حکمرانی خوب در اسلام و در آموزه‌های شیعی وجود دارد / 5 ویژگی دولت قوی

به گزارش ایکنا، به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان، سیامک ره‌پیک، قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان، عصر روز گذشته، دوشنبه ۲۴ شهریور، در نشست علمی با موضوع «الزامات تعالی حکمرانی اسلامی از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی» که در دانشگاه علم صنعت برگزار شد، ضمن تسلیت شهادت امام سجاد علیه‌السلام با بیان اینکه در سه، چهار دهه‌ اخیر موضوع حکمرانی خوب مطرح شده است، گفت: البته موضوع حکمرانی خوب، تئوری کاملاً جدیدی نیست بلکه قدیمی و مورد ابتلا بوده است و در آراء حکمای یونان در این خصوص مطالبی وجود دارد.

قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان بیان کرد: در دین مبین اسلام و به ویژه در آموزه‌های شیعی و به‌طور خاص از آموزه‌هایی که از حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام به جا مانده، نشانه‌هایی از حکمرانی مطلوب وجود دارد؛ چنانچه در مرقومه امیر مؤمنان به مالک اشتر شاهد این موضوع هستیم.

عضو حقوقدان شورای نگهبان با اشاره به اینکه در بیان اصل حکمرانی خوب، نظرات متفاوت وجود دارد، گفت: با مطالعه و مقایسه عناوین اصول حکمرانی خوب، موضوعات کاملاً شناخته شده‌ای وجود دارد که از جمله اصل حاکمیت قانون است؛ یعنی همه در برابر قانون مساوی هستند و قانون برای همه یکسان اجرا می‌شود.

وی افزود: حاکمیت قانون، هم در دین مبین اسلام و هم در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وجود دارد؛ چنانچه در قانون اساسی آمده است که رهبر انقلاب نیز در برابر قانون مثل همه مردم است.

ره‌پیک در ادامه به برخی دیگر از عناوین حکمرانی خوب از جمله دادرسی عادلانه، مشارکت مردم، فقرزدایی و... اشاره کرد و گفت: مسئله‌ای که باید توجه داشت این است که حکمرانی نهاد و یا پدیده‌ای است که طول و عرض زیادی دارد، اما بخشی یا گوشه‌ای از آن به اجرا درمی‌آید.

وی افزود: موضوع حکمرانی خوب، معمولاً در حوزه نظریه‌پردازی در سطح بنیادین باقی می‌ماند؛ درحالی‌که نیاز است پس از نظریه‌پردازی، موضوع و عناوین حکمرانی خوب به مرحله اجرا درآید؛ در اینجا بعد از نظریه‌پردازی، یک مرتبه پایین‌تر، سطح راهبردی نظری است.

قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان با بیان اینکه سطح راهبردی، لایه‌ میانی و نقطه عطفی برای اجرای موضوعاتی است که در خصوص آن نظریه‌پردازی شده، افزود: در چارچوب راهبردی، عدالت و کارآمدی در توزیع منابع مطرح است که مثلاً منابع در سطح جامعه به چه شکل توزیع شود که عدالت و کارآمدی داشته باشد؟

ره‌پیک با بیان اینکه در حکمرانی اگر دولت قوی باشد و جامعه نیز قوی باشد، وضعیت مطلوبی را شاهد خواهیم بود، ادامه داد:، اما اگر حکمرانی ضعیف و جامعه قوی باشد، وضعیتِ حکمرانی خوبی را شاهد نخواهیم بود، چرا که حکمران ضعیف، قادر نیست مسائل را حل کند؛ بنابراین با لاینحل باقی ماندن و با انباشت مسائل، به مرور معضلات و مشکلات بسیاری بوجود می‌آید.

این استاد دانشگاه در ادامه به شرایط حکمران خوب اشاره کرد و گفت: اولین شرطی که دولت قوی باید داشته باشد «توان انسجام‌بخشی» است؛ یعنی پراکندگی‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را انسجام بخشد؛ دومین شرط نیز «استفاده از قدرت مشروع» است؛ یعنی اگر راننده‌ای از قوانین راهنمایی و رانندگی تخطی کرد، مثلاً از چراغ قرمز عبور کرد، بتوان او را جریمه کرد.

وی افزود: سومین شرط دولت قوی «توان بازتولید ارزش‌های بنیادین است»؛ به عنوان مثال ارزش‌هایی مانند اسلامیت و جمهوریت در اصل ۱۷۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران غیر قابل بازنگری اعلام شده است؛ چهارمین خصیصه دولت قوی «توان حل مسائل و جلوگیری از انباشت مسائل است».

قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان بیان کرد: یکی از کارویژه‌های دولت، حل مسائل مختلف از جمله مسائل بهداشتی، مسکن، راه و... است و اگر دولت توان حل مسائل را نداشته باشد حکمرانی خوب اتفاق نیافتاده و اصول حکمرانی نیز رعایت نمی‌شود.

ره‌پیک افزود: اگر مسائلی که معمولاً در جوامع رخ می‌دهد حل و درمان نشود، پیچیدگی‌های مختلفی بوجود آمده و با انباشت مسائل، عدالت و کارآمدی محقق نخواهد شد.

این استاد دانشگاه، پنجمین شرط دولت قوی را «توان تصمیم‌گیری استراتژیک» عنوان کرد و افزود: دولت قوی توان تصمیم‌گیری راهبردی و استراتژیک دارد و دولت ضعیف در حالت بی‌تصمیمی و فقد تصمیم قرار دارد.

در پایان این نشست علمی، ره‌پیک به سئوالات مطرح شده از سوی حاضرین درخصوص حکمرانی خوب پاسخ داد.