از انتصابات جدید در حوزه علمیه تا تأکید بر احیای روضه‌های خانگی

به گزارش ایکنا؛ در هفته‌ای که گذشت، شاهد برگزاری نشست‌های علمی، جلسات دروس خارج فقه و رویدادهای دیگری در حوزه علمیه و پژوهشگاه‌‌های حوزوی بودیم. مهم‌ترین رویداد خبری اعلام نهایی انتصابات مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه بود و داغ‌ترین موضوع علمی نیز ناظر به جریان عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) در شرایط کرونایی بود. در ادامه مروری بر مهم‌ترین این رویدادها از دریچه اخبار ایکنا داریم؛

انتصابات جدید در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه

آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور، با صدور احکام جداگانه، مسئولیت‌ افراد برای بخش‌های مختلف مرکز مدیریت حوزه را برای مدت ۲سال تعیین کرد. 

بر این اساس، حجج الاسلام والمسلمین و آقایان؛ حمید ملکی به سمت قائم مقام مدیر حوزه‌های علمیه در امور استان‌ها؛ مهدی رستم‌نژاد، معاون آموزش؛ ابراهیم معتمدی، معاون منابع انسانی و پشتیبانی و حسین ملانوری، سرپرست معاونت تبلیغ و امور فرهنگی منصوب شدند.

همچنین علی علیزاده به عنوان مشاور مدیر و مسئول حوزه مدیریت؛ سیدمفید حسینی کوهساری، مسئول مرکز ارتباطات و بین‌الملل؛ کاظم سپاسی، مسئول مرکز امور صیانتی؛ سیدعلی میرمطلبی، مسئول مرکز امور طلاب و دانش‌آموختگان؛ سیدحسین میرمعزی، مشاور و دستیار مدیر در حوزه پژوهش و مسئول مرکز بررسی‌های راهبردی و مطالعات حوزه و روحانیت نصب شدند.

آیا بلاد اسلامی در استفاده از واکسن کرونا بر بلاد کفر تقدم دارند؟

جلسه درس خارج فقه آیت‌الله هادی عباسی خراسانی با عنوان «مسائل کرونا در فقه اسلامی» ‌سه‌شنبه، ۲۱ مردادماه در فضای مجازی منتشر شد.

وی در این جلسه اظهار کرد: در ادامه مباحث کرونا، موضوعات مختلفی را مطرح کردیم و در روزهای گذشته به این نتیجه رسیدیم که حاکمیت مسئولیت دارد. دولت اسلامی وظایفی دارد، ملت وظایفی دارد و بزرگترین وظیفه‌اش این است که اوامر الهی را اجرا کند. یکی از موارد اجرای اوامر الهی، دفع ضرورت و اضطرار از مضطرین در عالم است. همچنین به این نتیجه رسیدیم که اطلاقات قرآن حجیت دارد و این اطلاقات شامل مومن و کافر می‌شود و در بحث حفظ جان و حفظ دین، همه مکلفین وظیفه دارند.

وی افزود: بعضی از عزیزان حاضر در جلسه که مطالب را دنبال می‌کنند، چند سوال مطرح کردند. از جمله اینکه سوال کرده بودند آیا طبابت طبیب مسلمان نسبت به کفار واجب است یا خیر؟ عرض ما این است که قطعاً واجب است. در مقام اشتغال به تکلیف الهی، فرقی بین طبیب مسلم و طبیب غیرمسلم نیست و هر دوی آنها هرگونه خدمتی داشته باشند، چه علمی و چه عملی باید به بیماران کرونایی عرضه کنند. پس به لحاظ اصل تکلیف، همه آنها مسئولیت دارند و فرقی بین طبیب مسلمان و طبیب کافر نیست.

