خلق قدرت اقتصادی دانش‌بنیان پارادایم حاکم بر برنامه هفتم باشد / ظرفیت‌های جهاددانشگاهی برای توسعه فناوری
معاون هزینه‌ای امور تحقیقات و فناوری سازمان برنامه و بودجه با اشاره به ضرورت توجه برنامه هفتم توسعه به خلق قدرت اقتصادی دانش‌بنیان، گفت: کسی نمی‌تواند به چنین قدرتی آسیب بزند. لذا پارادایم حاکم بر برنامه هفتم توسعه باید خلق قدرت اقتصادی دانش‌بنیان از طریق ایجاد توازن در طرف عرضه و تقاضای پژوهش و فناوری باشد.
اخیراً کتاب «پژوهش و فناوری در برنامه‌های توسعه کشور» نوشته فریبا فهیم‌یحیائی، معاون هزینه‌ای امور تحقیقات و فناوری سازمان برنامه و بودجه، منتشر شده است.
در این کتاب با رویکردی تحلیلی و علمی، برنامه بخش پژوهش و فناوری در هریک از برنامه‌های توسعه کشور مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور کلیه موارد مرتبط از قبیل ۱- پارادایم، دیدگاه‌ها و نگرش‌های غالب ۲- نظام برنامه و مراحل و فرایندهای کاری ۳ - اهداف، راهبردها و سیاست‌ها ۴- احکام قانونی ۵-اسناد پشتیبان برنامه و ۶- عملکرد برنامه در هر یک از برنامه‌های توسعه قبل و بعد از انقلاب مورد بررسی و تحلیل محتوایی قرار گرفته است.
به همین مناسبت ایکنا گفت‌وگویی با نویسنده کتاب انجام داده و در آن به بررسی نقش پژوهش و فناوری در توسعه کشور و جایگاه جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد مهم در حوزه پژوهش و فناوری، در برنامه‌های توسعه‌ای پنج‌ساله پرداخته است.
فریبا فهیم‌یحیائی درباره جایگاه بخش پژوهش و فناوری در برنامه‌های توسعه پس از انقلاب اسلامی گفت: از برنامه اول توسعه بخش مستقلی برای حوزه پژوهش در نظر گرفته شده، اما اینکه بخش پژوهش در تمام برنامه‌های توسعه کنار هم قرار گیرد و بررسی شود که در هر یک از این برنامه‌های توسعه چه پارادایمی بر حوزه پژوهش حاکم بوده، چه اهداف و سیاست‌هایی برای توسعه این حوزه پیش‌بینی شده، چه احکام قانونی در این باره مصوب شده، چه اسناد پشتیبانی در این زمینه وجود داشته و در نهایت عملکرد برنامه توسعه در حوزه پژوهش و فناوری چه بوده، کاری است که تاکنون انجام نشده بود و برای اولین بار این مسئله در این کتاب بررسی شده است.
وی افزود: حتی کتاب برنامه‌های توسعه پیش از انقلاب را نیز از منظر توجه به حوزه پژوهش و فناوری بررسی کرده و در این کتاب آورده شده است، لذا با مطالعه کتاب می‌توان با دیدگاه‌ها و نگرش‌های غالب بر حوزه پژوهش و فناوری در برنامه‌های توسعه پیش و پس از انقلاب آشنا شد و تغییرات این حوزه را مشاهده کرد.
فهیم‌یحیائی اظهار کرد: سال 1400 آخرین سال برنامه ششم توسعه است و اگر یک سال تمدید نشود می‌بایست تدوین برنامه هفتم توسعه از الان آغاز شود. البته اگر هم این برنامه یکسال هم تمدید شود سازمان برنامه و بودجه و دست‌اندرکاران حوزه پژوهش و فناوری باید به فکر تدوین برنامه‌های این بخش برای برنامه هفتم توسعه باشند و به همین دلیل این کتاب در زمان مناسبی منتشر شده است.
وی با بیان اینکه در این کتاب در پایان بررسی حوزه پژوهش و فناوری در هر برنامه توسعه، عملکرد و میزان عملیاتی شدن این بخش نیز ارائه شده است، گفت: زمانی که کتاب به مرحله داوری رسید مقارن با چند سال اول برنامه ششم توسعه بوده که میزان عملکرد حوزه پژوهش و فناوری در این چند سال آمده است، اما در مورد برنامه‌های توسعه قبلی عملکرد کامل ذکر شده است.
