس ارشد روانشناس و مشاور خانواده، در گفت‌و‌گو با ایکنا از همدان، با اشاره به اینکه زنان و دختران نقش مهمی در جامعه و تربیت یک نسل دارند، اظهار کرد: دختران سرمایه‌های اجتماعی یک ملت هستند بنابراین لازم است بروی آنها سرمایه‌گذاری شود چرا که همان سرمایه به انسان بازخواهد گشت. از آنجا که دختران به دلیل فطرت و ساختار وجودی، نسبت به پسران از روحیه لطیف و حساس‌تری برخوردارند باید خانواده‌ها برای دختران خود وقت بیشتری گذاشته و نیازهای عاطفی و احساسی آنها را برطرف کنند.

وی اظهار کرد: دختر در اسلام، از جایگاه والا و ارزشمندی برخوردار است به گونه‌ای که خداوند در قرآن از او به عنوان «هدیه» نام می‌برد و جایگاه زن و دختر در اسلام و نزد خداوند به قدری بالاست که سوره کوثر را در شأن حضرت زهرا(س) بر قلب رسول اکرم(ص) نازل می‌کند.

نوری با اشاره به اهمیت نقش پدر برای دختر به عنوان الگوی شناخت جنس مخالف، تصریح کرد: مادر در یک خانواده بیشتر نقش مراقبتی دارد و این پدر است که می‌تواند در شکل‌گیری شخصیت و هویت دختر نقش بسزایی داشته باشد.

مخدوش شدن رابطه دختر و پدر

وی ادامه داد: مخدوش شدن رابطه میان دختر و پدر و طرد شدن یا آسیب دیدن از جانب پدر، ابر‌قهرمان دوران کودکی، الگوی جنس مخالف را در نظر دختر خانواده مخدوش می‌‌کند، تا جایی که این امر تأثیر بسزایی در بدبینی دختران به مردان و فرار از تشکیل خانواده محسوب می‌شود.

نوری با اشاره به اینکه خانواده‌ها باید بدانند که دختران نسبت به پسران در مسائل عاطفی آسیب‌پذیر هستند، تأکید کرد: پدر باید برای دختر خود وقت گذاشته و به صحبت‌های او گوش دهد. پدران باید به دختران خود اجازه برون‌ریزی احساساتشان را داده و از سیستم تشویق به جای کنترل استفاده کنند، همچنین پدر باید مسائل مختلف جامعه همچون آسیب‌های ارتباط میان دختران و پسران را برای او بیان کند. اگر دختر توجه، محبت و احترام را از پدر دریافت کند زمینه برای تقویت عزت نفس، شادی و پویایی او ایجاد می‌شود که همان نیز موجب خواهد شد تا شاهد رفتار اجتماعی رضایت بخشی از او در جامعه باشیم.

وی به اهمیت ارتباط پدران با دختران در دوران بلوغ اشاره و بیان کرد: هر چه ارتباط دختر با پدر در دوران بلوغ صمیمی‌‌تر باشد، دختر با مشکلات کمتری مواجه و کمتر دچار خطا می‌‌شود، به نوعی می‌توان گفت که ارتباط درست پدر و دختر در دوران بلوغ، اثرات مطلوبی بر بهداشت روانی ـ اخلاقی فرد و به تبع آن جامعه خواهد گذاشت. دخترانی که در سن بلوغ رابطه بهتری با پدرانشان دارند، در تحصیل و دوستیابی موفق‌‌تر هستند، در تأمین نیاز عاطفی به بیراهه نرفته و تسلیم هیجانات عاطفی خود نمی‌‌شوند، همچنین در زندگی زناشویی ضمن رابطه بهتر با همسرانشان، از سلامت روانی و جسمی بهتری برخوردارند. بنابراین والدین باید از آگاهی و مهارت لازم جهت برخورد با فرزندان به ویژه دختران بهره‌مند باشند تا در ارتباطی متعادل با فرزندان بتوانند نیاز‌های آنها را برطرف کنند.

