پاسخ دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی به گزارش ایکنا درباره نظارت بر عملکرد کمیسیون‌ها
دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی در واکنش به گزارش ایکنا درباره عملکرد ضعیف کمیسیون‌ها به ویژه کمیسیون پژوهش و آموزش عالی و مسئله پیگیری و نظارت دبیرخانه شورا بر این کمیسیون‌ها جوابیه‌ای صادر کرد.
به گزارش ایکنا، پیرو درج و انتشار گزارش ایکنا درباره عملکرد ضعیف کمیسیون‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی به ویژه کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی با عنوان «رکود و رخوتی مزمن در عملکرد کمیسیون پژوهش شورای توسعه فرهنگ قرآنی» دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی در پاسخ به نکات مطرح شده در این گزارش پاسخی ارائه داد. متن این پاسخ در ادامه از نظر می‌گذرد؛
پیرو درج و انتشار خبری در خبرگزاری ایکنا در روز دوشنبه، 24 خردادماه، مبنی بر انتقاد از عملکرد ضعیف کمیسیون‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی به‌ویژه کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی و ناظر دانستن این ضعف به نظارت ناکافی شورای توسعه فرهنگ قرآنی و دبیرخانه آن بر کمیسیون‌ها، ضمن تشکر از دغدغه و پیگیری رسانه‌ای این خبرگزاری، توضیحات ذیل از سوی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی تدوین و جهت روشنگری و در پاسخ به نکات مطروحه در خبر مذکور ارسال می‌شود. مقتضی است بر اساس ماده 23 قانون مطبوعات نسبت به درج و نشر آن اقدام نمائید.
- تشکیل ساختار شبکه مدیریت راهبردی توسعه فرهنگ قرآنی در سال 1386 مدل منتخب مطالعات ارزیابی مدل‌های کلان ساماندهی امور قرآنی بوده است. بر اساس آن در کنار استقرار شورای توسعه فرهنگ قرآنی تحت نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، تشکیل سه کمیسیون تحت نظر سه وزیر فرهنگی و آموزشی کشور پیش‌بینی شد. این تصمیم مبتنی بر ادله‌ای از جمله قابلیت تفکیک‌پذیری حوزه‌های فعالیت قرآنی، به‌کارگیری ظرفیت نظارتی مجلس و سنخیت با مأموریت ذاتی دستگاه اتخاذ شد.
- به منظور استقرار مدل شبکه، در جلسه اول شورای توسعه فرهنگ قرآنی در سال 1388 مسئولیت هماهنگی هر یک از حوزه‌های تخصصی آموزش عمومی، پژوهش و آموزش عالی قرآن و فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی به هر عهده وزرای آموزش و پرورش علوم و ارشاد نهاده و مقرر شد برای ایفای این مسئولیت ساختار سازمانی حداقل در سطح اداره‌کل ایجاد شود.
- دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی در دوازده سال گذشته تمام تلاش خود را برای حمایت، هدایت و پشتیبانی فعالیت کمیسیون‌های تخصصی شورا ایفا کرد از جمله:
- با پیگیری‌های بسیار دبیرخانه از سازمان اداری و استخدامی و علی‌رغم محذورات و موانع قانونی کشور برای توسعه ساختارها، دبیرخانه کمیسیون‌ها در نمودار سازمانی وزارتخانه‌ها طراحی و ایجاد شدند: دبیرخانه کمیسیون آموزش در سطح اداره با پنج پست از سال 92، دبیرخانه کمیسیون پژوهش در سطح مركز مستقل تحت نظر وزیر با 15 پست از سال 91، دبیرخانه کمیسیون ترویج در سطح اداره با 9 پست از سال 92.
- به منظور تقویت نیروی انسانی دبیرخانه کمیسیون‌ها و انتقال تجارب کارشناسی و اسناد پشتیبانی شورای توسعه فرهنگ قرآنی جهت راهبری علمی حوزه تخصصی، دبیرخانه شورا با اعزام نیروی انسانی خود به این مراکز به انحای مختلف از جمله مأموریت، فعالیت ساعتی، مشاوره کارشناسی و حتی انتقال تمام‌وقت تمام مساعی خود را معمول داشت.
