23 استان دارای نرخ باروری کمتر از سطح جانشینی / اختلال در رصد آماری سیاست‌های جمعیتی

به گزارش ایکنا، در آستانه روز ملی جمعیت، نشست خبری کبری خزعلی، رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، امروز سه‌شنبه 21 اردیبهشت‌ماه  با حضور اصحاب رسانه و جمعی از کارشناسان موضوع جمعیت برگزار شد.

در این نشست خبری، خزعلی با اشاره به توصیه‌های اکید مقام معظم رهبری در خصوص لزوم افزایش و جوانی جمعیت، اسامی روزهای هفته جمعیت را اعلام کرد و گفت: روز جمعه اولین روز هفته جمعیت به عنوان روز توزیع متوازن جغرافیایی جمعیت و روز شنبه 25 اردیبهشت ماه به عنوان روز رشد جمعیت جوان و افزایش امید به زندگی نامگذاری شده است که در این دو روز باید بر روی اهمیت افزایش جمعیت و خطرات کاهش جمعیت جوان کار و افزایش جمعیت سالمندی که نتیجه آن لزوم مهاجرت‌پذیری از سایر کشورهاست تمرکز کرده و از مسئولان اقداماتی که باید انجام می‌شد را مطالبه‌گری کنیم.

وی ادامه داد: روز یک‌شنبه 26 اردیبهشت به عنوان روز تسهیلات ازدواج و رفع موانع بازدارنده افزایش فرزندآوری، روز دوشنبه به عنوان روز تحکیم خانواده و افزایش نسل پرنشاط و با امید، روز سه‌شنبه به عنوان روز مجلس شورای اسلامی، قوانین و سیاست‌های جمعیتی، روز چهارشنبه به عنوان روز دولت؛ حمایت‌ها و اجرای قوانین و مصوبات جمعیتی و روز 30 اردیبهشت‌ماه مصادف با روز جمعیت به عنوان روز قوه قضائیه، پیگیری‌ اجرای قوانین و سیاست‌های مصوب جمعیتی نام‌گذاری شده است.

خزعلی با اشاره به اینکه سال‌هاست که قوانین جمعیتی ارائه شده اما از تیرماه سال 93 تاکنون نهادهای مسئول هیچ گزارشی از عملکرد خود در این خصوص ارائه نکرده‌اند، گفت: روز پنج‌شنبه 30 اردیبهشت‌ماه روز جمعیت است و در این روز جایزه جمعیت به پنج شخصیت حقیقی و حقوقی که در این حوزه کار فرهنگی و پژوهشی برتر انجام داده باشند تعلق می‌گیرد.

وی از اعلام فراخوان جایزه جمعیت سال آینده خبر داد و گفت: فعالان و نهادهای مختلف این حوزه از هم‌اکنون می‌توانند نسبت به معرفی نامزدهای مد نظر خود در این حوزه اقدام کنند.

در ادامه این نشست، علی اکبر محزون، کارشناس جمعیت به بیان آخرین آمارها و شاخص‌های جمعیتی کشور پرداخت و گفت: در سرشماری سال 1395، جمعیت ایران 80 میلیون نفر اعلام شد. در سال 1399 این جمعیت به 84 میلیون نفر رسید و امروز جمعیت ایران 84 میلیون و 516 هزار نفر است. تعداد خانوار کشور نیز 26 میلیون خانوار است که متوسط تعداد افراد در خانوار (شاخص بعد خانوار) در حدود 3.2 نفر است که نسبت به سال 95 یک دهم کاهش یافته است.

فقط 8 استان دارای نرخ باروری بالاتر از سطح جانشینی

وی در مورد نرخ رشد جمعیت، گفت: نرخ رشد طبیعی جمعیت در سال 99 بین 71 تا 76 صدم درصد بود یعنی کمتر از یک درصد رشد جمعیت داشته‌ایم. نرخ باروری یعنی متوسط تعداد فرزندان به ازای تعداد خانم‌های در سن باروری در سال 98 یک ممیز 77 صدم به ازای هر خانم بود. آخرین برآوردهای نرخ باروری در سال 98 نشان داد که 23 استان نرخ باروری کمتر از سطح جانشینی و فقط هشت استان بالاتر از سطح جانشینی نرخ باروری داشته‌‌اند.

