جایگاه موضوعات قرآنی در رسانه‌های چهارمحال‌وبختیاری / جای خالی مطالبه‌گری قرآنی

کارکرد رسانه در جامعه مانند کارکرد زبان در بدن است و قدرت و ظرفیت‌ رسانه‌ها اعم از مکتوب و مجازی در انتقال مفاهیم و پیام‌ها و اثرگذاری بالا بر ذهن مخاطب بر کسی پوشیده نیست. براساس آمار سامانه جامع رسانه‌های کشور، ۷۴ رسانه چاپی و الکترونیکی برخط و غیربرخط در چهارمحال‌وبختیاری فعال هستند که با رویکردها و اولویت‌های گوناگون در امر خبر و اطلاع‌رسانی رسالت خود را انجام می‌دهند.

پرسش اینجاست که عملکرد این رسانه‌ها در پرداختن به اخبار و موضوعات قرآنی چگونه است؟ آیا وحدت رویه‌ای در طرح موضوعات و مشکلات قرآنی استان و اراده‌ای برای مطالبه‌گری در این خصوص در میان اهالی رسانه استان وجود دارد؟ رسانه‌های استان که در خط مقدم انتقال اخبار و اطلاعات به مردم هستند تا چه میزان در انتقال مفاهیم و آموزه‌های قرآن کریم، که خود یک رسانه است، موفق‌اند و به اعتلای فرهنگ قرآنی استان کمک کرده‌اند؟ ایکنا چهارمحال‌وبختیاری با طرح این پرسش‌ها، پاسخ را از اهالی رسانه و فعالان رسانه‌ای استان جویا شد که این گفت‌وگوها را با هم می‌خوانیم.

علیمراد مصیبی، عضو هیئت مدیره خانه مطبوعات و خبرنگاران استان و سردبیر هفته‌نامه راوی قلم در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به اینکه قرآن به‌عنوان معجزه جاویدان پیامبر اسلام(ص) برترین کتاب انسان‌سازی است، اظهار کرد: انسان در راستای رسیدن به قرب الهی از آموزه‌ها و مفاهیم این کتاب وحیانی و هدایت‌گر بی‌نیاز نیست، لذا می‌طلبد که فرهنگ قرآنی از راه‌های گوناگون از جمله از طریق رسانه‌ها در جامعه نهادینه شود. رسانه‌ها باید بدانند که ادبیات قرآن کریم ادبیاتی نمادین است، نه تنها به این دلیل که در پیام‌رسانی قرآن از تمثیل و استعاره فراوان استفاده شده، بلکه بدان معنی که در دسترس بودن مفاهیم و راز دریافت پیام‌های قرآنی در این کتاب شگفت‌انگیز است.

اطلاع‌رسانی و مطالبه‌گری؛ بایسته‌های رسانه‌ای در حیطه قرآن

این فعال رسانه‌ای استان گفت: رسانه‌های استان در قالب انتشار اخبار و رویدادها و مقالات قرآنی به موضوع قرآن می‌پردازند حال آنکه رسانه‌های غیرتخصصی قرآن می‌توانند به مطالب آموزنده و جذاب قرآنی مانند داستان‌ها و تمثیلات و ... بپردازند. در نشریه راوی قلم نیز به‌ویژه در ماه مبارک رمضان، به موضوعات قرآنی پرداخته می‌شود.

مصیبی با بیان اینکه موضوعات قرآنی باید با نگاه علمی و به‌روز به مخاطب ارائه شوند، تصریح کرد: اگر مطالب و تفاسیر با نگاه علمی امروز ارائه شود، جذب مخاطب نیز بیشتر خواهد شد؛ وضعیت موجود و گرایش کمتر نوجوانان و جوانان به مباحث قرآنی نشان می‌دهد که در این زمینه توفیقی حاصل نشده است. اطلاع‌رسانی و مطالبه‌گری دو رویکرد اصلی هستند که رسانه‌ها در موضوعات قرآنی باید مورد توجه قرار دهند که انتقاد و مطالبه‌گری همسوی تمامی رسانه‌ها قطعا تأثیرگذار خواهد بود.

وی با اشاره به نمونه‌ای از مطالبه‌گری خود که به پاسخ روشنی از سوی مسئولان نرسید، گفت: شکی نیست که مساجد می‌توانند پایگاه ترویج و تبلیغ دین و قرآن باشند و فعال بودن این اماکن مقدس در اوقات مختلف شبانه‌روز حائز اهمیت است، حال آنکه در دوران پیش از کرونا درب مساجد شهرکرد بسته شد و جز در اوقات شرعی به روی نمازگزاران باز نمی‌شد. مراسم ترحیم متوفیان نیز از مساجد و حسینیه‌ها به آرامستان انتقال یافت؛ بنده پیگیری فراوانی برای این موضوع و بررسی دلایل آن داشتم که هیچ‌یک از مسئولان پاسخگو نبودند.