- در جلسات مختلف شورا و مجمع مشورتی، موضوع ساختارهای دبیرخانه کمیسیون‌ها به تناسب بررسی و تصمیمات مقوم فعالیت آنها اتخاذ شده است.
- با توجه به تغییرات سریع مدیران دولتی، دبیر شورای عالی، دبیر شورای توسعه و مدیران دبیرخانه تمام تلاش برای توجیه وزرا و معاونان و مدیران سه وزارتخانه و تعامل و ارتباط‌گیری دبیرخانه کمیسیون با ایشان و شناساندن وظایف قرآنی مورد انتظار از آنها و فعال کردن کمیسیون‌ها و کارگروه‌های آنها به کار گرفت.
- از اعتبارات اجرای منشور، بودجه‌هایی برای جذب نیروی انسانی قراردادی در دبیرخانه‌های کمیسیون‌ها اختصاص پیدا کرد.
- دبیرخانه علاوه بر مشاوره و مساعدت در امور اجرایی دبیرخانه کمیسیون‌ها، فعالیت‌های پشتیبان و تسهیل‌گر بسیاری را انجام داد.
- دبیرخانه برای هماهنگی و هم‌افزایی دبیرخانه‌های کمیسیون‌ها از همان بدو تشکیل نیز تدابیری اتخاذ کرد که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
- ایجاد پست کارشناسی ویژه هر کمیسیون به عنوان رابط و پیگیری‌کننده مسائل مرتبط با آن کمیسیون در ساختار سازمانی دبیرخانه
- پیگیری تشکیل جلسات رسمی مشترک میان کارشناسان کمیسیون‌ها و دبیرخانه شورا سال 89 پنج جلسه، سال 93 چهار جلسه، سال 94 شش جلسه، سال 95 سه جلسه، سال 96 پنج جلسه، سال 97 یازده جلسه، سال 98 سه جلسه، سال 99 هفت جلسه
- پیگیری تشکیل جلسات کميته هماهنگی دبيران کمیسيون‌ها در ادوار مختلف که به جهت ضعف استقبال دبیران در هر دوره متوقف می‌شد: سال 93 سه جلسه، سال 95 یک جلسه، سال 96 یک جلسه، سال 98 یک جلسه
- پیگیری تشکیل جلسات کميته راهبری اجرای اسناد با حضور دبيران کمیسيون‌ها که به جهت ضعف اهتمام برخی دبیران با افت‌وخیر برگزار می‌شود: سال 98 یک جلسه، سال 99 یک جلسه، سال 1400 سه جلسه
- اما در خصوص نظارت و پیگیری عملکرد از کمیسیون اقدامات متعددی از سوی دبیرخانه شورا صورت گرفته است که از آن موارد گزارش عملکرد کمیسیون‌ها به صورت دورهای در جلسات متعدد سیاست‌گذاری در دستور قرار گرفت:
- گزارش آخرین وضعیت فعالیت کمیسیون‌های تخصصی شورا در سال 92 در شورا
- گزارش عملکرد کمیسیون پژوهش در سال 92 در شورا
- گزارش عملکرد کمیسیون ترویج در سال 93 در شورا
- گزارش عملکرد کمیسیون آموزش در سال 94 در شورا
- گزارش روند جاری امور کمیسیون‌های تخصصی شورا در سال 90 در مجمع
- گزارش فعاليت هر یک از چهار کمیسیون به صورت جداگانه در جلسات سال 90 مجمع
- گزارش عملکرد کمیسیون سلامت در سال 97 در مجمع
- ارائه گزارش‌های اجرای اسناد راهبردی در شورا در سال‌های 97 تا 99 که به تبع آن معمولاً به عملکرد کمیسیون نیز اشاره می‌شد.
- بعد از ایجاد و تشکیل تدریجی کمیسیون‌های شورا از سال 89 به بعد، یکی از کارهایی که مستمراً صورت‌گرفته بررسی و ارزیابی و پایش عملکرد آنها از طریق تشکیل نشست‌های ویژه ارزیابی عملکرد کمیسیون‌ها بوده که اهم آنها موارد زیر است:
- نشست دو روزه بررسی عملکرد سه‌ساله شورا و کمیسیون‌های تخصصی در مشهد مقدس 1391
- بررسی تفصیلی عملکرد کمیسیون‌ها و دبیرخانه از سال 88 تا 94 (30 جلسه رسمی) توسط هیئت پایش و ارزیابی
- ارزیابی تفصیلی عملکرد کمیسیون‌ها در سال 99 توسط هیئت نظارت؛ اعضای این هیئت با حکم رئیس شورای توسعه منصوب شدند، ولی در خصوص کمیسیون پژوهش علی‌رغم برگزاری جلسه با وزیر محترم علوم و پس از گذشت سه ماه هنوز دبیر کمیسیون نسبت به برگزاری جلسه با حضور اعضای هیئت و پاسخ‌گویی نسبت به عملکرد دبیرخانه خودداری نموده است.
