افشاری: شاعر آئینی رجزخوانی مبتذل ندارد + صوت
مجید افشاری گفت: شاعر شعر آئینی باید از شعار و کلی‌گویی و رجز‌خوانی‌های مبتذل فاصله بگیرد و شان معصوم(ع) را تقلیل ندهد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، سرایش شعر درباره قیام امام حسین(ع) و ادبیات عاشورایی گستره چندصد ساله دارد و در ادوار مختلف شاعران، اشعاری در قالب‌های مختلف مثنوی، غزل، رباعی، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند و حتی شعر سپید و نیمایی در مدح حضرت سیدالشهدا(ع) و در پاسداشت قیام عاشورا سروده‌اند.
در این میان سهم هر یک از قالب‌های مختلف شعری به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارند، یکسان نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد در قدیم مثنوی و قصیده محمل پرکابردتری در اشعار عاشورایی بوده‌اند؛ بعدها دوبیتی، رباعی، غزل و... هم به این کاروان پیوسته و بار برخی از اشعار عاشورایی را به دوش کشیده‌اند.
البته این قالب‌ها در بند زمان نمانده و در شعر معاصر عاشورایی هم سهمی به خود اختصاص داده‌اند. در این میان قالب‌هایی چون ترکیب‌بند و ترجیع‌بند که می‌توانند محمل خوبی برای شعر آئینی و به‌ویژه شعر عاشورایی باشند، سهم کم‌تری به خود اختصاص دادند.
در همین زمینه در ایکنا در سلسله گفت‌وگوهایی نظرات اهالی قلم جویا شده‌ایم.
مجید افشاری، شاعر آئینی که جدیدترن کتاب خود را با عنوان «وارث» به مجموعه اشعار عاشورایی اختصاص داده است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره چگونگی ورود و حضور خود در وادی شعر آئینی عنوان کرد: از سال ۱۳۷۱ با سرودن مثنوی وارد دنیای شعر آیینی و به تعبیر دقیق‌تر ولایی شدم. آن روزگار در نشست‌های ادبی و مجالس عزاداری برای مخاطب عام شعر می‌خواندم و گاه‌گداری در مطبوعات اشعارم درج می‌شد. بعدها بیشتر غزل و رباعی می‌نوشتم، تا سال ۱۳۷۵ که با دو غزل مهدوی از شاعران برگزیده کشور در جشنواره سرود انتظار شدم.
این شاعر آشنایی و هم‌مشربی با دوستان و شاعران اهل هیئت را انگیزه و عاملی در نگه‌داشت خود در مسیر اندیشه ولایی و شعر آئینی خواند و گفت: با گذشت سال‌ها در مسیر کار و زندگی با دوستان خوبی آشنا شدم که هم مشرب علمی دارند و هم علقه خاص اهالی هیئت را در خود حفظ کرده‌اند. چند سالی با شرکت در هیئت علقمه که بانی‌اش دوست و برادرم زهیر توکلی است، حرارت ارادتم به خاندان عصمت و طهارت را استمرار بخشیدم و جنابان مسلم نادعلی‌زاده و رضا بیات هم در موسسه شیعه‌پژوهی سلیس با همدلی‌های مشفقانه مجابم کردند که یک مجموعه مستقل شعر آیینی عاشورایی داشته باشم.
افشاری در ادامه درباره چگونگی تولد مجموعه شعر آئینی «وارث» اظهار کرد: طبعا بعد از بیست و اندی سال شاعری و چاپ ده عنوان کتاب شعر (غزل، رباعی، سپید و تک‌بیت) خلاء یک مجموعه شعر آیینی در زندگی و زیست شاعرانه‌ام محسوس بود. از طرفی باورهای خاص خودم را بعد از سالیانی پیدا کرده بودم که شعر برایشان گویا‌ترین زبان بود، پس با نیت عرض ارادت به آل‌الله توسل و توکلی داشتم و ظرف بیست و دو روز کتاب وارث تحریر شد.
این شاعر آئینی ضمن اشاره ترجیع‌بند خود با عنوان «یاقوت‌سرخ» در موضوع عاشورا و حضرت سیدالشهدا(ع) که در کتاب «وارث» به چاپ رسیده هم گفت: در ابتدا بیت گردان آن مطلع یک غزلم بود که در هیئت علقمه رزقم شده بود و مدام این بیت را زمزمه می‌کردم.
«دیوانه جمال تو عاقل نمی‌شود/ دل بی‌حسین(ع) هرچه شود، دل نمی‌شود»
روزی برای جناب نادعلی‌زاده این بیت را خواندم و پیشنهاد کرد که مناسب ترجیع‌بند است؛ همت و توسل و توکل کن، ان‌شاءالله مولا امام حسین(ع) عنایت می‌فرماید بتوانی ترجیع‌بند عاشورایی‌ات را بنویسی.
وی ادامه داد: سه روز و نیم بی‌وقفه طول کشید و در خواب و بیداری مشمول عنایات مولا امام حسین(ع) بودم تا دوازده بند را نوشتم. یادم می‌آید به ضرورت یک‌بار از خانه خارج شدم و مدام در بی‌تابی دریافت مضامین بودم و الحمدلله که توفیق حاصل شد.