نپرداختن هدفمند به موضوعات قرآنی

در ادامه گزارش، مجید برخورداریان، سردبیر روزنامه زردکوه چهارمحال‌وبختیاری، به خبرنگار ایکنا گفت: رسانه‌های استان به‌شیوه منسجم و هدفمند به موضوعات قرآنی نمی‌پردازند، اما به‌صورت موردی و در قالب پوشش اخبار قرآنی این اتفاق می‌افتد. در روزنامه زردکوه در مناسبت‌های مذهبی به موضوعات دینی و قرآنی پرداخته می‌شود، همچنین مطالبی که از مراکزی مانند حوزه علمیه یا سازمان تبلیغات اسلامی، سپاه و ... دریافت شوند در این رسانه منتشر می‌شوند.

وی با بیان اینکه تا سال گذشته ارتباط و تعامل با مراکز یاد شده بیشتر بود، افزود: تا پیش از این، یک ستون در روزنامه زردکوه به مباحث مذهبی و قرآنی اختصاص داشت اما امسال متأسفانه این همکاری کم‌رنگ‌ شده و مراکز یادشده اخبار و مطالبی ارسال نمی‌کنند، این آمادگی از سوی روزنامه زردکوه وجود دارد که این تعامل از سر گرفته شود.

برخورداریان تصریح کرد: مطبوعات با مشکلات فراوانی در زمینه چاپ و هزینه‌های کاغذ روبه‌رو هستند و چه بسا تهیه خبر و گزارش تحت‌الشعاع این مشکلات قرار می‌گیرد، لذا می‌طلبد نهادهای متولی قرآنی در امر اطلاع‌رسانی رویدادها و دعوت از خبرنگاران برای پوشش اخبار قرآنی قوی‌تر عمل کنند تا شاهد تهیه گزارش‌ها و انعکاس رویدادهای قرآنی در رسانه‌های چاپی باشیم. متأسفانه امروز، قرآن در جامعه مهجور است و رسانه‌ها در رفع این نقیصه وظیفه دارند با پرداختن به موضوعات قرآنی‌، نقشی را در انتقال مفاهیم و مبانی قرآنی داشته باشند.

موضوعات قرآنی؛ حلقه مفقوده رسانه‌ها

محمود مولوی، دبیر انجمن خبرنگاران و روزنامه‌نگاران استان و خبرنگار روزنامه رسالت، در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه پرداختن به قرآن و فرامین قرآنی حلقه مفقوده این روزهای مطبوعات و رسانه‌هاست، اظهار کرد: متأسفانه در مطبوعات برخط و مکتوب شاهد کم‌توجهی به آیات نورانی قرآن کریم هستیم، حال آنکه تأسی به کلام وحی مایه خیر و برکت حیات دنیوی و سعادت اخروی است. توجه به فعالیت‌های قرآنی و آموزش قرآن و مباحثی نظیر امر به معروف و نهی از منکر متأسفانه در هیچ‌یک از نشریات استانی مشاهده نمی‌شود و توجه به نشر آیات و مفاهیم قرآنی باید یکی از شرایط اخذ مجوز انواع مختلف نشریات و مطبوعات باشد.

این فعال رسانه‌ای استان با اشاره به تعطیلی مراکز و مؤسسات قرآنی و کند شدن روند آموزش قرآن، گفت: در چنین شرایطی، رسانه‌ها اعم از سایت‌های خبری، خبرگزاری‌ها و مطبوعات می‌توانند با پرداختن به قرآن و مباحث آموزش قرآن بخشی از این خلأ را پر کنند.

مولوی با بیان اینکه رسانه‌های استان در امر مطالبه‌گری در موضوعات قرآنی کم‌کاری کرده‌اند، تصریح کرد: هیچ مطالبه‌گری از سوی رسانه‌ها در موضوعاتی مانند میزان پرداختن کارکنان ادارات به تلاوت قرآن و تقویت بنیه دینی افراد جامعه و مباحث و مشکلات قرآنی صورت نگرفته است. از خبرگزاری ایکنا انتظار می‌رود علاوه بر پوشش اخبار و موضوعات قرآنی استان، بانی حرکت‌های قرآنی اهالی رسانه باشد و ضمن اطلاع‌رسانی، تزریق اخبار و موضوعات قرآنی به رسانه‌های استان، در فراهم كردن شرايط برگزاری مسابقات قرآن در بین اصحاب رسانه یا برپایی پویش‌های قرآنی و دینی و فعالیت‌هایی از این دست تلاش کند که این امر انگیزه ورود خبرنگاران و اهالی رسانه به موضوعات قرآنی را افزایش می‌دهد. پرداختن به قرآن در رسانه‌ها نباید به پوشش رویدادها و اخبار چند اداره فرهنگی محدود شود بلکه مطالبه‌گری از تمامی دستگاه‌ها باید در دستور کار قرار گیرد که متأسفانه این اتفاق در استان نیفتاده است.