- همایش یک روزه هم‌اندیشی بررسی مسائل اساسی اجرای منشور (دبیرخانه شورا و کمیسیون‌ها) 1396 (با مشارکت بیش از صد نفر از فعالان قرآنی)
- بارزترین فعالیت دبیرخانه شورا در نظارت و ارزیابی کمیسیون‌ها تهیه و ارائه گزارش‌هایی بوده که اهمّ آن موارد زیر است:
- گزارش تفصیلی ارزیابی عملکرد کمیسیون‌ها تا سال 90
- گزارش خلاصه ارزیابی عملکرد کمیسیون‌ها تا سال 93
- گزارش‌های پایش و ارزیابی تفصیلی عملکرد کمیسیون‌ها و دبیرخانه تا سال 94 –که متن افزون بر 250 صفحه‌ای آن سال گذشته در اختیار خبرگزاری‌ها قرار گرفت.
- تحلیل خلاصه ناکارآمدی عملکرد کمیسیون‌ها تا سال 95
- تحلیل اجمالی فعالیت کمیسیون‌ها در سال 97
- ملاحظاتی درباره عملکرد کمیسیون‌ها در تعامل با شورا 99
- تحلیل گزارش‌های سال اول اجرای اسناد راهبردی همراه با پیشنهاد تکمیل مدل نظارتی 1399
- در کنار تهیه گزارش‌های نظارتی یکی دیگر از فعالیت‌های دبیرخانه ناظر به اجرای طرح‌های پژوهشی بوده است که در این راستا طرح شناسایی آسیبشناسی اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی و فعالیت ساختارهای پشتیبان آن اجرا شده است.
- یکی از اقدامات نظارتی شورا و مجمع مشورتی اتخاذ تصمیمات نظارتی از جمله مصوبات زیر بوده است:
- در جلسه 105 مجمع مشورتی در سال 98 پس از گزارش وضعیت‌سنجی رشته علوم قرآن و حدیث بر اساس سرفصل‌های جدید، با توجه به مشکلات موجود مقرر شد، کارویژه‌ای برای بررسی گزارش و جمع‌بندی آن، جهت ارائه به صحن شورای توسعه تشکیل شود که به علت عدم همکاری دبیر کمیسیون به نتیجه نرسید.
- در جلسه 106 مجمع مشورتی در سال 98 تشکیل کارویژه بررسی و ارزیابی وضعیت استقرار ساختار دبیرخانه کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی همراه با تبیین شبهات مطروحه مصوب شد که به علت عدم همکاری دبیرخانه کمیسیون به نتیجه نرسید.
- در جلسه 51 دی‌ماه 99 شورا مقرر شد پس از گزارش انتقادی دبیرخانه از ضعف کمیسیون‌ها در اجرای اسناد راهبردی منشور و با تأیید رئیس و برخی اعضای شورای توسعه فرهنگ قرآنی، مقرر شد گروه ارزیابی و آسیبشناسی ساختار و مدل مدیریت راهبردی فعالیت‌های قرآنی در دبیرخانه شورا با هدف بررسی دقیق ضعف‌ها و قوت‌های منشور توسعه و روزآمدسازی آن تشکیل شود و پیشنهادهای اصلاحی خود را به شورا ارائه نماید. این جلسات از ابتدای سال جاری با مشارکت مدیران دستگاه‌های اصلی قرآنی و برخی صاحب‌نظران فرهنگی و قرآنی منظماً در حال برگزاری است که نتایج آن به صحن شورا تقدیم خواهد شد.
- از جمله شئون نظارتی دبیرخانه شورا ارائه تذکر و درخواست تصحیح برخی روندها به وزرا و معاونان آنها بوده است که بعضاً در عالی‌ترین سطح از سوی دبیرمحترم شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی صورت گرفته است.
