ویژگی‌های حکمرانان مکتب علوی / عزل و نصب‌ها براساس معیار اسلامی باشند
در فرهنگ علوی، پست و منصب، صراط است؛ نه نردبان ترقی و ثروت. اسلام علی(ع)، امانت را ضد خیانت می‌داند و خیانت را در آتش.
سیدمصطفی موسوی، مسئول قرآن و عترت بسیج دانشجویی فارس در گفت‌وگو با ایکنا از فارس، با اشاره به در پیش‌رو بودن انتخابات در سال آینده، گفت: پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، نویدبخش آغاز عصر جدیدی در حکمرانی بوده است و پس از قرن‌ها پیوند سیاست و دیانت و همچنین درهم تنیدگی جمهوریت و اسلامیت در یک نظام سیاسی، نشان از آن داشت که باید راهی جدید را پیمود.
وی با بیان اینکه بنا به دلایلی همچون عدم تجربه حکومت‌داری توسط شیعه، مباحث مربوط به موضوعات و مسائل حکومت اسلامی با قوت کمتری در آثار علمی اندیشمندان و صاحب‌نظران شیعی، بررسی شده است، افزود: با پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار حکومتی اسلامی با محوریت ولایت فقیه، نیازهای علمی جدیدی پیش روی همگان گشوده شد که توجه هرچه بیشتر مجامع، نهادها و مؤسسات علمی را برای غنابخشی به بنیان‌های نظری در این زمینه می‌طلبد.
موسوی برخی از ویژگی‌های حکمران در دولت علوی برشمرد و بیان کرد: در اسلام، حکومت ملکِ طلقِ حاکم نیست، اصلا ملک او نیست، عاریت است و امانت. تمام کسانی که در این حکومت، پست و مقام دارند، امانت‌دارانند. در فرهنگ علوی، پست و منصب، صراط است؛ نه نردبان ترقی و ثروت. اسلام علی(ع)، امانت را ضد خیانت می‌داند و خیانت را در آتش.
این حافظ قرآن کریم یادآور شد: با توجه به نامه 53 حضرت امیرالمؤمنین(ع) كه خطاب به مالک اشتر والی جدید مصر نوشته بود، «آبادانی و رفاه»، «تأمین امنیت» و «رتق و فتق امور» سه وظیفه مهم حاكمان اسلامی است كه مهم‌تر از آن‌ها «اصلاح اهل مملكت و هدایت معنوی جامعه» است.
وی تصریح کرد: امیر مؤمنان(ع) رعایت حقوق زمامدار از سوی مردم و رعایت حقوق مردم از سوی زمامدار را موجب جاری شدن خیرها و برکت‌های دنیوی و اخروی در جامعه اسلامی و بی‌توجهی به حقوق متقابل مردم و زمامداران را موجب خراب شدن دین و دنیای مردم دانسته است.
حقوق مردم در حکومت علوی
موسوی اظهار کرد: در راستای حقوق مردم مولا علی(ع) در یکی از سخنان زیبای خود، خیرخواهی برای مردم، برقراری عدالت اقتصادی و فراهم آوردن زمینه تعلیم و تربیت شایسته را از جمله حقوق مردم بر حاکم اسلامی برشمرده و می‌فرمایند: اى مردم، مرا بر شما و شما را بر من حقى واجب شده است، حق شما بر من، آن که از خیر خواهى شما دریغ نورزم و بیت‌المال را میان شما عادلانه تقسیم کنم و شما را آموزش دهم تا بى‌سواد و نادان نباشید و شما را تربیت کنم تا راه و رسم زندگى را بدانید. همانا بر زمامدار واجب است که اگر اموالى به‌دست آورد، یا نعمتى مخصوص او شد، دچار دگرگونى نشود و با آن اموال و نعمت‌ها، بیشتر به بندگان خدا نزدیک شود و به برادرانش مهربانى بیشترى روا دارد.
مسئول قرآن و عترت بسیج دانشجویی فارس همچنین گفت: بخشی دیگر از حقوق مردم بر زمامداران جامعه اسلامی را می‌توان به این شرح برشمرد «دگرگون نشدن پس از رسیدن به حاکمیت و تسلط بر مراکز ثروت و قدرت؛ مهربانی با مردم، شفافیت در همه امور و پرهیز از پنهان‌کاری بی‌مورد؛ رعایت احکام شرع در همه امور؛ توجه به دیدگاه مردم و پرهیز از خودرأیی؛ پرداخت به موقع حقوق مردم؛ رعایت مساوات در برخورد با مردم و دوری از هرگونه تبعیض.»
وی ادامه داد: علاوه بر این، امام علی(ع) درباره ملاک‌های كلی گزینش مدیران و كارگزاران حكومت نیز صفاتی را برمی‌شمارد كه شایسته است در نظام اسلامی ما به‌طور دقیق و سنجیده به‌كار گرفته شوند.
