تهمت به علامه مجلسی در رابطه با تحریف قرآن

به گزارش ایکنا، یکی از شبهات در فضای مجازی این است که علامه مجلسی، از بزرگ‌ترین علمای شیعه، معتقد است که مقداری از قرآن کم شده است، چون در کتاب بحارالانوار نقل کرده آیاتی در قرآن بوده و عثمان آن‌ها را حذف کرده است. در پاسخ باید گفت که این مطلب دروغ محض است. چنین عبارتی از خود علامه مجلسی(ره) در بحارالانوار وجود ندارد، بلکه ایشان تنها روایات را نقل کرده است و دشمنان تشیع یا جاهلانه یا مغرضانه، آن‌ها را سخنان خود علامه مجلسی تلقی کرده و در فضای مجازی منتشر می‌کنند.

علامه مجلسی در بحارالانوار می‌نویسد: «وَ بِالْإِسْنَادِ يَرْفَعُهُ إِلَى الْمِقْدَادِ بْنِ أَسْوَدَ الْكِنْدِيِّ قَالَ: كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ هُوَ مُتَعَلِّقٌ بِأَسْتَارِ الْكَعْبَةِ وَ هُوَ يَقُولُ اللَّهُمَّ اعْضُدْنِي وَ اشْدُدْ أَزْرِي وَ اشْرَحْ صَدْرِي وَ ارْفَعْ ذِكْرِی...؛[1] مقداد می‌گوید ما همراه رسول خدا بودیم در حالی‌که حضرت به پرده کعبه آویزان بود و می‌فرمود: خدا یا مرا قدرت ده، از من پشتیبانی کن، سینه من‌را گشاده گردان، نام و یاد من را بلند مرتبه و معروف گردان، جبرئیل نازل شد و گفت: بخوان محمد، گفت چه چیزی را بخوانم؟ گفت: «مگر به تو سعه صدر ندادیم و بار گران را از دوشت بر نداشتیم؟ باری که پشتت را خم می‌کرد، و تو را نام‌دار نکردیم به وسیله دامادت علی» پس پیامبر نیز آن را خواند و ابن مسعود نوشت، ولی عثمان آن‌را حذف کرد». دشمنان تشیع می‌گویند چون این روایت را علامه مجلسی در بحار نقل کرده، پس او قائل به تحریف و حذف برخی از آیات از قرآن است.

در حالی‌که همه می‌دانند علامه مجلسی برای حفظ میراث روایی شیعه بحارالانوار را جمع‌آوری کرده و غالب روایات شیعه را عیناً به همان شکلی که در کتب اصلی ضبط شده، نقل کرده است که میراث روایی شیعه حفظ شود؛ لذا نقل علامه مجلسی در بحارالانوار به معنای اعتقاد ایشان به آن مسئله نیست، مگر اینکه در ذیل روایت نظر خاص خود را با قلم خود بیان کرده باشد.

در رابطه با اصل این روایت هم باید گفت که علامه آن را از کتاب «الروضة فی فضائل أمير المؤمنين عليّ بن أبي طالب‏» از «ابن شاذان قمی» نقل کرده است. در آن کتاب نیز این روایت بدین شکل نقل شده: «وَ بِالْإِسْنَادِ- يَرْفَعُهُ- إِلَى الْمِقْدَادِ قَالَ: كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّه ....»[2] لذا این روایت مرفوعه است و سندی ندارد که قابل بررسی باشد و ضعیف محسوب می‌شود.

از سوی دیگر این روایت فقط در کتاب ایشان نقل شده که در قرن ششم می‌زیسته است و هیچ کتاب دیگری این روایت را نقل نکرده است. در حالی‌که محدثین شیعه از قرن دوم کتب حدیثی را جمع‌آوری کرده‌اند؛ بنابراین این روایت دو ضعف بزرگ دارد: یکی اینکه خبر واحد است و در هیچ کتابی غیر این کتاب نقل نشده، دوم این‌که سند ندارد و مرفوعه است و مشخص نیست چه کسانی این حدیث را نقل کرده‌اند.

این در حالی است که علامه مجلسی در بحارالانوار به صراحت بیان می‌کند که قرآن منزه از زیاده و نقصان است و هیچ کلمه‌ای از قرآن کریم کم یا زیاد نشده است. عبارت ایشان بدین شرح است: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ؛ ای القرآن وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ عن الزيادة و النقصان و التغيير و التحريف‏؛[3] همانا ما ذکر را نازل کردیم؛ یعنی قرآن را نازل کردیم و خود ما نیز از آن محافظت می‌کنیم؛ در برابر زیاده و کاستی و تغییر و تحریف».

همچنین علامه مجلسی در رابطه با روایاتی که در آن‌ها بیان شده که قرآن ناقص است و آیاتی از آن کم شده است می‌نویسد: «أن الأخبار التي جاءت بذلك أخبار آحاد لا يقطع على الله تعالى بصحتها فلذلك وقفنا فيها و لم نعدل عما في المصحف ...: همانا اخباری که در این زمینه وارد شده(تحریف قرآن) چون خبر واحد هستند و نمی‌توانیم با یقین صحت آنها را تأیید کنیم، ما در این زمینه توقف می‌کنیم (این روایات را نمی‌پذیریم) و از مصحف شریف عدول نخواهیم کرد».[4]

بنابراین نظر علامه مجلسی این است که با اینکه برخی روایات در رابطه با تحریف قرآن در منابع روایی شیعه نقل شده است، اما این روایات قطعی و یقینی نیستند و نمی‌توان آنها را پذیرفت و قرآن بر حجیت خود باقی بوده و هیچ زیاده یا نقصانی در آن راه نیافته است.

محمد فرضی‌پوریان