قرائت سیاسی از تمامی آیات

آیت‌الله محسن اراکی، استاد سطح عالی حوزه علمیه، ۲۱ مردادماه در ادامه مباحث دولت اسلامی با بیان اینکه در نظریه سیاسی اسلام، مشروعیت و قدرت دو پایه برای حکمرانی است، گفت: مشروعیت حکمرانی از منظر عقل و شرع نمی‌تواند منبعی غیر از خدا داشته باشد. برخی تصور می‌کنند که قرآن به فقه سیاسی نپرداخته است؛ از «بسم الله» سوره حمد تا آخرین آیه سوره ناس، همگی بحث فقه سیاسی دارد؛ براین اساس هر کسی که حاکم است باید مأذون از جانب خدا باشد وگرنه طاغوت است؛ طاغوت کسی است که بدون آنکه حق فرمان داشته باشد بر دیگران حکومت می‌کند.

اراکی با بیان اینکه برخی می‌گویند مقبولیت نظام اسلامی با مردم است، افزود: معتقدیم که مردم در حکمرانی اسلامی، قابل نیستند، لذا واژه قابلیت درست نیست، بلکه مردم در نظام سیاسی، موجد آن نظام و ادامه‌دهنده آن هستند؛ یعنی علت فاعلی محدثه و مبقیه هستند و نه اینکه تنها قبول‌کننده یک نظام باشند. مشروعیت یک نظام را خدا عطا می‌کند، ولی موجودیت آن با حضور مردم ایجاد می‌شود؛ در رفتارهای فردی هم، مشروعیت یک رفتار را از خدا می‌گیریم و به تبع آن مالی را خورده و چیزی را می‌پوشیم، ولی رفتار فردی را خود ما به وجود می‌آوریم و انجام می‌دهیم.

تشکیل اجتماعات خطرآفرین به نام عزاداری وهن شیعه است

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محسن مهاجرنیا، استاد و پژوهشگر مسائل سیاسی، ۲۲ مرداد، در نشست کرسی‌های آزاد‌اندیشی مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم که با موضوع «عزاداری محرم در شرایط کرونا از دیدگاه مقام معظم رهبری(مدظله)» در دانشگاه طلوع مهر قم  به صورت مجازی برگزار شد، گفت: مقام معظم رهبری در عید قربان فرمودند که به رغم اهمیت مراسم عزاداری سیدالشهدا، رعایت پروتکل‌ها و مسائل بهداشتی مقدم است و همه شرعاً موظفند که شرایط کرونایی را رعایت بکنند و به ضرورت ها بسنده کنند.

وی افزود: در روزهای اخیر، بحث‌هایی در خصوص نسبت عزاداری با شرایط کرونا و مسائل بهداشتی کشور مطرح شد؛ برخی عزاداری را به دلیل اهمیتش مقدم دانستند و معتقد بودند ما مراسم را نمی‌توانیم تعطیل بکنیم. در مقابل بعضی‌ها معتقد بودند شرایط بهداشتی را باید رعایت کرد و مراسم را باید متناسب با این شرایط برگزار کرد. مقام معظم رهبری در این قضیه به نوعی هم فتوا دادند و هم به عنوان حاکم اسلامی و ولیّ فقیه دستور صادر کردند و بر همه لازم و ضروری است که آن را مراعات کنند. در مورد این مسئله چند نکته را از دیدگاه و منظر مقام معظم رهبری عرض می‌کنم.

واژه‌های «حَرْث» و «نسل»؛ دلیل تلازم سرنوشت کشاورزی و جمعیت

آیت‌الله احمد مبلغی در پنجمین نشست هیئت اندیشه‌ورز کشاورزی استان لرستان با عنوان وضعیت جمعیت حال و آینده بخش کشاورزی بیان کرد: برقراری و مانایی نسل بدون کشاورزی (و غذای حاصل از آن)، و توسعه کشاورزی بدون جمعیت فعال، امکان‌پذیر نیست. راه ایجاد جمعیت مطلوب و جوان برای ایران اسلامی، از درون توجه به مشکلات، پدیده‌ها و مسائل اجتماعی نسل کنونی عبور می‌کند.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به اين كه در قرآن کریم دو مقوله  الْحَرْثَ و النَّسْل (نسل و کشاورزی) به هم گره خورده‌اند، گفت: مقوله جمعیت چیزی جدای از نسل نیست و بعد حجمی و کمی آن را تشکیل می‌دهد.

