خانه‌نشینی امام سجاد(ع) چه معنایی داشت؟

به گزارش ایکنا، سیدمجتبی حسینی، شب گذشته سوم شهریور، در آخرین شب از مراسم عزاداری شهادت امام حسین(ع) در دهه دوم محرم به شرح بخش‌هایی از حدیث لوح حضرت فاطمه(س) پرداخت که در ادامه متن آن را می‌خوانید؛

در ادامه حدیث لوح فاطمه(س) به این عبارت رسیدیم که فرمود: سلسله امامت و آنکه مایه رستگاری است، عترت و نسل حضرت حسین(ع) هستند. البته اینجا عترت را به معنای نسل در نسل و نوادگان گرفتیم که از قرائن دیگر روایات، چنین استفاده‌ای می‌شود. سپس توضیحی که روایت می‌فرماید نیاز به قرینه را نیز از بین می‌برد. می‌فرماید: سید عبادت‌گران و زینت اولیای خدا، اولین نفر از این افراد است. دستوری که برای امام سجاد(ع) در کتاب مختوم آمد، این‌طور نوشته شده بود که سکوت کن، ملزم به منزلت باش و پروردگارت را تا زمانی که زنده‌ای عبادت کن.

عبادت پروردگار؛ مأموریت خاص امام سجاد(ع)

این پیام و فرمان عبادت پروردگار پیامی برای همه است، اما اصطلاحاً فقط برای امام سجاد(ع) ذکر شده است. همه جزو عبادت‌گران بودند و فرمان عبادت پروردگار نیز در قرآن و برای همه آمده است، اما در این دوازده امام، هر یک دستور خاصی دارند و دستوری که به امام سجاد(ع) داده شده عبادت خدا تا هنگام مرگ است. البته همه کارهای ائمه(ع) و انسان‌های شایسته عبادت است اما این تعبیر و اصطلاح خاص در این مجموعه ائمه(ع) فقط برای امام سجاد(ع) است.

تأکید مکرر این قضیه که در حدیث لوح است و تاکیدی که در کتاب مختوم است، ما را به یک نکته‌ای می‌رساند و آن اینکه گویا اگر این تعبیرها را نداشتیم و این زمینه اعتقادی را نداشتیم که ائمه(ع) ما معصوم هستند، ممکن بود شک کنیم. اما حالا نه‌تنها شک نمی‌کنیم، بلکه می‌گوییم بزرگ‌ترین درس تاریخ را امام سجاد(ع) داد. با نداشتن این درس بسیاری افراد پایشان لغزید و حال اینکه فکر می‌کردند خیلی هم موفق هستند. امام سجاد(ع) درسی مهمی داد و آن اینکه گاهی اقدام در اقدام نکردن است. اتفاقا شرایط اجتماعی، عاطفی و سیاسی بسیار آماده بود که امام سجاد(ع) یک حرکتی را آغاز کند اما این کار را نکرد.

مردم در آن زمان با بنی‌امیه بد شده بودند. یزید در سال‌های آخر عمرش، بین کسانی که به بنی‌امیه دلبسته بودند آبرویی نداشت. مسلمین غیرشیعه ممکن است از معاویه با احترام یاد می‌کردند اما در مورد یزید کسی از این حرف‌ها نمی‌زد. بنابراین شرایط مهیا بود تا کسی مانند امام سجاد(ع) که نوه پیامبر(ص) و جزو تابعین است حرکتی را آغاز کند. از این‌رو، وقتی امام(ع) با وجود مهیا بودن شرایط اقدامی نکرد، نشان داد که گاهی اقدام، در اقدام نکردن است.

خانه‌نشینی امام سجاد(ع) به چه معنا بود؟

این‌که فرمود در خانه‌ات بمان؛ یعنی اگر در کنار منزلت هم دیدی، تحرکاتی می‌شود در را باز نکن. بنابراین همین خانه‌نشینی امام سجاد(ع) نیز عبادت است و تاریخ اسلام از ندانستن این درس ضربه‌های زیادی خورده است. بسیاری از حرکت‌های پس از عاشورا مورد تایید الهی نبوده است و بسیاری از آن حرکات نیز از بین رفت و برخی مسلمین از دست رفتند، آن هم در مسیری که تایید نشده بود و همین یک درس را نگرفته بودند. بنابراین گاهی عبادت در سکوت و اقدام در اقدام نکردن و حرکت در خانه‌نشینی است.

این نکته را هم بگویم که نماز بسیار عبادت بزرگی است و در هیچ شرایطی ترک نمی‌شود. در تمام ارکان نماز رکوع جایگاه ویژه‌ای دارد و رکعت با رکوع شناخته می‌شود. اما گویی که قیام‌هایی انجام می‌دهید به قعود می‌رسد و از قعود عمیق‌تر، سجده است و فرمود هیچ عبادتی انسان را به اندازه سجده به خدا نزدیک نمی‌کند. سجده دیگر قیام و قعود نیست و از قعود هم فراتر است و مقام بالایی است و وقتی انسان به این مقام برسد، می‌بیند هیچ فعلی به اندازه سجده انسان را به خدا نزدیک نمی‌کند. انسان در سجده به همه دنیا متصل می‌شود و امام هر عصری نیز در سجده‌اش، برای همه دنیا موج تولید می‌کند. در زیارت‌نامه‌ها نیز آمده است: سلام بر تو هنگامی که سجده می‌کنی؛ یعنی همه را در هنگام سجده بهره‌مند می‌کنی.

بنابراین، خداوند به امام سجاد(ع) فرمود سکوت کن و اگر اتفاقی هم افتاد مواظب باش و به خانه‌ات بچسب. حتی نمی‌گوید در خانه‌ات بنشین، بلکه می‌گوید به خانه‌ات بچسب. اگر من و شما بودیم در حالت مریضی هم که بودیم می‌خواستیم حرکتی را انجام دهیم، اما خداوند به امام(ع) امر می‌کند که در خانه‌اش بنشیند.