ایمان حضرت ابوطالب(ع) از اشعار او هویداست
عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران با بیان اینکه حکمت و مبارزه با دشمنان دین و قرآن بخشی از محتوای اشعار حضرت ابوطالب(ع) را تشکیل می‌دهند، گفت: ایمان و اعتقاد آن حضرت به خدا، پیامبران و کتب آسمانی از اشعار او هویداست.
به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین احمد سعدی، عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران، 13 اسفندماه در سی و چهارمین نشست علمی همایش بین‌المللی حضرت ابوطالب(ع)؛ حامی پیامبر اعظم(ص) با موضوع «پیامبر اعظم(ص) در سایه‌سار شعر حضرت ابوطالب(ع)، گفت: حضرت ابوطالب(ع) شاعر بود، ابن سلام که متوفای 231 قمری است، در مورد ایشان آورده است که «کان ابوطالب(ع)، جیدا الکلام» شعر او درجه اول و نیک سخن بود.
وی افزود: اگر به دیوان ابوطالب مراجعه کنیم، لامیه‌ای دارد که از گوهرهای ادب عرب است. ابن هشام در سیره خود در جلد اول 94 بیت از آن نقل کرده و آورده است؛ ابن کثیر هم 92 بیت از آن قصیده را نقل کرده؛ یعنی سه بیت را انداخته است و ابن کثیر هم آورده که قصیده بلیغ و ارجمند و دارای بلاغت زیاد است و کسی جز ابوطالب نمی‌تواند این‌گونه شعر بسراید و این اشعار از معلقات سبعه هم بالاتر است.
سعدی بیان کرد: قسطلانی هم آن را قصیده بلیغه و جلیله می‌داند و اینکه بحری طویل است و تعداد ابیات آن هم 110 بیت است. ابن ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه بعد از نقل برخی از شعر ایشان، تعبیر کرده است که کل این اشعار تواتر است و کل آن مضمون واحدی دارد و آن تمجید از حضرت محمد(ص) است؛ ابن ابی الحدید معتقد است که ابوطالب، پیامبر را قبول داشته و این حمایت صرفاً به خاطر فامیل بودن نبود، بلکه به پیامبر ایمان داشت.
جایگاه اشعار ابیطالب(ع) نزد دانشمندان اهل تسنن
وی اضافه کرد: ابن ابی الحدید گفته است که اگر ما فقط قصیده لامیه حضرت ابوطالب(ع) را بنگریم، اگر نگوییم از قصیده امرؤ القیس بالاتر است، از او پایین‌تر نیست؛ او می‌گوید چرا وقتی به شعر قیس می‌رسید سؤال و ابهامی پیرامون آن ندارید و جای تعجب است وقتی داستان به ابوطالب(ع) کشیده می‌شود، سعی می‌کنند حتی جنبه ادبی ابوطالب را هم نفی کنند.
سعدی تصریح کرد: ابوطالب سخنران بلیغ و فصیحی بود. ایشان مؤمن به خدا، پیامبران الهی و قرآن کریم بود و در اشعار وی هم این موضوع مشخص است. در اشعار خود دارد که آیا نمی‌دانید ما محمد را به عنوان پیامبری مانند موسی یافتیم که نام او در کتب آسمانی قدیم ذکر شده؛ یعنی وی به مسیر انبیاء الهی و کتب تحریف نشده باور داشته است. به خود پیامبر ایمان داشته و در اشعارش فرموده که ما هیچ شکی نداریم که تو فرستاده خدا هستی و کتابی که بر تو نازل شده از خداست. یا فرموده یا شاهد الخلق ...؛ شهادت بده که من تابع دین احمدم و اگر کسی از این دین دور شود، من این کار را نمی‌کنم.
وی افزود: ربیعه برادرزاده حضرت ابوطالب(ع) است و وقتی با ایشان سخن گفته است، در مورد امام علی(ع) آورده که علی عشق به پیامبر را از مادرش به دست آورد، یعنی از کودکی عاشق پیامبر بود، و این علی به خاطر پیروی از پیامبر و عشق به او هم دنیا و هم آخرت از آن او هست و امروز هم حقیقتاً نام امام علی باقی و زنده است.
