نگاهی به نقش مسلمانان در انتخابات آتی ریاست جمهوری فرانسه

به گزارش ایکنا، انتخابات ریاست جمهوری فرانسه با توجه به اهمیت این کشور در اروپا و تأثیرگذاری در عرصه بین‌الملل همواره از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است.

از طرفی، نوع برخوردهای یک سال اخیر دولت فرانسه با مسلمانان به بهانه مبارزه با تروریسم و بروز حوادث تروریستی از سوی افراط‌گرایان مسلمان‌نما، این کشور را به مرکز توجهات در غرب در مورد مسلمانان تبدیل کرده است.

نوع برخورد دولت ماکرون با مسلمانان به خصوص در دو سال اخیر مسئله‌ای مورد مناقشه بوده و تصویب و اجرای لایحه مبارزه با جدایی‌طلبی که به طور عمده مسلمانان و مراکز فرهنگی و عبادی آنها را هدف قرار می‌داد، باعث انتقادات شدیدی از دولت ماکرون شد.

از سویی برخی عقیده دارند که با توجه به رشد احزاب راست‌گرای افراطی در فرانسه، این اقدامات امانوئل ماکرون تلاشی برای جلب آرای طرفداران این احزاب برای نامزد حزب مورد نظر ماکرون است.

انتخابات فرانسه چه زمانی برگزار می‌شود؟

اولین دور انتخابات ریاست جمهوری 2022 فرانسه قرار است 10 آوریل 2022 (21 فروردین 1401) برگزار شود. براساس قوانین انتخاباتی در صورت عدم کسب اکثریت آرا در دور اول، دومین دور انتخابات بین دو نامزد برتر 24 آوریل 2022 (سوم اردیبهشت) برگزار خواهد شد. از سال 1988 تاکنون تمامی انتخابات ریاست جمهوری در این کشور به دور دوم کشیده شده است. این انتخابات درست قبل از انتخابات قانونگذاری (انتخابات مجلس) 2022 برگزار می‌شود.

مارین لوپن(Marine Le Pen)، رئیس حزب راست‌گرا و محافظه‌کار اجتماع ملی(RN)، 16 ژانویه 2020 اعلام کرد که در انتخابات شرکت می‌کند. او پیش از این در انتخابات ریاست جمهوری 2012 و انتخابات ریاست جمهوری 2017 به عنوان نامزد این حزب شرکت کرد. لوپن در سال 2012 با 17.9 درصد آرا در دور اول، سوم شد و در سال 2017، 21.3 درصد آرا را در دور اول و 33.9 درصد آرا را در  دور دوم به خود اختصاص داد. لوپن در انتخابات قانونگذاری 2017 برای مجلس شورای ملی انتخاب شد.

ژان لاسال (Jean Lassalle) که در انتخابات ریاست جمهوری 2017 با 1.2 درصد آرا در رتبه هفتم قرار گرفت و اعلام کرده که دوباره نامزد ریاست جمهوری می‌شود.

در 8 نوامبر 2020، ژان لوک ملانشون، بنیانگذار حزب پوپولیست جناح چپ فرانسه تسلیم‌ناپذیر(LFI) اعلام کرد که در انتخابات شرکت می‌کند. او پیش از این در انتخابات ریاست جمهوری 2012 از سوی جبهه چپ شرکت کرد(او در دور اول با کسب 11.10 درصد آرا در رتبه چهارم قرار گرفت) و در انتخابات ریاست جمهوری 2017 هم بار دیگر با 19.58 درصد آرا در دور اول چهارم شد. ملانچون در انتخابات قانونگذاری 2017 برای مجلس فرانسه انتخاب شد.

وضعیت جمعیتی مسلمانان فرانسه

اما یکی از مسائلی که همواره در انتخابات فرانسه مطرح بوده، نوع نگاه نامزد‌ها به مسائلی مانند مهاجرت و اقلیت‌های دینی و نژادی در این کشور است.

اسلام دومین دین در فرانسه بعد از مسیحیت کاتولیک است. فرانسه دارای بیشترین تعداد مسلمان در جهان غرب و از جمله در اروپا است که عمدتاً به دلیل مهاجرت از مراکش، آفریقای غربی(کشورهای فرانسوی‌زبان منطقه ساحل) و کشورهای خاورمیانه است.

مؤسسه نظرسنجی فرانسوی IFOP در سال 2016، تعداد مسلمانان فرانسه را بین 3 تا 4 میلیون نفر تخمین زد و مدعی شد که 5.6 درصد از مردم فرانسه بالای 15 سال و 10 درصد از افراد زیر 25 سال را مسلمانان تشکیل می‌دهند. طبق آخرین نظرسنجی یوروبارومتر (Eurobarometer) که در سال 2019 انجام شد، جمعیت مسلمانان در فرانسه 5 درصد از کل جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند.

اکثریت مسلمانان در فرانسه از اهل سنت هستند. با وجود اینکه اکثریت قریب به اتفاق مسلمانان فرانسوی مهاجران تشکیل می‌دهند، تخمین زده می‌شود که حدود 100 هزار نفر از مسلمانان فرانسوی اصلیتی فرانسوی داشته باشند.