حکومت از منظر قرآن و روایات قدسی نیست

حجت‌الاسلام والمسلمین محمود شفیعی، استاد دانشگاه مفید، در نشست «تحلیلی از ماهیت حکومت از منظر دینی» که شامگاه ۲۲ مرداد از سوی مؤسسه مفتاح کرامت به صورت مجازی برگزار شد، گفت: یکی از نتایج نگاه معصومانه به حکومت این است که در دوره غیبت با انسداد در حکومت مواجه می‌شویم؛ زیرا وقتی انسان معصوم وجود ندارد حکومت مقدس هم نداریم؛ لذا شیعیان در دوره طولانی غیبت نمی‌توانند به حکومت فکر کنند و در مخیله آنها هم بحث حکومت نمی‌گنجد.

استاد دانشگاه مفید با بیان اینکه این ذهنیت در عمل از دوره صفویه و بعد انقلاب اسلامی، دچار دگرگونی شده و تغییراتی در اندیشه شیعی ایجاد کرده است، اظهار کرد: شهید مطهری فرموده است که اگر قائل به اتصال حکومت فقط به غیرمعصوم باشیم در این صورت دیدگاه اهل سنت نسبت به شیعه برتری خواهد یافت، زیرا ما وقتی قائل به ۱۲ امام برای حکومت باشیم و تا قیامت هم حکومت باید باشد در این صورت با وجود فرض عدم غیبت ائمه(ع) ۱۲گانه چندسال می‌توانستند حکومت برپا کنند و طبیعتاً بعد از آن جهان باید به پایان می‌رسید.

نویسنده و استاد حوزه و دانشگاه، اظهار کرد: ایشان استدلال می‌کنند خود پیامبر(ص) در مورد حکومت، بسیاری از کارها را بدون استمداد از وحی انجام می‌دادند، عزل و نصب می‌کردند و کارهای دیگری هم خارج از وحی انجام می‌دادند. بنابراین حکومت امر عمومی است و در آن بحث مشورت و انتخابات و ... مطرح است؛ اگر حکومت قدسی باشد، اساساً بیعت و مشورت کار بی‌معنا می‌شود. امر قدسی چیزی نیست که بخواهیم در آن وارد بیعت و مشورت و نظرگرفتن از مردم شویم. بنابراین حکومت حتی در الهیات، امر دنیوی است و میان حکومت و امامت عموم و خصوص من وجه به تعبیر شهیدمطهری است؛ یعنی ممکن است امام باشد و حکومت نباشد.

شفیعی تأکید کرد: آیات قرآن به صراحت نگاه قدسی و متعالی به حکومت را رد و نفی کرده است و به هیچ وجه از منظر دین، حکومت امر قدسی نیست. امام علی(ع) هم فرموده‌اند که جامعه باید حکومت داشته باشد ولو آنکه حاکم بر و یا فاجر باشد. همچنین حضرت در منطقه «ذی‌قار» در پاسخ به سؤالی از ابن‌عباس فرمودند که حکومت برای من از کفش مندرس و بی‌قیمت هم کمتر است؛ حال باید گفت اگر حکومت امر قدسی بود امام چنین اجازه‌ای داشتند که آن را با چنین کفشی قیاس کنند؟.

مصاحبه با اندیشمندان و حوزویان

خبرگزاری ایکنا در این هفته موضوع نحوه تحول در جامعه که در سخنرانی پیشین رهبر معظم انقلاب مورد تأکید بود، را از منظر قرآن بررسی کرد. موضوع دیگر راهکارهای تحول در حوزه علمیه در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام رهدار بود. همچنین گفت‌وگوهای دیگری را به مناسبت غدیر و روز مباهله در این سرویس حوزه‌های علمیه از نظر خوانندگان گذشت.