فهیم‌یحیائی درباره مشکلات اصلی حوزه پژوهش و فناوری در برنامه‌های توسعه با توجه به جایگاه ویژه این حوزه در بیانیه گام دوم انقلاب گفت: یکی از مهم‌ترین اسنادی که درباره توسعه این بخش وجود دارد، سیاست‌های کلی علم و فناوری است که رهبر معظم انقلاب آن را در شهریور 1393 ابلاغ فرموده‌اند. این سیاست‌های کلی جامعیت کاملی در حوزه پژوهش و فناوری درد که اگر عملیاتی شود کمک شایانی در توسعه اقتصادی کشور می‌کند.
معاون هزینه‌ای امور تحقیقات و فناوری سازمان برنامه و بودجه یادآور شد: با توجه به تأکید مقام معظم رهبری و سایر مسئولان، ضرورت و نیاز اصلی مردم حل مشکلات اقتصادی و حرکت در مسیر توسعه اقتصادی است. به اعتقاد من حوزه پژوهش و فناوری می‌تواند قدرت اقتصادی دانش‌بنیان تولید کند و کسی نمی‌تواند به چنین قدرتی آسیب بزند، لذا پارادایم حاکم بر برنامه هفتم توسعه باید خلق قدرت اقتصادی دانش‌بنیان از طریق ایجاد توازن در طرف عرضه و تقاضای پژوهش و فناوری باشد.
وی در توضیح این مطلب گفت: طرف عرضه، پژوهشی است که توسط دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی دولتی و غیردولتی انجام می‌شود و طرف تقاضا هم جامعه است. غالباً بیشتر توجهات به سمت عرضه بوده و گرایش طرف تقاضا به تأمین بخش زیادی از نیازهای خود از خارج است. براین مبنا برای برقراری توازن بین عرضه و تقاضا، طرف تقاضا باید ظرفیت‌های طرف عرضه را به طور دقیق بشناسد و متوجه شود به جای خرید از خارج می‌تواند نیازهای خود را از داخل تأمین کند. از سوی دیگر طرف عرضه پژوهش و فناوری هم باید تقاضاها را بشناسد تا براساس نیازهای واقعی و مورد نیاز به سمت خلق محصول برود.
وی تصریح کرد: با برقراری این توازن است که فعالیت‌های پژوهش و فناوری ارزش‌افزوده و ارزش اقتصادی می‌آفریند و موجبات اشتغال و رشد اقتصادی را فراهم می‌کند.
فهیم‌یحیائی درباره نقش سازمان برنامه و بودجه در کمک به حوزه پژوهش و فناوری به ویژه در برنامه هفتم توسعه گفت: نقش این سازمان در برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی و توجه بیشتر به توزیع و تخصیص اعتبارات به این حوزه است و تدوین احکام قانونی کمک‌کننده و راهگشا برای حوزه پژوهش و فناوری است.
وی با اشاره به در پیش بودن سالگرد تأسیس جهاد دانشگاهی، درباره سهم این نهاد انقلابی در حوزه پژوهش و فناوری گفت: جهاد دانشگاهی مجموعه‌ای از نیروهای متخصص، خدوم و خالص در این حوزه است. دولت برای این نهاد به عنوان یک نهاد عمومی غیر دولتی امکانات قانونی خوبی فراهم کرده است. از طرفی خود این نهاد تابع قوانین خاص خودش است و امکانات مناسبی در استان‌های مختلف از جمله استان البرز دارند که اگر از این ظرفیت‌ها استفاده شود، جهاد دانشگاهی می‌تواند جوابگوی نیازهای کشور به لحاظ توسعه فناوری باشد و این کار از طریق اقداماتی مانند حمایت از شرکت‌های استارت‌آپی و فراهم کردن مشاوره‌های تخصصی و حمایت‌های مالی برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی جوان دارای ایده‌های خوب امکان‌پذیر است.
نویسنده کتاب «پژوهش و فناوری در برنامه‌های توسعه کشور» در پایان اظهار کرد: سال گذشته برای مراکز نوآوری جهاد دانشگاهی اعتباراتی لحاظ شد که نشانه توجه مسئولان به این نهاد است و از آن طرف هم نشان می‌دهد جهاد دانشگاهی برای پررنگ کردن فعالیت‌های پژوهش‌محور و فناورانه در مجموعه وظایفی که برعهده دارد دیدگاه‌های مثبتی دارد.
انتهای پیام
