آیا فرعون به وجود خداوند باور داشت؟ + صوت

به گزارش ایکنا، جلسه تفسیر قرآن حجت‌الاسلام والمسلمین احمد عابدی روز گذشته با محوریت تفسیر آیات سوره آل‌عمران بر اساس مجمع البیان، در حوزه علمیه قم برگزار شد.

عابدی در این جلسه به توضیح درباره آیه دهم تا سیزدهم سوره آل عمران پرداخت. خداوند متعال در این آیات می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلَا أَوْلَادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَأُولَئِكَ هُمْ وَقُودُ النَّارِ كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَاللَّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَتُحْشَرُونَ إِلَى جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمِهَادُ قَدْ كَانَ لَكُمْ آيَةٌ فِي فِئَتَيْنِ الْتَقَتَا فِئَةٌ تُقَاتِلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَأُخْرَى كَافِرَةٌ يَرَوْنَهُمْ مِثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ وَاللَّهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ يَشَاءُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لِأُولِي الْأَبْصَارِ»

ترجمه: در حقيقت كسانى كه كفر ورزيدند اموال و اولادشان چيزى [از عذاب خدا] را از آنان دور نخواهد كرد و آنان خود هيزم دوزخ‌اند [آنان] به شيوه فرعونيان و كسانى كه پيش از آنان بودند آيات ما را دروغ شمردند پس خداوند به [سزاى] گناهانشان [گريبان] آنان را گرفت و خدا سخت‏ كيفر است. به كسانى كه كفر ورزيدند بگو به زودى مغلوب خواهيد شد و [سپس در روز رستاخيز] در دوزخ محشور مى ‏شويد و چه بد بسترى است. قطعا در برخورد ميان دو گروه براى شما نشانه‏‌اى [و درس عبرتى] بود گروهى در راه خدا مى ‏جنگيدند و ديگر [گروه] كافر بودند كه آنان [=مؤمنان] را به چشم دو برابر خود مى‏ ديدند و خدا هر كه را بخواهد به يارى خود تاييد مى‌كند يقينا در اين [ماجرا] براى صاحبان بينش عبرتى است»

گزیده متن جلسه از نظر می‌گذرد؛

آیه یازدهم یک بحث عرفانی دارد و یک بحث معمولی. در عرفان یک بحثی است که آیا فرعون آدم خوبی بود یا آدم بدی بود، آیا کافر بود یا مسلمان بود، آیا خدا توبه فرعون را قبول کرد یا نه. وقتی فرعون داشت غرق می‌شد گفت: «قَالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا الَّذِي آمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِيلَ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ»، خداوند نفرمود ایمانت را قبول نمی‌کنم بلکه فرمود: «آلْآنَ وَقَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَكُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ». بنابراین در مورد فرعون بحث است.

قبلا هم اشاره کرده بودم در روایت است یک زمان آب رود نیل کم شد. مردم به فرعون گفتند آب رود نیل را زیاد کن. فرعون گفت شما مرا کم می‌پرستید، بیشتر بپرستید تا آب را زیاد کنم. مردم او را بیشتر پرستیدند، فرعون سر به زمین گذاشت، گفت خدایا تو می‌دانی من خدا نیستم ولی فعلا می‌خواهم خدایی کنم پس آب را زیاد کن و خدا آب را زیاد کرد. در روایت دیگری آمده است کسی یک خوشه انگور پیش فرعون آورد گفت این را طلا کن. فرعون آن را گرفت، گفت فردا بیا. فرعون در خانه را بست و فکر کرد چگونه آن را طلا کند. یک دفعه ابلیس پیش او آمد و از دلیل ناراحتی او پرسید. ابلیس گفت من اسم اعظم را می‌خوانم این طلا شود لذا انگور تبدیل به طلا شد. ابلیس به فرعون گفت چرا این کارها را می‌کنی؟ فرعون گفت تو چرا به آدم سجده نکردی. ابلیس گفت چون می‌دانستم در نسل آدم تو هستی، لذا سجده نکردم. از این احادیث زیاد است. نشان می‌دهد فرعون به خدا اعتقاد داشته است.

در مورد عبارت «كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ» چند معنا مطرح شده است. معنای اول اینکه عادت کفار در اینکه پیامبر(ص) را تکذیب می‌کنند مثل فرعونیان است که آنها هم همین کار را می‌کردند. فرعونی‌ها می‌گفتند این پیامبر برای بنی‌اسرائیل است و ما قبطی هستیم، لذا به ما ربطی ندارد. قبطی‌ها هنوز هم مسلمان یا یهودی نیستند. آیه می‌فرماید وضع تو مثل آن زمان است که قبطی‌ها به موسی ایمان نمی‌آوردند.

معنای دوم این است که تلاش کفار در اینکه تو را طرد کنند مانند تلاش آل فرعون در زمان موسی است. باز فرعون یک خوبی‌هایی داشت که امروزی‌ها ندارند مثلا یک مقدار آزاداندیشی داشت. وقتی ادعای موسی را دید موسی را نکشت، گفت یک روز بیا، تو سحر خودت را بکن ما هم سحر می‌کنیم. باز هم وقتی در مقابل موسی شکست خورد هم با موسی کاری نداشت. یک خوبی دیگر فرعون این است که هر روز که غذا می‌خورد هر فقیری از در کاخ رد می‌شد به زور می‌آورد و با خودش همسفره می‌کرد. معنای سوم این است که همانطور که خدا در آل فرعون عذاب نازل کرد، کسانی هم که در زمان پیامبر هستند و به او ایمان نمی‌آورند مجازات می‌شوند. معنای چهارم این است «كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ» یعنی مثل سنت و روش آل فرعون. معنای پنجم این است «كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ» یعنی امر و شأن آل فرعون.