آیت‌الله خسروشاهی نگاه تمدنی به اسلام داشت
مدیر حوزه‌های علمیه کشور ضمن اشاره به ویژگی‌های شخصیتی آیت‌الله خسروشاهی، تصریح کرد: رویکرد ایشان به اسلام و نهضت یک رویکرد تمدنی بود و از نگاه جامع به اسلام غفلت نداشت.
به گزارش ایکنا؛ آیین نکوداشت خدمات علمی و تبلیغی حجت‌الاسلام خسروشاهی، ظهر امروز 12 اسفندماه در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار شد.
در این نشست، آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: اگر مجال بیشتری بود، امکان داشت مطالب تحلیلی‌تری درباره شخصیت ایشان بیان شود، اما بنده فقط چند نکته عرض می‌کنم. سال 61 که من طلبه جوانی بودم، برای مأموریتی در ایتالیا حضور پیدا کردم و شاید حدود یک ماه آنجا بودم. آن زمان مرحوم خسروشاهی سفیر ایران در واتیکان بود و این آغاز ارتباط و دوستی بنده خدمت ایشان بود که بعد هم ادامه پیدا کرد. گرچه ملاقات‌های ما زیاد نبود، اما هیچ وقت قطع نشد. همان زمان ویژگی‌های خوب و جذابی در ایشان دیده می‌شد. آن وقت ایشان چند پروژه در ترجمه آثار امام خمینی از جمله تفسیر سوره حمد به زبان ایتالیایی را در دست انجام داشت. چون مباحث تفسیر سوره حمد امام بسیار دشوار بود، ترجمه این کار با دشواری‌های زیادی همراه بود. این آغاز ارادت ما خدمت ایشان بود.
وی ادامه داد: مرحوم خسروشاهی شخصیتی بود که در حوزه ریشه داشت، اما از حوزه فراتر رفت و ارتباطات فراحوزه‌ای برای ایشان موضوعیت داشت و از همان جوانی به این ارتباطات اهتمام داشت و درست هم همین است. ما ضمن اینکه باید از اصالت و هویت خودمان صیانت کنیم، نباید از ارتباط با بیرون، با جامعه، با نهادهای علمی، با جریانات اجتماعی غافل شویم. باید آنها را بشناسیم و این شناخت نیازمند ارتباطات فراحوزوی است. در وضع امروز و پس از انقلاب شاید گشودگی دروازه‌ها و ارتباط با بیرون چندان فضیلت به شمار نیاید، اما اینکه در آن عصر انزوا و در زمانی که شرایط محنت‌آمیزی بر حوزه حاکم بود، کسانی بتوانند در درون حوزه نگاهی به بیرون داشته باشند، کم بودند. به هر حال ایشان این ارتباط را داشت و با دانشگاه‌ها، شخصیت‌ها و جریانات ارتباط داشت. امام خمینی که در قله قرار دارد هم این ویژگی را داشتند. در عین اینکه در حوزه بودند، اما از جوانی بیرون را می‌شناختند و با بیرون ارتباطات داشتند. این یک ویژگی بود که در ایشان دیده می‌شد.
اعرافی تاکید کرد: ویژگی دوم این است که ایشان فراتر از درجه‌ای که گفته شد، یک شخصیت بین‌المللی بود و دیدی فراتر از مرزهای ایران داشت. ایشان جهان را می‌شناخت و اندیشه و نگاه بین‌المللی داشت. علقه‌ای هم که به مرحوم اسدآبادی داشت، به نحوی با همین قصه پیوند دارد؛ چون ایشان هم شخصیتی بین‌المللی بود. این قصه و ویژگی در آثار و میراث ایشان متجلی است. سوم ویژگی اینکه ایشان رویکردش به اسلام و نهضت یک رویکرد تمدنی بود و از نگاه جامع به اسلام غفلت نداشت. آثار ایشان نشان می‌دهد جامعیت و نگاه کلان و تمدنی به اسلام داشتن از ویژگی‌های فکری ایشان بود.
وی افزود: نکته چهارم در ایشان این بود که اهل قلم بود و به ویژه به زبان فارسی می‌نوشت. شاید این ویژگی در عصر ما فضیلت بزرگی به شمار نمی‌آید، اما اگر به قبل از انقلاب برگردیم، به ویژه دوره‌های قبل از دهه پنجاه، این ویژگی خیلی خودش را برجسته نشان می‌دهد؛ اینکه کسی علاوه بر آن سه ویژگی دارای این ویژگی باشد که از قلم و بیان خوب برخوردار باشد و به فارسی خوب بنویسد.
