مرجعی که امام(ره) او را «مغز متفکر اسلامی» خواند

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ شب بیستم برنامه ضیافت به مرور مجاهدات علمی و مبارزات مجتهد جامع‌الشرایط و مغز متفکر اسلامی آیت‌الله سیدمحمد باقر صدر با حضور حجت‌الاسلام سیدجلال رضوی مهر نایب؛ رئیس مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم اختصاص یافت.

رضوی‌مهر در این برنامه با اشاره به عمق علمی شهید آیت‌الله صدر اظهار کرد: این شخصیت در هر علمی، صاحب مکتب است؛ نه اینکه فقط نظریه داشته باشد، بلکه مکتبی در آن علم ایجاد کرده است. اینکه امام خمینی (ره) ایشان را مغز متفکر می‌خواند، در حقیقت همین‌طور بوده است. بنابراین شهید صدر یک الگوی کامل عملی در همه ابعاد بدون افراط‌وتفریط بود.

وی در ادامه به نیاکان و خانواده صدر اشاره کرد و افزود: خاندان محترم صدر، ریشه در ایران، عراق و لبنان دارند. یکی از اجداد آن‌ها به سیدصالح که در اطراف اصفهان زندگی می‌کرد، باز می‌گردد. خود آیت‌الله صدر نیز متولد کاظمین است و پدر ایشان سیدحیدر صدر، در کاظمین مدرس و مجتهد بوده است. خداوند فرزندانی به سیدحیدر عطا می‌کند که بیشتر آن‌ها فوت می‌کنند و فقط ۳ فرزند برایش می‌ماند که یکی سیداسماعیل صدر بوده و آن دوی دیگر سیدمحمدباقر و بنت الهدی صدر بوده‌اند. با اینکه دایی فرزندان سیدحیدر و عموزاده آن‌ها در حکومت بوده‌اند، اما پدر ایشان در یک خانه بسیار محقر زندگی می‌کرد و معیشت متوسط رو به پایین داشت.

تحیر اساتید حوزه از نبوغ سیدمحمدباقر نوجوان

رضوی‌مهر ادامه داد: آیت‌الله صدر بعد از ورود به مدرسه اسلامی که توسط علامه عسگری و احمد امین راه‌اندازی شده بود، از همان کودکی نبوغ ایشان بر اساتیدش مبرهن می‌شود؛ تا ۱۰ سالگی دوران ابتدایی و راهنمایی را در همان مدرسه می‌گذراند، اما جالب است که در همان سنین، در حرم کاظمین، سخنران اعتقادی بود و در حسینیه دایی‌اش به شبهات اعتقادی و دینی مردم پاسخ می‌داد. وقتی نوه عمویش که در حکومت بود، از سیدمحمدباقر دعوت می‌کند که در کادر دولت و حکومت وارد شود، هم مادر و هم خودش برنمی‌تابند و به همراه برادرش که ایشان هم عالم جلیل‌القدری بوده است، راهی نجف می‌شوند.

نایب‌رئیس مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم گفت: در نجف ایشان از محضر آیت‌الله‌العظمی خویی بسیار بهره می‌برد. نقل است فردی از الازهر مصر به نجف آمد و به آیت‌الله خویی گفت که «شما مگر در نجف چه دارید؟ وی به سیدمحمدباقر صدر اشاره کرد و گفت؛ ما ایشان را داریم؛ شما چه دارید؟!» وی در ۱۳ سالگی کتابی به نام «فدک در تاریخ» می‌نویسد و نظریات فردی به نام محمود عقاد را رد کرده و از عمق تاریخ مطالبی را اقتباس و جمع‌آوری می‌کند که تا امروز هم مورد استناد است.

ترویج اندیشه شهید صدر از شرق تا غرب

وی با بیان اینکه جریان علمی شهید صدر نه تنها در شرق که در غرب هم در حرکت است، گفت: کتاب‌های شهید صدر در ژاپن و برزیل و بسیاری از کشور‌های اروپایی ترجمه شده است و حتی در برخی از آکادمی‌های علمی افرادی که خارج از اسلام هستند، تز دکتری آن‌ها شناخت کتاب فلسفتنا، اقتصادنا یا تاریخ فدک وی است. شهید صدر یک انسان صاحب قلم، صاحب فکر و مطالعه فراوان بود تا جایی که خانم فاطمه صدر همسرش می‌گوید از بس ایشان می‌نوشت، دست‌هایش تورم می‌کرد و من پمادی آماده می‌کردم به بر روی انگشتان ایشان می‌گذاشتم تا تورمش را التیام بدهد.

