پیاده‌روی اربعین مصداق بارز حیات طیبه است

به گزارش ایکنا؛ چهارمین همایش علمی بین‌المللی «اربعین» با رویکرد همگرایی و صلح، پنجشنبه، 17 مهرماه با سخنرانی جمعی از اندیشمندان به صورت مجازی برگزار شد. در ادامه متن صحبت‌های زهره اخوان‌مقدم، عضو هیئت علمی دانشکده علوم قرآنی تهران را می‌خوانید؛

حیات ما در ظاهر یک حیات حیوانی است که با نباتات، گیاهان و حیوانات اشتراکاتی وجود دارد و حیات ظاهری، حیاتی است که همراه با همین افعال ارادی است. اما در ادبیات قرآن، حیات یک معنای دیگری دارد؛ یعنی وقتی یک انسان قلبش می‌تپد و یا غذا می‌خورد، الزاماً به معنای زنده بودنش نیست. بلکه از منظر قرآن این شخص حیات ظاهری دارد. مثلاً در آیات 69 و 70 سوره یاسین فرمود: «وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا يَنْبَغِي لَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ وَقُرْآنٌ مُبِينٌ لِيُنْذِرَ مَنْ كَانَ حَيًّا وَيَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْكَافِرِينَ». این آیات می‌خواهند بگویند که پیامبر(ص) با این کتاب، زندگان را انذار می‌دهد.

پیامبر(ص) که به مردگان تبلیغ نمی‌کرد، بلکه منظور این است که افرادی که حیات واقعی دارند از قرآن پند می‌گیرند، نه هرکسی که غذا می‌خورد و قلبش می‌تپد. برعکس این قضیه نیز وجود دارد، یعنی افرادی که قلبشان نمی‌تپد، اما اینها زنده هستند که قرآن فرمود: «وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ». این آیات نشان می‌دهد که خدا یک حیات و مردن دیگری مد نظرش است.

حیات حقیقی از دید قرآن چگونه حیاتی است؟

همچنین خداوند در آیه دیگری از سوه نحل فرمود: «أَمْواتٌ غَيْرُ أَحْيَاء». اینجا در مورد زندگان حرف می‌زند اما می‌گوید اینها امواتی هستند که زندگی حقیقی ندارند. ویژگی‌های عملی، مایه حیات واقعی از دیدگاه قرآن است. خداوند فرمود: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ»، خطاب آیه به مومنان و زندگان است که می‌گوید خدا و رسولش را زمانی که شما را می‌خوانند اجابت کنید، تا شما را زنده کنند. اینها که زنده بودند، اما مراد این است که حیات واقعی نداشتند و نکته مهم اینکه، چیزی که خدا از اینها می‌خواهد بعد از مرتبه ایمان است. یعنی حال که ایمان آوردید، اجابت کنید.

شهید مطهری می‌گوید این آیه مردم را به زنده و مرده تقسیم می‌کند. می‌گوید شما مرده‌اید و خودتان نمی‌دانید، مگر اینکه تسلیم خدا و رسول شوید. خدا می‌خواهد ما به حیات دنیوی قانع نباشیم، چون این حیات، یک نقطه پایین از حیات است و این را نمی‌پسندد. برای فهم ارتباط ایمان و عمل صالح، آیات فراوانی وجود دارد و در بیش از هشتاد مورد، این دو کنار هم هستند. برای نمونه در آیه 97 نحل فرمود: «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ». یعنی عمل صالح بعد از ایمان لازم است و فرمود تفاوت جنسیتی نیز برقرار نیست. در ادامه آیه هم فرمود ما به این افراد حیات طیبه می‌دهیم. حیات طیبه، یعنی حیات زیبا، دلپذیر و گوارا. اما این حیات که خدا وعده‌اش را داده، در دنیا است یا آخرت؟ قطعاً در دنیا است، چون در ادامه فرمود «وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ».

پیاده‌روی اربعین مصداق بارز حیات طیبه است

از اینجا به اربعین وصل می‌شوم و می‌خواهم ببینم آیا این حیات طیبه که خدا وعده داده، در دنیا برایش مصداقی داریم یا خیر؟ کارهای خیر در ماه رمضان و انفاق‌ها و ... ، جلوه‌هایی از این حیات است، اما جلوه ویژه‌اش در اربعین ظاهر می‌شود که از نظر مادی و حیات حیوانی، سفر پرزحمتی است، اما چه می‌شود که مردم آرزومند هستند؟ چون آنجا حیاتِ خوشگوار وجود دارد. سال اول که رفتم، دانشجویان می‌گفتند آنجا را توصیف کنید، می‌گفتم آنجا بهشت بود و تنها تعریفم همین بود. یکی از دوستان می‌گفت در یکی از موکب‌ها چهارصدنفر خوابیده بودند و گفتند شما باید روی این کفش‌ها بخوابید. می‌گفت من روی چند جفت کفش خوابیدم، اما بهترین خواب و شب زندگی‌ام بود. چون اگر خدا بخواهد این حیات، گوارا می‌شود.

این رضای خدا و این نیکویی را در رفتارهای میزبانان و میهمانان می‌بینیم. میزبان یک سال تمام تلاش می‌کنند و به قدری از خودشان می‌زنند که در اربعین از میهمانان امام حسین(ع) پذیرایی کنند و باید یک همایشی باشد و همه، خاطرات اربعینی را بفرستند که مشخص این عراقی‌ها چطور به زائران التماس می‌کنند و فقط می‌خواهند از این زوار پذیرایی کنند. این همه میوه، غذا و خدمات وجود دارد و فقط به دلیل حب امام حسین(ع) و رضای الهی است. میهمانان نیز بهترین خانه‌ها را رها می‌کنند و در یک سال تدارک می‌بینند که به آنجا بروند، اما چون حیات طیبه است، مردم عاشق رفتن هستند.

کسانی که برای راهپیمایی می‌روند، برای رضای خدا است و چون خدا و رسول(ص) را اجابت می‌کنند، خدا به آنها حیات طیبه می‌دهد و انگیزه‌ای ندارند، جز اینکه حب امام حسین(ع) مشوق اینها بوده است و شنیدم که گفتند هشتگ اربعین و حب‌الحسین یجمعنا نیز بیشترین هشتگ شده است و امیدواریم تنها سال دوری ما امسال باشد و اگر قدرنشناسی نیز بین ما بوده است، توبه کنیم و قدر این زیارت را بدانیم و دعا کنیم که قسمت دیگران هم بشود و آن بهشت را ببینند.