نقش مهم پدر در شکل‌گیری شخصیت دختر

نوری اظهار کرد: دختر، جسارت، قاطعیت و نحوه حضور در محیط خارج از منزل را برای اولین بار از پدر می‌آموزد، به عبارتی پدر نحوه ظهور دختر در جامعه را به او نشان می‌دهد بنابراین ارتباط درست پدر با دختر می‌تواند در شکل‌گیری شخصیت دختر امروز و مادر، مربی و نسل آینده نقش به سزایی داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه فضای خانواده باید امن باشد، بیان کرد: ارتباط میان پدر و مادر باید مهربان و صمیمانه باشد تا دختر نیز از والدین خود الگو بگیرد، اگر در خانواده، تنش بالا و یا ارتباط پدر با دختر سرد و تبعیض جنسیتی میان فرزندان مطرح باشد موجب می‌شود نگرش دختر نسبت به مردان تغییر کرده و یا خود را غیر قابل قبول بداند. چنین رفتارهایی از سوی خانواده و به طور ویژه از سوی پدر می‌تواند خلأ‌هایی در دختر ایجاد کند که او نیز برای رفع خلأ و کمبودهای خود به محیط بیرون متوسل می‌شود و در این بین، فضای مجازی، بستر مناسبی برای پر کردن نیازهای اوست.

نوری با اشاره به اینکه آسیب‌پذیری دختران در فضای مجازی نسبت به پسران بیشتر است، تصریح کرد: هنگامی که دختر از سوی پدر محبت و احترام دریافت نکند، برای پر کردن این خلأ به محیط بیرون کشیده خواهد شد که در این میان فضای مجازی نیز زمینه را برای او فراهم کرده است. دختر با ورود به فضای باز و آزاد مجازی، درگیر شکست عشقی و روابط نافرجامی با جنس مخالف خود خواهد شد که در نهایت آسیب‌های روحی و روانی عمیقی برای او در بر خواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه مهمترین آسیب فضای مجازی، بلوغ زودرس در فرزندان است، بیان کرد: دختران و پسران با ورود به فضای مجازی، فضایی که بسیاری از موضوعات در آن تعریف نشده است، با اطلاعات و صحنه‌هایی روبرو می‌شوند که موجب، بلوغ زودرس، بی‌هویتی و رها کردن ارزش‌های خانواده از سوی آنها می‌شود.

پیامدهای فضای مجازی برای دختران

نوری تصریح کرد: بی‌اعتمادی و بدبینی نسبت به جنس مخالف، دلزدگی و تنفر از خود، کاهش اعتماد به نفس و عدم توانایی در برقراری یک رابطه رضایت بخش در آینده از دیگر پیامدهای سوء، فضای مجازی برای دختران و پسران این سرزمین است. دختران و پسران ما طلایی‌ترین زمان‌های زندگی خود را که زمان شکوفایی استعداد‌های آنها و فعلیت بخشی به داشته‌ها و پتانسیل‌های درونی آنهاست در فضای مجازی و با افرادی با چهره‌های غیر واقعی سپری می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه آمار بیشتر مراجعه‌کنندگان به مراکز مشاوره، نوجوانان و جوانانی هستند که به دلیل بی‌توجهی از سوی خانواده به فضای مجازی جذب شده‌اند، بیان کرد: چرا باید برای دختران امروز ما جمع کردن فالوئر تا این حد با اهمیت و جزء دغدغه‌های او باشد. جمع کردن فالوئر به معنای گدایی توجه و محبتی است که آن دختر در خانواده و از سوی والدین خود دریافت نکرده است، بنابراین باید به دختران در کانون خانواده توجه شود.

نوری اظهار کرد: اگر خانواده، کانون امنی برای فرزندان نباشد و یا نتواند نیازهای آنها را پاسخ دهد حتی در صورتی که پای فضای مجازی نیز در میان نباشد، موجب افسردگی، اضطراب و افت تحصیلی فرزندان می‌شود و یا و در برخی موارد نیز زمینه را برای مصرف مواد مخدر در آنها فراهم می‌کند.

وی در پایان با اشاره به اینکه فضای مجازی به نوعی همه را درگیر خود کرده است، گفت: در این فضا بیشترین آسیب برای دختران است هرچند که اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای، بلوغ زودرس و عدم کنترل خشم از پیامدهای خطرناک این فضای برای پسران است.

گزارش از لیلا خدائی خبرنگار ایکنا