فرهنگ‌آفرینی توحیدی و عدالت‌محور؛ راهکار قرآن برای تحول در جوامع

حجت‌الاسلام والمسلمین حسین علوی‌مهر، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص)، در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه فرهنگ به تعبیر بنده عام و شامل همه مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و صرف فرهنگی می‌شود، گفت: یکی از ویژگی‌های قرآن کریم تحولی است که در جامعه صدر اسلام و یا بعداً به پیروی از جامعه صدر اسلام ایجاد کرد و امروز هم می‌تواند ایجاد شود. قرآن فرهنگ‌آفرینی جدیدی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... ایجاد کرد. قرآن برای تحول فرهنگی، ابتدا فرهنگ جاهلیت و غلط را  نقد، معرفی و سرزنش کرد و آن را باطل دانست.

علوی‌مهر با بیان اینکه قرآن کریم توحید را جایگزین کفر و شرک کرد، افزود: علامه طباطبایی فرموده است که همه بحث‌های سیاسی، اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی در قرآن، حوزه رفتاری و ... برگشت به توحید دارد؛ لذا پیامبر(ص) تثلیث، کفر، شرک و قائل شدن فرزند برای خدا و اینکه خودشان را دوست خدا می‌دانستند و بیش از ۴۰ روز عذاب نمی‌شدند، را رد و با آن مبارزه کرد تا توحید در میان مردم رواج یابد. قرآن رهبر واحد و وحدت کلمه میان مردم را در دستور کار اجتماع قرار داد، قدرت سیاسی جامعه را متمرکز کرد و با این شیوهِ قرآن و اجرای پیامبر(ص)، حکومتی مقتدر در مدینه ایجاد شد؛ جنگ‌های قبیله‌ای برطرف شد و کار به جایی رسید که قدرت‌های آن دوره مانند روم و ایران هم در برابر قدرت اسلام فروماندند.

وی افزود: قرآن همچنین دعوت به استفاده از سلاح‌های روز، قدرت نظامی، اقتصادی و ... کرد و باعث تقویت جامعه اسلامی شد؛ همچنین تزکیه به صورت جدی در سوره جمعه و سوره‌های دیگر مطرح شد؛ بحث کرامت انسانی که در سوره اسرا و حجرات و بحث خلافت و جانشینی انسان در سوره بقره مطرح شد. بحث‌هایی مانند قمار، شرابخواری و تضییع حقوق زنان، زنده به گور کردن دختران و ... هم مورد نکوهش و سرزنش قرار گرفت. انحرافات زشت جنسی هم در آیات متعددی مورد سرزنش قرار گرفت، لذا قرآن اخلاق والا و پسندیده را جایگزین اخلاق‌های زشت کرد و کسانی مانند ابوذر، مقداد و سلمان و ... که تأسی به این اخلاق داشتند تربیت شدند تا الگوی جهان اسلام باشند.

روضه‌های خانگی و توسلات فردی فرهنگ‌سازی شود

حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی وافی، مدیر پژوهشکده امام حسین(ع) و مناسک آئینی، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: هر سال محرم به استناد آیه شریفه ۳۲ حج «ذَلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ» گرامی داشته می‎شود و در حقیقت زمینه توسل به اهل بیت(ع) عصمت و طهارت و اظهار مودت به ایشان بر مبنای آیات قرآن به ویژه «قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى» (شوری/۲۳) صورت می‌گیرد. یکی از مصادیق تعظیم شعائر، برپایی مراسم عزاداری و ترویج فرهنگ شهادت و سیره امام حسین(ع) است که زمینه معرفت به مقام عصمت و شناخت آثار و انگیزه‌های قیام امام بوده و طبیعتاً در برپایی این مناسک نیازمند حرکت جمعی و اجتماع مؤمنان حول یک شعار عاشورایی هستیم.