فقیهی که در ۱۶ سالگی لباس مرجعیت پوشید

رضوی‌مهر ادامه داد: شهید صدر شخصیتی است که آیت‌الله خویی شهادت می‌دهد خداوند مواهب ویژه‌ای به ایشان داده است، که انحصاری است؛ لذا در ۱۶ سالگی برای ایشان کتباً اجازه اجتهاد می‌نویسد و شهید صدر عضو گروه استفتائاتی می‌شود که در آن مجتهدین تراز اول نجف حضور داشته‌اند.

این استاد حوزه علمیه با اشاره به خاطره‌ای از انس شهید صدر با امام علی (ع) تصریح کرد: ایشان اتکال عجیبی هم به امیرالمومنین علی (ع) داشته است و هر روز صبح مشرف به محضر امیرالمومنین می‌شد و درس‌هایش را خدمت ایشان ارائه می‌داد. نقل است ایشان چند روزی بیمار می‌شود؛ برادرزاده‌اش روزی به حرم مشرف می‌شود، فردی به او می‌گوید در خواب دیده‌ام که حضرت امیر فرمودند به آقاسیدمحمدباقر ما بگویید چرا نمی‌آید درسش را ارائه کند.

وی نخبه‌پروری را یکی دیگر از ویژگی‌های مرام و مسلک شهید صدر خواند و افزود: شهید صدر شاگردانی تربیت کرده است که نه تنها سرآمد علم و معنویت هستند، که در مبارزه با طاغوت و استعمار و استکبار و روحیه شهادت طلبی و همچنین در تدریس از همان سنین نوجوانی، جوانی، کتابت و رهبری امت نقش برجسته دارند و مانند استاد خود، مرد میدان بودند.

گشودن راه تبلیغ تا رسیدگی به بی‌بضاعت‌ها

رضوی‌مهر ادامه داد: به نظر من شهید محمدباقر صدر و امام موسی صدر دو بال برای رسیدن به یک هدف بودند. همان‌طور که امام موسی صدر به عنوان رئیس مجلس اعلای شیعیان در لبنان با حاکمیت کشور‌های اسلامی نامه‌نگاری می‌کند و تلاش می‌کند مسیحیت نتواند مسلمانان را در اغفال فکری قرار دهد و از تشییع خارج کند. همین کار را هم سیدمحمدباقر صدر در عراق انجام داد. مثلاً ایشان در حوزه نجف باب تبلیغ طلاب را باز کرد تا در نقاط مختلف برای مردم به بیان اخلاق و احکام بپردازند و به امور آن‌ها رسیدگی کنند. همچنین مؤسسات خیریه‌ای تشکیل داد تا خانواده‌های بی‌بضاعت، را سرپرستی کند.

وی بیان کرد: شهید صدر جماعت علمای اسلامیه نجف را به منظور دفاع از مرجعیت راه‌اندازی کرد، چون می‌دانست که صدام می‌خواهد حوزه نجف را از بین ببرد. همچنین در شرایطی که حزب بعث سفر اربعین را جرم اعلام کرده و جلوگیری می‌کرد، فتوای وجوب به سفر اربعین را صادر کرد. اما حکومت در بین راه، زائران را به گلوله بست و مرحوم محمدباقر حکیم که به نیت آرام کردن و صحبت با مردم به صحنه می‌رود، وی را به اتهام جاسوسی دستگیر می‌کنند که منجر به مهاجرت وی به ایران می‌شود.