سهم ترجیع‌بند در شعر عاشورایی کمتر از نیم درصد است
افشاری در بخش دیگر صحبت‌های خود و در پاسخ به چرایی حضور کم‌رنگ قالب ترجیع‌بند در مقایسه با سایر قالب‌های شعری و حتی قالب ترکیب‌بند در شعر آئینی و عاشورایی هم عنوان کرد: برای بنده هم جای تعجب است که سهم ترجیع‌بند در شعر عاشورایی کمتر از نیم درصد است و شاید از مرز چهار پنج نمونه تجاوز نکند. البته در شعر هیئت مثلث ترکیب، مربع و مخمس با بیت گردان بسیار سروده‌اند و مراد بنده مصداقاً ترجیع‌بند عاشورایی است. شاید یکی از دلایل آن سختی کار باشد. شما تصور کنید که قرار است پنج بند یا ده یا دوازده یا چهارده و بسا بیشتر شعر بگوئید که ختم به یک بیت گردان شود.
در ترکیب‌بند این محدودیت نیست، خصوصاً بیت الحاق به ترجیع هم باید حس و حال خاصی داشته باشد،که تصنعی به نظر نیاید.
شعر آئینی در بهترین وضعیت خود قرار دارد
این شاعر آئینی در ادامه درخصوص جایگاه شعر آئینی امروز بیان کرد: شعر آئینی در بهترین وضعیت خود قرار دارد و بی‌هیچ شبهه‌ای می‌گویم بزرگترین شاعران را -چه کمّی چه کیفی- در عصر حاضر به خود دیده است اما قدری درباره شعر هیئت تردید دارم زیرا برای عامه‌پسند شدن کلام، ممکن است ناخواسته شان آل‌الله خدشه‌دار شود. جایگاه واقعی شعر آیینی در قلب مسلمانان عالم است که اگر اهلیتی در کار باشد، قطعاً قرار گرفته و نمی‌توان با نمودار خطی آن را برآورد کرد.
شاعر مجموعه شعر «وارث» در ادامه در بیان مولفه‌های شعر آئینی گفت: در شعر آئینی باید دقت کرد که ادعای خلاف واقع نداشته باشیم و نوآوری در مضمون، حمل بر بدعت نشود. شاعر شعر آئینی باید از شعار و کلی‌گویی و رجز‌خوانی‌های مبتذل فاصله بگیرد و شان معصوم(ع) را تقلیل ندهد. همچنین شناسایی مرز زبان صمیمانه و خیابانی در عرض ارادت به ذوات مقدس بسیار مهم است. زبان و تعابیر شاعر در شعر آئینی باید به‌روز‌رسانی شده باشد تا تاثیرگذاری و تخاطب را تضمین کند. البته کیفیت بالای شعری اصل بایسته در شعر آیینی است.
هنوز در تبیین امربه‌معروف حسینی مشکل داریم
افشاری در پاسخ به این سوال که آیا شعر آئینی توانسته اهداف قیام امام حسین(ع) و عاشورا را انتقال دهد؟ هم عنوان کرد: هنوز در تبیین امر به معروف حسینی مشکل داریم. نهادهای فرهنگی با دیگر نهادهای حاکمیت محلول شده‌اند و این قدری خطرناک است و در مواقعی روش‌های نادرست به باورها و اعتماد عمومی آسیب می‌زنند.
وی ادامه داد: پیام امام حسین(ع) حمایت از مظلوم، ایستادگی برابر ظالم و احقاق حقوق حقه انسان است. بنده بر این باورم که پیام عاشورا روشن است و محتاج انتقال نیست، بلکه تولید ظرفیت این انتقال به جامعه برعهده متولیان امر فرهنگ و هنر به حیث رسانه‌ای است. منهای رفتار جناحی و صف‌کشی‌های سیاسی منفعت‌طلبانه، جامعه حسینی جامعه‌ای بیدار است.
افشاری در پایان ضمن اشاره به تازه‌ترین مجموعه شعر آئینی خود عنوان کرد: کتاب «وارث» که به همت نشر کلام سلیس در قالب‌های؛ ترجیع‌بند، غزل، رباعی، سپید، تک‌بیت به زودی پیشکش مخاطبان شعر ولایی عاشورایی می‌شود و به باور من می‌تواند به‌عنوان یک مجموعه شعر فراموضوعی هم خوانده شود؛ به این معنا که اگر مخاطبی جنبه صرف شاعرانگی را مطالبه کند، نوشتار پاسخگوی ذوق او هست، هرچند که نخواهد با اصل موضوع رفتاری همدلانه داشته باشد و زیبایی‌شناسانه کتاب را بخواند و مکاشفات شعری برایش ارجح باشد. گمان دارم که این قابلیت تعمیم مخاطب، پوشش هر طیف اندیشه و سلیقه‌ای به فراخور رویکرد مطالعاتی‌شان ویژگی کتاب وارث باشد.
وی در پایان بخشی از متن ترجیع‌بند یاقوت سرخ را برای مخاطبان ایکنا قرائت کرد.
انتهای پیام