وی درباره راهکارهای برگزاری مراسم محرم بیان کرد: باید به جای افزایش جمعیت برای یک هیئت، توسعه روضه‌های خانگی را در دستور کار قرار دهیم و توسل در جمع‌های محدود را مدنظر داشته باشیم و از جمع‌های متراکم و دسته‌های سینه‌زنی بپرهیزیم. البته در شیوه‌نامه‌های ستاد مقابله با کرونا هم بر این موارد تأکید شده است. عزاداری می‌تواند از رسم کوچکی مانند سلام دادن به امام حسین(ع) با عنوان زیارت از راه دور، که در کامل‌الزیارات و کتب روایی دیگر بیان شده، آغاز شود و تا خواندن اشعار مربوط به مناقب و مرثیه‌سرایی امام ادامه یابد. این اشعار می‌تواند در اختیار خانواده‌ها قرار بگیرد و در ایام محرم با آن مأنوس باشند تا شعار «هر خانه یک هیئت» یا «روضه‌های خانگی» تحقق یابد.

سناریوهای آموزش و پژوهش حوزه پاسخگوی نیازهای متکثر اجتماعی نیست

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد رهدار، رئیس مؤسسه فتوح اندیشه، در گفت‌وگو با ایکنا، در زمینه راهکارهای تحول در حوزه علمیه، گفت: یکی از مناظرات جدی که می‌توان در مورد آموزش و پژوهش در حوزه در نظر گرفت این است که سطح درگیری و تماس اجتماعی حوزه کم است و الگوهای آموزش و پژوهش آن متناسب با تکثرات اجتماعی نیست. به عبارت دیگر، حوزه سناریوهای آموزش و پژوهش کمی دارد و تنوع آن به اندازه تغییرات و تنوعات اجتماعی نیست.

وی افزود: یکسری امور و کارکردها مانند ائمه جمعه و مناصبی مانند عضویت در شورای نگهبان و رده‌هایی از قوه قضائیه همچنین وزیر اطلاعات برای حوزه تعریف شده است، ولی امتداد این نقش‌ها نیازمند آموزش و پژوهش متناسب است؛ مثلاً برای منصب وزارت اطلاعات باید یک مدل آموزش و پژوهش متنوع داشته باشیم؛ زیرا در جامعه چند حزب داریم و هر حزب بخشی از جامعه را نمایندگی می‌کند؛ باید در حوزه متناسب با هر کدام از این احزاب، چند گزینه برای وزارت اطلاعات تربیت شده باشند که اگر حزب الف به قدرت رسید، تک‌گزینه در درون حوزه نباشد و چندین نیروی تربیت شده وجود داشته باشد تا قدرت انتخاب بالا برود.

حب امیرمؤمنان(ع) حب عدالت و تمام نیکی‌هاست

آیت‌الله محسن فقیهی، استاد سطح عالی فقه و اصول حوزه، در گفت‌وگو با ایکنا، ضمن تبریک عید سعید غدیر خم به عنوان عید ولایت و اکمال دین، گفت: حوزه و روحانیت باید پیام‌رسان غدیر باشند و این پیام را به جهان و جهانیان برسانند. حب امیرمؤمنان(ع) حسنه‌ای است که هیچ سیئه‌ای آن را از بین نمی‌برد. حسنه بودن حب امام، حب شجاعت، عدالت و حمایت از مستضعفان، فقرا و دوستی با همه نیکی‌ها و دوری از همه بدی‌هاست. کسی که حب علی(ع) را داشته باشد، از همه گناهان پرهیز می‌کند، چه گناهانی که عقل آن را مذموم و بد می‌داند و چه گناهانی که شرع آن را حرام اعلام کرده است.