پرده از چهره پلید صدام و حزب بعث برداشت

رضوی با بیان اینکه شهید صدر را ۴ مرتبه دستگیر می‌کنند، گفت: جالب است که در بازجویی‌ها از وی می‌پرسند، چرا با امام خمینی (ره) در ارتباط است یا چرا از انقلاب ایران حمایت و دفاع می‌کند، چرا عضویت در حزب بعث را حرام اعلام کرده است؟! و به او فشار می‌آورند که فتوایش را ملغی کند و وعده تطمیع می‌دهند. اما وی به سران حکومت‌های اسلامی نامه می‌فرستد و پرده از چهره حزب بعث برمی‌دارد و آن را به عنوان حزبی لامذهب که خطری برای جهان اسلام است، معرفی می‌کند.

نایب رئیس مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم با اشاره به دیگر ابعاد مبارزاتی این عالم مجاهد گفت: وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی فتوای جهاد مسلحانه در عراق را صادر می‌کند که منجر به دستگیری آیت‌الله صدر می‌شود. البته پیش از دستگیری، مسمومیتی برای ایشان به وجود می‌آورند که حتی در بیمارستان اجازه نمی‌دهند، خانواده به دیدارش برود. به همین دلیل دایی ایشان جلوی بیمارستان تحصن می‌کند و وقتی اجازه دیدار پیدا می‌کنند، می‌بینند که دست ایشان را با دستبند به تخت بسته‌اند.

رضوی‌مهر بیان کرد: تمام هم‌وغم شهید صدر بیداری مردم در راه مبارزه با دشمن بود و اینکه اجازه ندهند مزدوران و نفوذی‌ها بر آن‌ها مسلط شوند و دین آن‌ها را بربایند. برای همین، حکومت کتاب‌های وی را ممنوع کرده بود و مردم کتاب‌ها را زیر خاک مخفی می‌کردند.

محاصره ۱۰ ماهه منزل شهید صدر

وی گفت: حزب بعث خانه وی را ۱۰ ماه در محاصره قرار می‌دهد و تمام امکانات آن‌ها و رفت‌وآمدها را قطع کرده بود؛ به‌طوری‌که همسایه‌ها از پشت‌بام به آن‌ها غذا می‌رساندند که از گرسنگی تلف نشوند؛ اما شهید صدر با وجود سختی و تنگی خانواده‌اش دست از مقاومت در برابر حکومت جائر زمانه برنداشت. بعد از شهادت آیت‌الله صدر، به دلیل غارت اموال خانه توسط حکومت، که دراین‌بین بسیاری از دست‌نوشته‌های ایشان از بین رفت، خانواده شهید صدر بیش از دو سه روز در نجف نمی‌مانند و به کاظمین پناه می‌برند. اما آنجا هم تا ۱۶ سال در تعقیب و مراقبت بودند.

این استاد حوزه گفت: شهید صدر کلامی دارد که در پیشانی تاریخ ثبت شده است. فرموده است: «در امام خمینی ذوب شوید، به اندازه‌ای که در هدف متعالی‌اش ذوب شده است.» ایشان حتی به شکرانه اینکه پرواز امام از پاریس با سلامت بلند شد و با سلامت در ایران نشست، شاگردانش را جمع می‌کند و در حرم امیرالمومنین نماز شکر به جا می‌آورد. شهید صدر که خود مرجع بی‌بدیل حوزه علمیه قم بوده است، شأن ولایت برای حضرت امام خمینی (ره) قائل بود و نوع حکومت در جامعه اسلامی را حکومت ولایت فقیه می‌دانست.

رضوی‌مهر با ابراز تأسف از مغفول بودن نام و جایگاه شهید صدر در جامعه اظهار کرد: من از حوزه‌های علمیه و از صدا و سیما می‌خواهم که از ابعاد زندگی ایشان مستندی تهیه کنند تا مردم بیشتر با این خورشید آسمان اندیشه و علم و تدین آشنا شوند. به ویژه بعد مهمتری از زندگی ایشان که همان دشمن‌شناسی، مبارزه، مجاهدت و عدم عافیت‌طلبی بوده است، باید بیش‌ازپیش تبیین شود.

یادآور می‌شود؛ «ضیافت» عنوان ویژه‌برنامه‌ای است که به مدت سی شب در ماه مبارک رمضان، با اجرای سیدعلی قوامی به مدت نود دقیقه پیش از افطار از شبکه قرآن و معارف سیما پخش می‌شود.