نقش مسلمانان در انتخابات گذشته و پیش‌ رو

با این همه نقش مسلمانان فرانسوی در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه تا حد زیادی از سوی احزاب این کشور نادیده گرفته می‌شود، اما انتخابات ریاست جمهوری سال 2017، نشان داد که نقش مسلمانان و مسائل مرتبط به آنها تا چه اندازه از ارزش و اهمیت برخوردار است.

مسلمانان و اسلام نقش بزرگی در انتخابات ریاست جمهوری دوره قبل فرانسه ایفا کردند، هم به عنوان موضوعات مطرح در مناظره‌های سیاسی و هم به عنوان بازیگران مهم در عرصه سیاسی. این اولین انتخابات فرانسه در وضعیت فوق‌العاده (به دلیل حملات تروریستی سال 2015 بود که  منجر به کشته شدن 130 نفر در داخل و اطراف پاریس شد) بود و آزادی‌های اساسی مدنی به حالت تعلیق درآمد.

اگرچه مسلمانان بزرگترین اقلیت دینی در فرانسه هستند اما تنها حدود 2 درصد از رأی‌دهندگان را تشکیل می‌دهند. برخی از آنها شهروند فرانسه نیستند و بسیاری از آنها هم در محله‌های فقیرنشین کارگری زندگی می‌کنند که انگیزه کمی برای مشارکت در انتخابات دارند.

با این حال، همین اقلیت در انتخابات پیش رو می‌تواند تغییر به وجود آورده و حتی سرنوشت انتخابات را تعیین کند. برای مثال در سال 2012 وقتی 86 درصد از مسلمانان به فرانسوا اولاند سوسیالیست رأی دادند، انتخابات به نفع او تغییر یافت. در واقع اسلام‌هراسی شدیدی که در بین سیاستمداران و به خصوص در حزب جبهه ملی وجود داشت، باعث شد که حتی مسلمانان محافظه‌کار فرانسوی نیز در یک و نیم دهه گذشته تمایل به رأی‌دادن به احزاب و نمایندگان سوسیالیت داشته باشند.

ترس بیهوده افراطیان فرانسه از مسلمانان

ظهور داعش در خاورمیانه و به دنبال آن انجام حملات تروریستی در خاک فرانسه در سال‌های اخیر از سوی اسلام‌گرایان افراطی وابسته به داعش و القاعده، باعث شده که مسلمانان تحت فشار زیادی از سوی سیاستمداران (به خصوص راست‌گرایانی مانند جبهه ملی که با نام جدید اجتماع ملی فعال شده است) روبه‌رو شوند. این سیاستمداران تلاش دارند که این ادعا را در جامعه فرانسه نشر دهند که اسلام برای قوانین جمهوری در فرانسه، خطرناک بوده و مسلمانان را به‌طور ذاتی تروریست و افراطی توصیف کنند.

جناح راست فرانسه به شدت علیه مسلمانان موضع‌گیری دارد و تقریباً یک چهارم اعضای مرتبط با احزاب این جناح می‌گویند قوانین مسلمانان از قوانین فرانسه مهمتر است یا اکثریت مسلمانان فکر می‌کنند دختران باید بتوانند در مدرسه از روسری استفاده کنند.

با این همه و برخلاف انتظار تقریباً نیمی از مسلمانان فرانسه خود را سکولار توصیف می‌کنند و بخش بزرگی هم در مورد اینکه خود را مسلمان معرفی کنند، ابهام دارند، زیرا در یک جامعه عمدتاً سکولار و بدون اطلاع زیادی از دین اجدادی خود بزرگ شده‌اند و تنها در اسم، مسلمان هستند. مسلمانان فرانسه به طور قابل ملاحظه‌ای سکولارتر از یک آمریکایی معمولی هستند. در ایالات متحده، 46 درصد از آمریکایی‌ها می‌خواهند کتاب مقدس یکی از منابع قانون باشد و 9 درصد می‌خواهند که تنها منبع باشد.

در شرایطی که حدود 8 ماه تا انتخابات ریاست جمهوری فرانسه باقی مانده، اما از هم اکنون رفته رفته نگاه‌ها به سوی این انتخابات و سرنوشت آن جلب می‌شود. به نظر می‌رسد که به مانند آمریکا، مسلمانان فرانسوی هم نقشی قابل توجه در انتخابات 2022 ایفا کنند. در واقع تجربه آمریکا شاید به مسلمانان فرانسوی این ایده را القا کند که با وجود مانع‌تراشی‌هایی که از سوی جناح‌ها و سیاستمداران فرانسوی برای فعالیت آنها به وجود آمده اما نقش‌آفرینی مسلمانان و جلب آرای آنها در انتخابات می‌تواند برگ برنده‌ای برای نامزد‌های این انتخابات باشد. آن هم انتخاباتی نزدیک، که به مدت تقریباً سه دهه همواره به دور دوم کشیده شده است.

گزارش از محمدحسن گودرزی