استاد سطح عالی فقه و اصول حوزه علمیه بیان کرد: اگر انسان عاشق امیرمؤمنان(ع) باشد و محبت او در دلش باشد، افکار و رفتارش طوری است که خوبی‌ها را می‌خواهد و از بدی‌ها دوری می‌کند و این عشق و محبت فقط در گفتار نیست، بلکه در رفتار و اعمال انسان هم متجلی است. به بیان شاعر «حب علی ابن ابیطالب احلی من الشهدة لشاربی/ لو فتشوا قلبی روا ما به ستران قد خطا بلا کاتبی/ العدل و التوحید من جانبی و حب اهل البیت من جانبی.»

پیام تسلیت علما در پی ارتحال حجت‌الاسلام موسویان

در پی ارتحال حجت‌الاسلام والمسلمین استاد سیدعباس موسویان، بسیاری از چهره‌های حوزوی ضمن پیام تسلیت، به ویژگی‌های بلند علمی و اخلاقی این عالم حوزوی اشاره کردند.

آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رئیس و موسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در پیامی نوشت: حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان (قدّس سرّه) برای خدمت به علم و دین، انقلاب و نظام اسلامی سر از پا نمی‌شناخت؛ عمر پربرکت خویش را طی سه دهه یکسره وقف نظریه‌پردازی، گره‌گشایی معرفتی و کاربردی در عرصه‌ی اقتصاد اسلامی کرد. استاد موسویان (قدّس سرّه) از اعضای رکنی پژوهشگاه و از مفاخر حوزه‌های علمیه قلمداد می‌شد. از او ده‌ها اثر علمی فاخر در قلمرو اقتصاد اسلامی بر جای مانده است. اشتیاق معرفت، شور خدمت، تواضع بی‌حد، اخلاص و بی‌ریایی، حقیقت‌جویی و حق‌پذیری، وقار و متانت، سلامت نفس و پرهیزگاری، خوشخویی و خوشرویی، نمونه‌ای از اوصاف و فضائل بی‌شمار این استاد خدوم و خلیق حوزه و دانشگاه بود.

آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، از اساتید حوزه علمیه در پیامی ضمن اشاره به تأثربرانگیز بود این رحلت، بیان کرد: جناب موسویان اهل فضل بود. فضل و علمش قرین تواضع مطبوع بود. علم فراوان سر او را به پایین کشیده بود و به پایین ها هم نگاه مهربانانه داشت. گفتارش عین صواب و سداد. روشش به دور از افراط و تفریط. انقلابی ای متین. عمرش را وقف علم نافع و خدمت به دین کرده بود. شری نداشت. حاجاتش کوتاه و جانش عفیف. مطالب عمیق علمی را چنان بیان می‌کرد که مخاطبانش با تمام وجود آن را فهم می‌کردند. جای این عزیز هرجا فضل، صلاح، سداد، تواضع، علم نافع و تعهد هست خالی است.

موسوعه «مؤلفة الامامیة» در بیش از ۵۰ جلد منتشر می‌شود

آیت‌الله محسن اراکی، رئیس هیئت امنای مؤسسه مجمع الفکر الاسلامی، شامگاه سه‌شنبه، ۲۱ مردادماه، در مراسم تودیع و معارف رئیس این مؤسسه در دانشکده اصول‌الدین قم گفت: مجمع الفکرالاسلامی در مدت فعالیت ۳۰ ساله خود اقدامات پژوهشی بزرگی را انجام داده؛ از جمله اینکه خلأ بزرگی را در تدوین منابع مستند برای پژوهش‌های اسلامی مرتفع کرده است.

وی با بیان اینکه این مؤسسه اقدام به تهیه بیوگرافی از همه منابع اندیشه اسلامی کرده است، افزود: موسوعه مؤلفةالامامیة در بیش از ۵۰ مجلد به مؤلفات مؤلفان شیعه، گزارشی از خود آنان از قرن اول تا ۱۵ هجری پرداخته است و این مجموعه هم‌اکنون به سامان رسیده و امیدواریم امسال بتوانیم به آن خاتمه دهیم.