این کارشناس جمعیت، در مورد آمار بانوان در سن باروری(15 تا 49 سالگی) گفت: این آمارها نشان می‌دهد تا سال 1408 آمار رشد تعداد زنان در سن باردار متوقف می‌شود و از آن پس با کاهش تعداد بانوان در سن باروری مواجه خواهیم بود.

وی ادامه داد: آمار جوانان 15 تا 29 ساله در سرشماری سال 90 حدود 23 میلیون و 700 هزار نفر بود، در سرشماری سال 95 به 20 میلیون و 50 هزار نفر کاهش پیدا کرده بود و در سال 99 این آمار به کمتر از 17 میلیون و 827 هزار نفر کاهش پیدا کرد.

محزون در مورد آمار سالمندان بالای 60 سال گفت: در سال 90 حدود شش میلیون و 205 هزار نفر سالمند بالای 60 سال داشتیم، در سال 95 به هفت میلیون و 414 هزار نفر افزایش پیدا کرده بودند، طبق برآوردها در سال 99 به هشت میلیون و 542 هزار نفر افزایش پیدا کرده‌اند. در سال 99 سهم جمعیت بالای 60 سال 10.2 دهم درصد جمعیت کل کشور بوده است.

وی با اشاره به اینکه در سال 97 یک میلیون و 367 هزار تولد داشته‌ایم، گفت: در سال 98 با کاهش 170 هزار تولد به یک میلیون و 197 مورد موالید رسیدیم و بررسی‌های کارشناسی ما نشان می‌دهد که در سال 99 بعید است که بیش از یک میلیون و 100 هزار ولادت ثبت شده باشد. البته ما منتظر هستیم سازمان ثبت احوال این آمار را به صورت دقیق اعلام کند.

وی تصریح کرد: به عنوان کارشناس اعلام می‌کنیم که اختلالی در رصد آماری سیاست‌های جمعیتی از سوی برخی از دستگاه‌های مسئول به وجود آمده است. با مرکز آمار ایران باید همکاری مؤثرتری صورت گیرد تا این اختلال به زودی برطرف شود. اعلام معذوریت کرده‌‌اند به خاطر اعلام موالید در کشور که علت آن هم اعلام نشده است.

تأخیر در فرزندآوری

این کارشناس جمعیت به تأخیر در فرزندآوری اشاره کرد و گفت: 9 میلیون و 800 هزار جوان در سن متعارف ازدواج داریم که ازدواج نکرده‌اند و شامل 5 میلیون و 373 هزار آقا و چهار میلیون و 423 هزار خانم است. 220 هزار نفر نیز داریم که تا سن 50 سالگی هیچ تجربه ازدواجی نداشته‌‌اند. این مسئله به تأخیر در فرزندآوری نیز منجر شده است.

وی افزود: یکی از عواملی که به شدت در حوزه کارشناسی بر روی آن تمرکز کرده‌ایم این است که کاهش شدید آمار موالید در سال‌های اخیر با برآوردها و اجماع کارشناسی تطبیق نداشته است. دیدگاه کارشناسان کاهش موالید با شیب ملایم بود اما با کاهش شدید آمار موالید مواجه شدیم که نشان می‌دهد آمار مدخله‌ای خارج از برآوردهای کارشناسی جمعیتی باعث این حد از ولادت‌ها در کشور شده است.

در ادامه خزعلی با تأکید بر اینکه متخصصان پزشکی اجتماعی به عامل مداخله‌ای به نام سقط و غربالگری اشاره می‌کنند که از سال 95 این قانون در سیستم بهداشت ادغام شده است، گفت: این فشار که نوعی اجبار برای پزشک و مادر است که پزشک اگر غربالگری نکرده باشد و فرزند معلول به دنیا بیاید به دادگاه کشیده می‌شود به همین دلیل آمار به صورت غیرمنتظره کاهش یافته است و به زودی از صاحبنظران پزشکی اجتماعی نتیجه نهایی را دریافت می‌کنیم فعلاً حدس این است که این مداخله باعث این شدت از کاهش شده است.

در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام رسول سالکی، دبیر ستاد راهبردی جمعیت و خانواده حوزه علمیه به بیان اقدامات این ستاد پرداخت.