شفافیت آرا؛ سنگ محکی برای تشخیص میزان صداقت نمایندگان است

محمدجواد آرین‌منش، کارشناس مسائل سیاسی و نماینده پیشین مجلس، در گفت‌وگو با ایکنا درباره تأثیر آغاز مقوله شفافیت از مجلس با بررسی طرح شفافیت آرای نمایندگان در صحن علنی بر تسری آن به سایر نهادها و قوای کشور گفت: شفافیت آرای نمایندگان نمونه مناسبی برای اراده مجموعه حاکمیت برای شفافیت در همه امور است. به عبارتی وقتی نمایندگان مجلس شفافیت را از خودشان شروع کنند و نسبت به رأی و عملکرد خود پاسخگو باشند به طور طبیعی بر سایر زمینه‌های نظارتی مجلس اثر می‌گذارد و مجلس می‌تواند با قدرت بیشتری از سایر نهادها مطالبه‌گری کرده و از آنها پاسخ بخواهد.

وی اظهار کرد: یکی از آثار مهم شفافیت آرا این است که مسئولیت نمایندگان در قبال رأیی که می‌دهند بیشتر می‌شود و از آنجا که باید از نظر و رأی خود در نزد افکار عمومی دفاع کنند، طرح‌ها و لوایح را به دقت مطالعه می‌کنند تا رأی آگاهانه‌ای بدهند. البته اگر موضوعی جنبه‌های محرمانه و امنیتی داشته باشد مجلس می‌تواند همچنان به صورت غیرعلنی جلسات خود را برگزار کند ولی این تنها استثنای بحث شفافیت است.

بیشتر بخوانید:

• شفافیت در مجلس اعتماد مردم به مسئولان را احیا می‌کند

آرین‌منش با بیان اینکه شفافیت آرای نمایندگان نماد بارز محرم دانستن ملت در نزد مسئولان است، تصریح کرد: از این منظر جنبه‌های مثبت شفافیت آرا بسیار بیشتر از جنبه‌های منفی آن است و نباید به خاطر برخی نقاط منفی، اصل این کار و اقدام مهم را زیر سؤال برد. 

نمایندگان نباید نگران اطلاع مردم از رأی آنها باشند

آرین‌منش درباره تأثیر نظام انتخاباتی منطقه‌ای و قومی بر کاهش آثار مثبت شفافیت آرای نمایندگان به ویژه در حوزه‌های انتخابیه کوچک گفت: بعضاً نمایندگان در دوران تبلیغات انتخاباتی وعده‌های زیادی می‌دهند و خود را مدافع اقشار مختلف نشان می‌دهند اما وقتی به نمایندگی مجلس انتخاب می‌شوند در هنگام بررسی طرح‌ها و لوایح به نحو دیگری عمل می‌کنند که این نوعی نفاق و رفتار دوگانه است.

این کارشناس مسائل سیاسی بیان کرد: از آنجا که نمایندگان مجلس یازدهم خود را مدعی انقلابی بودن می‌دانند و از ابتدا بحث شفافیت آرا را به منزله یکی از اولویت‌های خود مطرح کردند به‌هیچ‌وجه نباید نگران این باشند که مردم حوزه انتخابیه از آرای آنها اطلاع حاصل کنند.

وی افزود: از طرفی نمایندگان نیز نباید رأی خود را بر اساس علایق مردم حوزه انتخابیه خود تنظیم کنند بلکه باید طرح‌ها و لوایح را بر اساس منافع ملی مورد بررسی قرار دهند و از آن سو مردم حوزه انتخابیه خود را نسبت به رأیی که می‌دهند، توجیه و قانع کنند. لذا شفافیت آرا سنگ محکی برای مشخص شدن میزان صداقت مجموعه مسئولان از جمله نمایندگان در قبال مردم است.

شفافیت آرا و کاهش وعده‌های نمایندگان

آرین‌منش یادآور شد: برای نمونه بسیاری از نمایندگان خود را مدافع جامعه فرهنگیان و بازنشستگان معرفی می‌کنند اما در مجلس طرح همسان‌سازی حقوق بازنشستگان و معلمان معطل می‌ماند در حالی که شفافیت آرا موجب آگاهی مردم نسبت به تطابق یا عدم تطابق گفتار و عملکرد نمایندگان می‌شود.

وی شفافیت آرا را عاملی برای کاهش وعده دادن از سوی نمایندگان دانست و گفت: همچنین افزایش نظارت مردم بر نمایندگان از جمله نکات مثبت شفافیت آرای نمایندگان است. وقتی زمان انتخابات می‌شود همه اعلام می‌کنند مردم ولی‌نعمت مسئولان هستند و چیزی به نام شهروند درجه یک و دو وجود ندارد و مردم محرم اسرار هستند اما وقتی مسئله شفافیت آرای نمایندگان مطرح می‌شود برخی با آن مخالفت می‌کنند زیرا شفافیت آرا دوگانگی گفتار و رفتارشان را نزد افکار عمومی آشکار می‌کند.

شفافیت نباید تنها در مجلس منحصر شود

این نماینده پیشین مجلس اظهار کرد: البته دسته دیگر از انتقادات به شفافیت آرای نمایندگان از سنخ و جنس دیگری است. این دسته از منتقدان شفافیت آرای نمایندگان را لازم اما ناکافی می‌دانند و معتقدند نمی‌شود عملکرد برخی نهادها شفاف شود ولی برخی نهادهای دیگر همچنان به دور از شفافیت و پشت درهای بسته عمل کنند.

وی تصریح کرد: در واقع همانطور که قرار است آرای نمایندگان مجلس شفاف شود لازم است هیئت دولت، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی و ... نیز به این نهضت شفافیت بپیوندند تا مشخص شود که برای نمونه کدام یک از افراد با طرح‌هایی مثل FATF موافق و کدام یک مخالفند.

این کارشناس مسائل سیاسی ابراز کرد: بر این اساس همه نهادهای انتخابی و انتصابی باید به تبع مجلس شورای اسلامی بر اساس شفافیت عمل کنند تا هم مردم از عملکرد همه نهادها مطلع شوند و هم مسئولان در قبال تصمیمات خودشان احساس مسئولیت بیشتری داشته باشند.

آرین‌منش نتیجه نهایی فرآیند شفافیت را تقویت پاسخگویی مسئولان دانست و گفت: اساساً شفافیت بدون پاسخگویی بی‌معنا و ناقص است. اجرای شفافیت مسئولان را وادار به پاسخگویی در برابر افکار عمومی می‌کند چون مسئولان می‌دانند در صورت عدم پاسخگویی، مردم در انتخابات بعدی به آنها رأی نخواهند داد. پس باید از تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان در جلسات آتی مجلس استقبال کرد و آن را به مثابه یک حرکت رو به جلو در مسیر حکمرانی شایسته ارزیابی کرد.