قرآن میان «وحی» و «خواب» تفاوت قائل شده است

به گزارش ایکنا، عبدالرضا مظاهری با حضور در برنامه «سوفیا» ضمن نقد تئوری عبدالکریم سروش با عنوان «رؤیای رسولانه» به رادیو گفت‌وگو بیان کرد: بنده حدود 2 سال نسبت به سخنرانی‌ها و آثار بر جای مانده از دکتر سروش کار کردم که ماحصل آن کتاب «وحی و تجربه دینی از دیدگاه ابن عربی و روشنفکری معاصر» بود، اما اصل بحث از تجربه دینی آغاز می‌شود.

وی افزود: استدلال‌های فلسفی که برای اثبات وجود خدا در دست بود، در دوره روشنفکری زیر سؤال رفت و خدشه‌ای به برهان‌های مختلف وارد آوردند و لذا دانشمندانِ علوم دینی برای رجعت دادن انسان به سوی خداوند، بحث «تجربه دینی» را مطرح کردند.

مظاهری ماحصل «تجربه دینی» را در ارتباط انسان با فضایی غیر مادی عنوان کرد و گفت: مشکل این نظریه مبنی بر گسترده شدنِ دامنه‌ی تجربه دینی بود که از یک خواب معمول تا عرفان سرخ‌پوستی و از اشو تا وحی را دربرمی‌گرفت و لغت «تجربه دینی» را بر آن نهادند. وی خدشه وارد دانستن به «تجربه دینی» را ناظر بر تأثیرپذیری وحی از محیط زندگی پیامبر(ص) عنوان کرد و تجربه‌هایی نظیر برخورد با افرادی چون «ابولهب» را در کلام وحیانی تأثیرگذار دانست و در نتیجه، مقوله‌ای باطل از جمله «خواب‌نامه پیامبر(ص)» یا «رؤیای رسول الله(ص)» را مطرح کرد.

وی با اشاره به استدلال‌های عبدالکریم سروش گفت: وی معتقد است که هر بشری به جامعه و زبان خود محدود است و لذا پیامبر(ص) نیز محدودیت‌هایی بشری در قبال وحی دارد. برای هر یک از اشاراتِ سروش پاسخی درخور وجود دارد. وی در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: خواب یک قسمت از وحی است، ولی مشکل اینجاست که او تمامی وحی را بعنوان خواب در نظر گرفته است.

وی که مؤلف 11 کتاب در حوزه‌های معرفتی و عرفان اسلامی است، ادامه داد: اولین اشکال این است که سروش میان خواب و وحی هیچ تفاوتی قائل نشده است و این یکی از مصادیق هبوط آدمی است. وقتی ذهن به خواب می‌رود، شبیه‌سازی می‌کند که در قوه تخیل صورت می‌گیرد، ولی گاه معقولات ـ اشاره به مباحث عقلی ـ به تخیل تبدیل می‌شوند و رؤیای صادقه را می‌سازند؛ حال برای درست یا غلط بودن خواب باید مصداقی برای آن تعیین کنیم.

مظاهری با بیان این مطلب افزود: نفس خواب در عالم خارج اتفاق می‌افتد و لذا زمانی که حضرت یوسف(ع) خواب دید، تا 7 سال بعد تعبیر آن اتفاق افتاد. پس معیار خواب جهان خارج است و اگر نظر دکتر سروش را بپذیریم که قرآن یک خواب و رؤیاست، اشکالی اساسی پیش می‌آید که این است که در قرآن بسیاری مسائل مربوط به امروز و دیروز نیست و هنوز اتفاق نیفتاده است و به تعبیری می‌توان گفت خداوند نه تنها کاری را برای انسان حل نکرده بلکه به مشکلات او افزوده است!

این استاد تمام عرفان دانشگاه ادامه داد: اشکال بعدی این سخنِ دکتر سروش این است که برای تعبیر این خواب، باید تخیلات و صورت‌های ذهنی خواب بیننده ـ در اینجا یعنی پیامبر(ص) ـ را از خواب کسر کند که فرهنگ و محیط‌ها در این صورت‌ها تاثیر گذاشته است. رسول الله(ص) مظهر حقیقت محمدیه و تا قاب قوسین او ادنی حرکت کرده است و چه کسی می‌خواهد چنین رویایی را تعبیر کند؟!

وی با اعلام اینکه وحی و قرآن آمده است تا کارها را تشریح کند و با نظریه‌های [کوری نظیر آنچه دکتر سروش ارائه می‌دهد] کار پیچیده تر می‌شود، افزود: کلام وحی غیر از یک رؤیاست. وحی ورای خواب است و در خیال منفصل اتفاق می‌افتد و قرآن، خود میان وحی و رؤیا تفاوت قائل می‌شود.

وی در ادامه سخنان خود در رادیو گفت‌وگو بیان کرد: اگر عارف به مکاشفه‌ای می‌رسد، نباید تصور کند که خود را با انبیاء برابر کرده و خود را تا حد آنان بالا ببرد؛ چراکه اینان مکاشفه را به امر ولایت مربوط می‌دانند و باطنِ ولایت را نیز مشترک می‌گیرند.