حجت‌الاسلام بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در ادامه این نشست، اظهار کرد: این مراسم برای بزرگداشت یاد و خاطره عالمی عامل و مجاهدی بزرگ برقرار شده است. شاید شایسته بود کسانی که ارتباط نزدیکتری با آن مرحوم داشتند یا سابقه رفاقت و شاگردی آن مرحوم را داشتند و شناخت دقیق‌تری داشتند، در این جلسه سخنرانی می‌کردند، اما از باب انجام وظیفه چند نکته درباره شخصیت آیت‌الله خسروشاهی عرض می‌کنم. تا جایی که خاطر دارم، آیت‌الله استادی در مجله کیهان فرهنگی نکته‌ای در رابطه با محمدتقی شوشتری بیان کرده بودند که حائز توجه است. محمدتقی شوشتری به داشتن آثار متعدد معروف است و خودشان هر اثر را چندین بار بازنویسی کردند. آیت‌الله استادی اشاره می‌کنند شخصیت‌های علمی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: عده‌ای از شخصیت‌ها شخصیت‌هایی هستند که در فضایی قرار دارند که زمینه حرکت‌های اصلاحی و ایجاد حوزه و تربیت شاگرد و اقدامات علمی برایشان فراهم نیست. وقتی این شخصیت‌ها در این فضا قرار می‌گیرند، دانش خودشان را در قالب آثار متعدد بر جای می‌گذارند؛ مثل مرحوم فیض که مشهور است بیش از دویست اثر از خودشان بر جای گذاشتند. این امر ناشی از این است در شرایطی قرار گرفتند که امکان اقدامات دیگر برایشان فراهم نبوده است.
وی افزود: نقطه مقابل این علما، علمایی هستند که در فضایی قرار می‌گیرند که اقتضایش ورود به عرصه عمل است و اینکه حرکت‌های اصلاحی و تعلیمی انجام دهند و آثاری از این جنس بر جای بگذارند. شاید مثال بارز آن در دوره معاصر مرحوم بروجردی است. ایشان به اذعان شاگردانشان یک شخصیت صاحب مکتب و شخصیت دارای نگاه متفاوت به علوم اسلامی هستند. در حوزه رجال و حوزه فقه و حدیث نگاه مکتب‌سازی دارند، اما فرصتی که در اختیار ایشان برای مرجعیت عام قرار گرفت، موجب شد تمرکز ایشان بر شاگردپروری، احیای آثار گذشتگان و اقداماتی از این قبیل باشد و ظرفیت دانشی ایشان در قالب آثارشان هویدا نباشد. ایشان در دوره‌ای که در بروجرد بودند، یادداشت‌هایی نوشتند که در آنها بسیاری یافته‌های جدید رجالی را بیان کردند، اما فرصت بازنویسی آنها را پیدا نکردند. امروز هم حوزه علمیه و علاقه‌مندان رجال آنچنان که باید و شاید آثار ایشان را در اختیار ندارند و نتوانستند از آنچه باقی مانده است، استفاده لازم را ببرند، در صورتی که اگر ایشان فرصت پیدا می‌کردند، وضعیت به گونه دیگری بود.
وی در ادامه اظهار کرد: این مقدمه را عرض کردم تا به شخصیت آیت‌الله خسروشاهی برگردم. ایشان شخصیتی بود که به نحوی جامع الاطراف بود. مهمترین ویژگی ایشان همین ویژگی است. از طرفی با حوزه علمیه سنتی ارتباط داشت و شاگردی آیت‌الله بروجردی و حضرت امام و آیت‌الله خویی و ارتباط با علامه طباطبایی و آقابزرگ تهرانی را در پرونده داشت و آثار متعددی از خودشان بر جای گذاشتند. بیش از صد اثر از ایشان بر جای مانده است و بیش از صد اثر در احیای آثار دیگران بر جای گذاشتند. من امروز فهرست مقالات ایشان را نگاه می‌کردم، دیدم ایشان بیش از دویست مقاله دارند. نکته جالب توجه این است که بخش عمده آنها بین سال 41 تا 53 تدوین شده است. علاوه بر این، ایشان در صحنه عمل هم با مرحوم نواب صفوی و آیت‌الله کاشانی و حضرت امام ارتباط داشتند و نقش سنگینی را در نهضت انقلاب اسلامی بر عهده داشتند.
انتهای پیام
