تلاش‌های موذیانه برای طرح تضاد دین و علم / قالب عزاداری تابع فرهنگ و شرایط است

حجت‌الاسلام والمسلمین رضا محمدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا، به تلاش موذیانه یا جاهلانه برخی برای تضاد دین و علم اشاره کرد و گفت: در شرایط امروز شاهدیم که برخی می‌خواهند میان مناسک و مسائل بهداشتی تضاد ایجاد کنند. این اقدام اشتباه بزرگ و غلطی است، در حالی که طبق دین باید دستورات بهداشتی را رعایت کنیم و به علم بی‌توجه نباشیم.

وی اضافه کرد: مناسک حج به شکل نمادین و با رعایت دستورات انجام شد، به خصوص قربانی که هیچ ایرادی هم ندارد؛ کسانی می‌خواستند در مکه قربانی کنند، آن هم با هزینه چندبرابری، اکنون با هزینه کمتر در ایران این کار را انجام دادند و گوشت آن و حتی پول آن را به فقرا بخشیدند. با عنایت به توصیه رهبر معظم انقلاب، مراسم محرم امسال را باید با رعایت نهایت مسائل بهداشتی، که جزء دستورات دینی است، انجام دهیم.

برگزاری عزاداری با رعایت تمام شیوه‌نامه‌ها

محمدی با تأکید بر اینکه با استفاده از فضای رسانه‌ای و مجازی می‌تواند مناسک و روح حج را بازسازی کند، اظهار کرد: محرم هم این وضع را دارد و نباید تعطیل شود؛ مجلس امام حسین(ع) همانند بهشت است و هر کس هر چیزی بخواهد موجود است؛ این مجالس منحصر به شور گرفتن و آب‌گوشت دادن نیست؛ بُعد احساسی، معرفتی، سیاسی و ... سر جایش است و اگر دستورات بهداشتی رعایت شود، مشکلی ایجاد نخواهد شد. مجالس دینی کمترین خطر را در میان محافل دارد، زیرا افراد زیادی مراعات می‌کنند، در حالی که در مترو و بازار و ... این درصد مراعات کمتر است.

وی افزود: نکته دیگر اینکه بخش قابل توجهی از عزاداری‌ها تابع فرهنگ و شرایط است؛ زمانی زنجیر زدن مطرح بود، ولی الان می‌توان با استفاده از ظرفیت‌های هنرمندان و افراد خلاق شکل دیگری از عزاداری را برگزار کنیم، مگر زمان ائمه(ع) کسی زنجیر و سینه می‌زد؛ الان هم باید با کمک هنرمندان زیباترین عزاداری برگزار شود.

آیا ذبح اسماعیل غیراخلاقی بود؟

وی برای نمونه به شبهه‌ای درباره ذبح اسماعیل از منظر اخلاقی پرداخت و گفت: برخی افراد به تبعیت از برخی فلاسفه غربی این شبهه را مطرح کرده‌اند که چون ذبح یک انسان از سوی انسان دیگری عمل غیراخلاقی است، بنابراین اقدام به ذبح حضرت اسماعیل(ع) هم خلاف اخلاقی است. نخستین نکته اینکه خداوند دارای علم بی‌حد است و می‌دانست که قرار نیست فردی کشته شود؛ لذا این مسئله صرفاً امتحان بود تا آنها مجرب و آبدیده شوند تا ملکوت آسمان‌ها و زمین را به ایشان نشان دهد.

محمدی با بیان اینکه این مسئله آزمایشی برای هر دو پیامبر خدا(ص) و حلقه‌ای از سلسله آزمایشها و ابتلائات این دو پیامبر(ص) بود، اظهار کرد: آن دو بزرگوار به تعبیر قرآن در آیه 103 صافات «فَلَمَّا أَسْلَمَا وَ تَلَّهُ لِلْجَبِينِ؛ پس وقتى هر دو تن دردادند [و همديگر را بدرود گفتند] و [پسر] را به پيشانى بر خاک افكند،»، تسلیم شدند و چون تسلیم شدند خداوند دستور توقف داد، بنابراین قرار نبود کسی کشته شود.

معنای شهادت در بافت خارج از دنیا 

این پژوهشگر دین تصریح کرد: دومین نکته اینکه در تمامی مکاتب و فرهنگ‌های بشری و مادی هم افرادی وجود دارند که حاضرند جانشان را به پای برخی اهداف فدا کنند، یعنی جان دادن در راه اهداف امری طبیعی است که این هدف ممکن است مقدس یا غیرمقدس باشد؛ حضرت سیدالشهدا(ع) جان خود و همه عزیزانش را در راه حق داد و بسیاری جانشان را در راه پول، مقام و شهوت از دست می‌دهند.

محمدی با اشاره به واقعه عاشورا، تصریح کرد: اگر کسی بخواهد وضعیت ماتریالیستی دنیایی و مادی را در نظر بگیرد، شهادت‌طلبی معنا ندارد، ولی اگر  عالم را منحصر به این دنیا نبینیم، طبیعی خواهد بود که بسیاری حاضرند با رغبت جانشان را برای دین بدهند، چنانچه ابراهیم و اسماعیل این طور بودند. حتی مارکسیست‌ها و ماتریالیست‌ها هم این فرهنگ را قبول دارند، ژاپنی‌ها و ویتنامی‌ها که دین توحیدی ندارند، جانشان را در برابر متجاوزان آمریکایی به خطر انداختند و برخی کشته شدند؛ حال از منظر اسلامی علاوه بر دنیا، آخرت هم مطرح است.

برخی باید در عقل خود شک کنند نه آیات

وی افزود: اگر کسانی چنین مسائل بدیهی را نمی‌فهمند، باید در عقل خودشان شک کنند، نه اینکه این موضوعات را زیر سؤال ببرند. نکته دیگر اینکه قربانی کردن سنت پسندیده‌ای است که با مسئله ذبح اسماعیل(ع) رواج یافت؛ البته سمبلیک و نمادین است، ولی حقیقت آن ازخودگذشتن و فدا کردن همه چیز برای حق است. کسانی که قربانی می‌کنند، خود قربانی چندان مهم نیست، بلکه مهم این است که انسان از محبوب‌های غیرحق دل بکند.

محمدی با بیان اینکه در فرهنگ‌های غیراسلامی هم برخی خود و فرزندانشان را به پای بت‌ها قربانی می‌کردند، در حالی که کاملاً در راه باطل بودند، اظهار کرد: اگر اندیشه ما ماتریالیستی باشد، شاید تفکر غیراخلاقی بودن قربانی تا حدودی درست باشد، ولی اگر بینش ما الهی شد و حیاتی جز دنیا را هم ببینیم به این نتیجه می‌رسیم که آیا بهتر بود امام حسین(ع) ده سال دیگر هم در همان خفقان زنده باشد و در عوض چیزی از اسلام باقی نمانَد یا اینکه امام شهید شود و دین را احیا کند. امام حسین(ع) حیاتی را انتخاب کرد که هم در تاریخ و هم در طول و عرض جغرافیا ماندگار شد.