موسوی اهم این اوصاف و معیارها را در مکتب علوی برشمرد و گفت: نخستین ویژگی، ایمان و تقواست. در گزینش افراد بر حسب نوع مسئولیت، باید تقوا و ایمان آنان ملاک قرار گیرد؛ زیرا ایمان به خدا و تسلیم در برابر اوامر او آنچنان تعهد و الزامی در انسان ایجاد می‌كند كه از كوچک‌ترین عمل خلاف احتراز می‌كند و برای او مسئولیت در مقابل خدا، از هرگونه قانون و مقام مافوق رجحان دارد و تنها خدا را حاضر و ناظر اعمال خود می‌بیند. (یوسف/ 53)
این حافظ قرآن دومین ویژگی را آزمایش لیاقت‌ها برشمرد و گفت: منظور از آزمایش لیاقت‌ها این است كه كارایی و مهارت و سایر ویژگی‌های افراد در هنگام پذیرش مسئولیت، لحاظ شوند یعنی افراد باید بر اساس تعهد و نوع تخصص و توان اجرایی، انتخاب و به كار مورد علاقه گمارده شوند و هیچ‌گاه نباید روابط جای ضوابط را گرفته، لیاقت‌ها و شایستگی‌ها قربانی دوستی‌ها و مسائل خویشاوندی شوند. از این‌رو، حضرت به مالک اشتر می‌فرماید: «سپس در امور كارمندانت بیندیش و پس از آزمایش، به كارشان بگمار و با میل شخصی و بدون مشورت با دیگران، آنان را به كارهای گوناگون وادار نكن زیرا این نوعی ستمگری و خیانت است.»
وی در بیان سومین ویژگی حکمرانان مکتب علوی گفت: سومین ویژگی صلاحیت اخلاقی است، اصولاً جایگاه ارزشی هر كسی را در اجتماع، اخلاق او معین می‌كند. به عبارت دیگر، اخلاق هر انسانی در اجتماع، معرف اوست. واضح است كه در گزینش افراد برای تصدی امور جامعه نیز صفات و افعال اخلاقی انسان نقش دارند. بعضی از صفات در محیط كار ضروری‌اند كه هنگام گزینش باید لحاظ شوند مثل تواضع، حسن خلق، گشاده‌رویی، مردم‌داری، صداقت، سعه صدر و امانت‌داری.
نقش خانواده در پرورش سجایای اخلاقی
موسوی با بیان اینکه چهارمین ویژگی اصالت خانوادگی است، گفت: با توجه به اهمیت صلاحیت اخلاقی افراد، نقش خانواده نیز در پرورش خصال نیک و سجایای اخلاقی روشن می‌شود. اگر صفات اخلاقی و پسندیده در نفس انسان ملكه نشوند هرگز مصدر افعال خوب واقع نمی‌شوند. مولا علی(ع) به مالک اشتر می‌فرماید: «كارگزاران دولتی را از میان مردمی انتخاب كن كه... با حیا و از خاندان‌های پاكیزه و با تقوا باشند.»
مسئول قرآن و عترت بسیج دانشجویی فارس همچنین پنجمین ویژگی را حسن شهرت برشمرد و گفت: در گزینش افراد، «قضاوت مردم» می‌تواند ملاک خوبی باشد زیرا خوبی و بدی افراد از مردم پوشیده نمی‌ماند. وقتی مردم شخصی را به خاطر صفات خوبش می‌ستایند و در همه جا از او به نیكی یاد می‌كنند به گواهی و تصدیق آنان می‌توان اطمینان كرد. همچنین مردمی كه به صداقت و دیانت و امانت‌داری معروفند هر گاه در مصادر امور قرار گیرند اعتماد و همكاری همه جانبه مردم را به‌سوی خود جلب می‌كنند. از این روست كه حضرت علی(ع) حسن شهرت و سوابق خوب افراد را (در عهدنامه مالک اشتر)، یكی از ملاک‌های گزینش معرفی می‌كند: «كارگزاران دولتی را از میان مردمی با تجربه... كه در مسلمانی سابقه درخشانی دارند... و آینده‌نگری آنان بیشتر است، انتخاب كن.»
وی در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به وظایف حاكمان و كارگزاران، بیان کرد: با توجه به تلازم حق و تكلیف، همان‌گونه كه حاكم اسلامی از اختیارات گسترده‌ای برخوردار است، وظایف زیادی نیز بر عهده دارد و در برابر خداوند متعال و امت اسلامی پاسخگوست. جالب اینكه امام علی(ع) پیش از بیان وظایف حاكمان و كارگزاران، به شرایط و صلاحیت‌های لازم آنان اشاره می‌كند و این به آن معناست كه دولت اسلامی در صورتی می‌تواند به وظایف خود عمل كند و اهداف عالی خود را تحقق بخشد كه ملاک‌های گزینش و عزل و نصب بر اساس معیارهای اسلامی صورت پذیرند.
انتهای پیام