لزوم جریان‌سازی  قرآنی در رسانه‌ها

سیدحسین میرفروغی، عضو هیئت مدیره خانه مطبوعات و خبرنگاران استان و سردبیر خبرگزاری فارس منطقه چهارمحال‌وبختیاری به خبرنگار ایکنا گفت: با تأمل در بیانات مقام معظم رهبری در حوزه مسائل فرهنگی متوجه می‌شویم که ایشان هر چند سال یکبار تعابیر جدی‌تر و تندتری را برای این مسائل به کار می‌برند که از «هجمه» و «حمله» آغاز می‌شود و با «شبیخون» و «حمله همه‌جانبه» ادامه می‌یابد و به «ولنگاری فرهنگی» و «دستور آتش به اختیار» می‌رسد. برآورد میدانی از سطح جامعه نشان می‌دهد که باوجود کارهای خوب در حوزه‌های انقلاب اسلامی، در حوزه فرهنگی خوب عمل نکرده‌ایم، حال آنکه از حیث مبنایی و گفتمانی دستمان پر است و از نعمت قرآن کریم و احادیث برخورداریم؛ اگرچه کارهای مقطعی و جزیره‌ای خوبی هم انجام شده اما هیچ‌یک جریانی نبوده‌اند. متأسفانه ما در رسانه‌‌ها در پرداختن به مسائل فرهنگی و خاصه قرآنی و اموری نظیر امر به معروف و نهی از منکر، نماز، مبانی اسلام و شرع مقدس خوب کار نکرده‌‌ایم که اگر اینگونه بود در کف جامعه شاهد آسیب‌های متعدد و متنوع فرهنگی و اجتماعی نبودیم، لذا می‌طلبد پررنگ‌تر، جدی‌تر و قوی‌تر به موضوعات فرهنگی خاصه قرآنی پرداخته شود.

این فعال رسانه‌ای با ذکر اینکه در جامعه با آسیب‌های گوناگونی مواجه هستیم، ادامه داد: ریشه بسیاری از این آسیب‌ها دوری از شعائر است؛ مثلاً در مبحث امر به معروف و نهی از منکر، امر به معروف و خوبی‌ها رها شده و تنها به نهی از منکر و بازداشتن جوانان از این یا آن منکر و عمل ناپسند بسنده می‌شود. می‌طلبد که قرآن را خلاقانه و هنرمندانه به نوجوان و جوان ارائه کنیم و بی‌شک ترویج فرهنگ قرآنی کاهش آسیب‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و ... را در پی دارد. رسانه‌های انقلابی و متعهد به شریعت اسلام باید به‌صورت جریانی و با جدیت به قرآن بپردازند. رسانه‌ها باید هم در حوزه مطالبه‌گری و هم آموزش و تولیدات اغنایی بتوانند کارهای جدی انجام دهند تا مفاهیم قرآنی بیش از پیش در بین مردم منتشر شود و مردم با قرآن مأنوس شوند. ما باید مسئولان فرهنگی را پاسخگو کنیم که در حوزه ترویج مفاهیم و گفتمان قرآنی در جامعه در راستای عمل به مطالبات مقام معظم رهبری چه اقداماتی انجام شده است. مطالبات رهبری در حوزه قرآنی مشخص است و ایشان قائل به این نکته هستند که مفاهیم قرآنی باید به گفتمان غالب جامعه تبدیل شود و باید دید این اتفاق در صدا و سیما، فضای مجازی یا سطح جامعه افتاده است یا خیر؟.

عضو هیئت مدیره خانه مطبوعات و خبرنگاران استان تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن کریم را دیگر مطالبه قرآنی مقام معظم رهبری دانست و بیان کرد: باید دید در حدود یک دهه‌ای که از این مطالبه رهبری می‌گذرد چه گام‌هایی در نهادهای گوناگون مانند آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و نهادهای متولی قرآنی برداشته شده است. اگر اعتبارات کارهای ایذایی و جزیره‌ای قرآنی که گاهی شاهد آن هستیم تجمیع و همسو شوند، می‌توان اقدامات جریانی مؤثری انجام داد.

سرپرست خبرگزاری فارس در پایان گفت: این خبرگزاری آمادگی کامل دارد و در هر زمان که بتواند کمکی برای نشر و ترویج فرهنگ قرآنی در جامعه انجام دهد‌، کوتاهی نخواهد کرد.