اصلاح ساختار اجتماعی تا مرز شهادت

به گزارش ایکنا، در برنامه هجدهم «ضیافت» رمضانی شبکه قرآن و معارف سیما به ابعاد شخصیتی و فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی عالم مجاهد و فیلسوف توانمند آیت‌الله محمدصالح حائری مازندرانی معروف به علامه سمنانی با حضور حجت‌الاسلام محمدمهدی گرجیان، عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پرداخته شد. گرجیان در ابتدا با اشاره به پیشینه علامه حائری اظهار کرد: مرحوم علامه حائری، زاده کربلاست، ولی پدر و مادرش بابلی هستند. ایشان تا ۱۲ سالگی نزد پدر و برادرش فقه و اصول و در نزد علامه سیبوی ادبیات عرب را آموخت. در سال ۱۳۱۲ در دیداری که با جناب آخوند خراسانی دارد، نقطه عطف زندگی او آغاز می‌شود، چراکه در آن دیدار مرحوم آخوند می‌گوید محمدصالح هوش بالایی دارد و شخصیت عظیمی خواهد شد، لذا ایشان را به نجف دعوت می‌کند. ملاصالح مازندرانی در نجف علاوه بر شاگردی آخوند خراسانی، در محضر اساتید دیگری همچون ملاخلیل تهرانی در فقه و اصول و در فلسفه از نزد آیت الله ملااسماعیل بروجردی بهره می‌برد.

اعتراض شدید به رضاخان در منبر و تبعید به سمنان

عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین با بیان اینکه علامه در سال ۱۳۲۴ به ایران بازگشته و به بابل می‌رود، بیان کرد: ایشان در بابل بسیار مورد استقبال مردم و علما قرار می‌گیرد و به جایگاه علمی و اجتماعی بالایی می‌رسد. علامه حائری در مسجد قدیمی بابل که بزرگان در آن درس می‌گفتند، به طور دائم نماز اقامه می‌کرد و سخنرانی داشت. یک روز در یکی از سخنرانی‌ها به شدت علیه فساد دربار و قانون کشف حجاب رضاخانی و اوضاع سیاسی مملکت به ویژه دخالت‌های روس و انگلیس در امور کشور معترض می‌شود و می‌گوید «هر کسی اگر حکمی مخالف قرآن از او صادر شود، کافر است حتی اگر رضاخان باشد». سخنرانی شدید علامه، در مسجد بابل سبب دستگیری و انتقال ایشان به تهران شد. علامه در تهران به مدت ۹ ماه در سیاه چال‌های رژیم شاه، زندانی بود و سپس ایشان را به سمنان تبعید کردند. بدین ترتیب وی به سمنان وارد شد و ناگزیر در آن دیار ماندگار شد که سبب شهرت ایشان به علامه سمنانی نیز همین است.

بیشتر بخوانید:

پرچمدار مبارزه با استبداد رضاخان

عالمی که چهره پلید آمریکا را افشا کرد

وی گفت: نقل است که رضاخان قصد اعدام وی را داشته که مورد اعتراض شدید علمای ایران و حتی علمای طراز اول نجف قرار می‌گیرد و همین پیگیری‌ها موجب می‌شود که حکم اعدام ایشان به تبعید تخفیف پیدا کند. بعد از فوت ایشان پیکر علامه سمنانی با تشییع باشکوهی به حرم رضوی منتقل و پس از طواف بر گرد حرم مطهر امام رضا (ع) در جوار آستان ملکوتی ایشان به خاک سپرده شد.

با علما و شاعران بسیار حشرونشر داشت

گرجیان با اشاره به قدرت علمی و عمق دانش این عالم پارسا بیان کرد: آیت‌الله حائری در علوم مختلف تبحر داشت، به‌ویژه در زمینه ادبیات و شعر از طبعی موزون برخوردار بود. مشهور است که ایشان فی‌المجلس شعر عربی و فارسی می‌گفت به طوری که مداحان همانجا یادداشت کرده و در همان مجلس اجرا می‌کردند. علامه حائری با ادیبان و شاعران معاصر خویش نیز بسیار حشرونشر داشته که از میان آن‌ها می‌توان به علامه جلال‌الدین همایی، استاد بدیع‌الزمان فروزان‌فر، علامه جعفری، نیما یوشیج و چهره‌های دیگری اشاره کرد.