- با همه تلاش‌های صورت گرفته در سال‌های اخیر متأسفانه کمیسیون‌ها و دبیرخانه‌های آن به اشکالات و آسیب‌های بسیاری مبتلا هستند که اساسی‌ترین آنها به شرح زیر برآورد می‌شود:
- عدم اهمیت امور کمیسیون در سطح وزرای مربوطه و رؤسای کمیسیون‌ها عدم اولویت امور قرآنی در وزارتخانه‌های میزبان کمیسیون‌ها در میان مأموریتها و مشغله‌های متکثر و متنوع
- ناکامی وزارتخانه میزبان در تفکیک وظایف فرادستگاهی کمیسیونی با تصدی داخل دستگاهی
- تغییرات سریع مدیران دولتی مسئول امور کمیسیون
- ضعف جدی تجربه و توانمندی اداره امور قرآنی در وزارتخانه‌های میزبان
- دوگانگی مدیریتی بین نهاد استقرار دبیرخانه شورا با دبیرخانه کمیسیون‌ها
- تداخل و هم‌پوشانی اعضای کمیسیون‌ها
- عدم اراده دستگاه‌ها برای تعامل و همکاری بین‌دستگاهی و مشارکت در شورا و کمیسیون‌ها
- ضعف توانمندی سرمایه انسانی دبیرخانه کمیسیون‌ها
- مبتنی بر رویه‌های معمول در انتخاب دبیران کمیسیون‌ها، نظر اعضا و دبیرخانه شورا استفسار شده و یا از ایشان مشورت گرفته می‌شد؛ در حالی که در انتصاب اخیر دبیر فعلی کمیسیون پژوهش معاون فرهنگی وزیر علوم، در اقدامی خلاف قواعد حقوقی و اداری، در اواسط سال 97 دبیر قبلی کمیسیون را که با حکم وزیر سابق منصوب شده بود عزل و دبیر جدید را منصوب نمود. این انتخاب که طبعاً با نگاه فرهنگی و ترویجی و نه از منظر پژوهشی صورت گرفت نمی‌توانست دربردارنده شاخص‌ها و ملاک‌های مطلوب مدیریتی مورد نیاز برای حوزه آموزش عالی و پژوهش قرآنی باشد. با این حال دبیرخانه شورا برای صیانت از جایگاه قانونی دبیر کمیسیون طی ملاقات با وزیر محترم اصلاح این روند را مطالبه کرد و در نهایت حکم انتصاب دبیر از سوی وزیر صادر شد.
شایان ذکر است هم در وزارت علوم و هم در وزارت آموزش و پرورش یکی از چالش‌های اولیه استقرار دبیرخانه کمیسیون‌ها تلاش بخش فرهنگی این وزارتخانه‌ها برای انتقال جایگاه دبیرخانه کمیسیون بود که مصائب زیاد و توان بسیاری را مصروف خود کرد.
****
بنا بر آنچه بیان شد، دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی برای توسعه و ارتقای سطح فعالیت کمیسیون‌ها کوشش فراوانی به کار داشته است. لذا ضمن پاسداشت مساعی مدیرانی که فعالیت آنها در کمیسیون مورد توجه می‌باشد، عدم پیگیری و نظارت مجلس شورای اسلامی از وزرای مربوط و نیز عدم مطالبه و تذکر دستگاه‌های ذی‌نفع عضو کمیسیون که در حال حاضر نقشی منفعل در امور کمیسیون‌ها دارند مورد نقد و مطالبه جدی است. متأسفانه دستگاه‌ها در کمیسیون‌ها و شورا با توجه به مشکلات مالی و اعتباری عمدتاً به دنبال افزایش سهم اعتبارات خود هستند و بیشتر تأثیرپذیرند و نه تأثیرگذار.
علی‌ای‌حال دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی، با آرزوی توفیق برای همه فعالان و مجموعه‌های قرآنی، در راستای وظایف ذاتی خود ان‌شاءالله نتایج آسیب‌شناسی‌ها را به صحن شورا ارائه خواهد کرد و در نهایت قانوناً هرگونه تصمیم‌گیری برای تغییر و بهبود وضع موجود در اختیار اعضای این شورا خواهد بود. بمنه و توفیقه.
انتهای پیام