سعدی تصریح کرد: ابوطالب مدافع راستین پیامبر و اسلام به خصوص از طریق شعر بود، فرموده قسمی که ما می‌خوریم هیچ وقت خلاف واقع نیست و قسم به مکه مکرمه که ما پیامبر را رها نخواهیم کرد، مگر اینکه در این راه کشته شویم. ای قوم و گروهی که با پیامبر درافتادید، ما را تحریک نکنید. ما مردان جنگ هستیم و بی‌عقلی‌ها و سخافت‌ها را کنار بگذارید، چون ما ایستادگی می‌کنیم.
وی افزود: ابوطالب بهترین گزارشگر زندگی پیامبر از ابتدا تا زمان حیات بود، چون همیشه همراه آن حضرت و نزدیکترین فرد به او بود و پیامبر در منزل ابوطالب بزرگ شدند. همچنین ابوطالب سخنگوی جبهه اسلام و پیامبر بود و اگر علی در مبازه سلاحش شمشیر بود، ابوطالب سلاحش شعر انقلابی در مبارزه بود.
ایمان ابوطالب(ع) در اشعار او هویداست
سعدی اظهار کرد: شعر ابوطالب حاکی از اعتقاد و ایمان است که البته ممکن است رویکرد اعتقادی و انقلابی باشد؛ براساس محتوا هم شاعرانی داریم که بی‌هدف هستند، اما حضرت ابوطالب هدفمند است و اشعارش پیام دارد؛ گاهی اشعار واضح نیستند، ولی شعر ابوطالب واضح است؛ یا شعرایی داریم که دور از واقعیت می‌سرایند، اما شعر ابوطالب وصف موجود و دفاع از ارزش‌ها است.
وی اضافه کرد: شعرای عرب عموماً بدون مقدمه وارد شعر نمی‌شوند که البته اهدافی دارند، ولی ابوطالب دنبال شعر سرودن برای شعر نیست، بلکه قصد دارد پیام انقلابی را منتقل کند، لذا در همه اشعار وی مقدمه وجود ندارد و در برخی موارد که وجود دارد متناسب با اصل محتوای شعر است. بنابراین شعر عاشقانه در آثار ایشان نیست.
سعدی گفت: شعرای جاهلی غرضهایی از شعر داشتند، یا از باب مباهات، نکوهش، وصف و مدح و ... بود، اما در اشعار ابوطالب برخی از این غرض‌ها وجود دارد؛ مثلاً نکوهش و عتاب سران قریش در شعر ایشان وجود دارد؛ در وصف و ستایش پیامبر هم شعر زیاد دارد؛ حکمت در اشعار ایشان هم وجود دارد، وقتی قوم خود را از دشمنی با خدا و پیامبر برحذر می‌دارد.
وی اضافه کرد: برخی به شعر ابوطالب اشکال گرفته‌اند که در اشعار وی «اقواء» یعنی در انتهای بیت اول حرکت کسره ولی بیت دوم ضمه دارد، وجود دارد، ولی قطعاً چنین چیزی نیست، زیرا این افراد قدرت ادبی ندارند که این اتهام را وارد می‌کنند و با شخصیت ادبی آن حضرت ناسازگار است. ما در سخنان ائمه هم اشعار ایشان را می‌بینیم و مورخان و بزرگان و اصحاب سیره، اشعار وی را نقل کرده‌اند.
دیوان شعر ابیطالب(ع)
سعدی تصریح کرد: اشعار ابوطالب دیوان واحد نبوده است، لذا برخی اشعار ایشان را جمع‌آوری و یک دیوان ایجاد کرده‌اند. تعداد ابیات این دیوان بیش از 500 بیت است، نجاشی در رجال به این دیوان اشاره ابوحفان اشاره کرده است، عثمان بن جنی در سال 392 این دیوان را شرح کرده است. همچنین ابوحفان دیوانی را که جمع کرده در آرشیو و کتابخانه بغداد نگهداری کرده و این نسخه موجود است. فرد دیگری هم که اشعار ابیطالب را جمع کرده، ابوحمزه است.
وی افزود: آهنگ اشعار ابوطالب دارای رجز، بسیط، طویل، کامل، متقارب، وافر، صحیح و ... است. مثلاً رجز بر وزن مستفعل است؛ اما محتوای اشعار ایشان متفاوت است؛ 90 درصد اشعار وی مستقیم و غیرمستقیم در مورد پیامبر(ص) است؛ سفر به شام، سیره پیامبر، فشار مشرکان، شعب ابیطالب و تحریم، چالش و مقاومت از جمله برخی محتواهای این اشعار است. همچنین دعوت به توحید و وحدت، دعوت به دوری از قتال و جنگ از دیگر مضامین این دیوان است.
انتهای پیام