دریافت اجازه اجتهاد و روایت در ۱۶ سالگی

وی متذکر شد: علامه حائری سمنانی در حوزه نجف چنان خوش درخشید که توانست در سن ۱۶ سالگی از اساتید بزرگ خود اجازه اجتهاد و از پدرش شیخ فضل‌الله حائری و نیز میرزا حسین نوری «صاحب مستدرک» اجازه روایت دریافت کرد. ایشان خودش هم به افراد دیگری همچون سیدشهاب الدین مرعشی نجفی، شیخ جلال‌الدین علامه حائری، سید فخرالدین امامی کاشانی، حاج حسین مقدس مشهدی شاهرودی، سید عزیزالله امامی کاشانی، شیخ مهدی شرف‌الدین، سید عباس کاشانی و حسین عمادزاده اصفهانی اجازه روایت داد.

علامه حائری در آینه کلام بزرگان

عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین اضافه کرد: علما و چهره‌های بزرگ فقهی و ادبی علامه حائری را ستوده‌اند؛ مرحوم علامه محمدتقی جعفری ایشان را نابغه‌ای بسیار با فضل می‌دانست که ادبیات عربی‌اش بسیار خوب است. دکتر محمدهادی امینی ایشان را از فقیهان و عالمان جهان اسلام و استادان مسلم فقه و اصول و از مولفان و پژوهشگران و محققان بزرگوار خوانده است. استاد محمود حکیمی نیز در مورد ایشان گفته است علامه حائری از علمای بزرگ و کم مانند جهان اسلام است. ایشان یک مجموعه ۵ جلدی به نام «حکمت بوعلی» دارد که در آن آراء فلسفی ابن‌سینا را شرح داده است. همچنین کتابی دارد به نام «سبیکه الذهب» که در آن کتاب «کفایة الأصول» مرحوم آخوند خراسانی را به نظم در آورده است و کتاب «العمل الصالح» هم کتابی در فقه استدلالیه است. شمار آثار علامه سمنانی اعم از کتاب و رساله به سیصد مجلد تحت عناوین فقه، اصول فقه، تفسیر، کلام، منطق، فلسفه، دعا، ادبیات است. همچنین علامه حائری در کتابخانه شخصی خود حدود ۹۴۱ عنوان کتاب داشت که بسیاری از آن‌ها نادر بود؛ پس از فوت ایشان برطبق وصیت شان این کتاب‌ها به کتابخانه آستان قدس رضوی اهدا شد.

بی‌تفاوت نبودن نسبت به سرنوشت سیاسی؛ توصیه امروز علامه به مردم

گرجیان در پاسخ به این سوال که اگر علامه ملاصالح حائری امروز در قید حیات بودند، مهمترین توصیه‌شان به مردم چه بود؛ تصریح کرد: در درجه اول توصیه و دغدغه‌شان توحید مردم بود. دوم نسبت به امور اجتماعی بی‌تفاوت نبودن. این بزرگمرد برای اصلاح ساختار اجتماعی کشور جان خود را به خطر انداخت. امروز هم اگر بود به مردم توصیه می‌کرد نسبت به سرنوشت خود بی‌تفاوت نباشند. به‌خصوص این روز‌ها که نزدیک انتخابات است، گوش به حرف‌های خارج از کشور ندهند، چراکه آن‌ها برای اینکه نظام اجتماعی ما را تقلیل دهند، سعی در القای ناامیدی دارند.

«ضیافت» عنوان ویژه‌برنامه‌ای است که در ماه مبارک رمضان، نود دقیقه پیش از افطار با اجرای سیدعلی قوامی از شبکه قرآن و معارف سیما پخش می‌شود.