امام حسین(ع) از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی(ص) با تکیه بر منابع اهل سنت

به گزارش ایکنا، آیت‌الله محمد جعفر طبسی، استاد سطح خارج حوزه علمیه در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده است به بیان نکاتی درباره امام حسین(ع) از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی(ص) با تکیه بر منابع اهل سنت پرداخته است.

عظمت شخصیت نورانی امام حسین(ع) را می‌توان از آیات قرآن و سخنان رسول خدا(ص) شناسایی کرد. در این نوشتار با استناد به منابع اهل تسنن، ابتدا به برخی از این آیات اشاره شده، و سپس بعضی از احادیث رسول خدا(ص) درباره شان و عظمت امام حسین(ع)، بیان می‌شود.

آیه تطهیر

«إِنَّمَا یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً» (احزاب، آیه 33)

بزرگان اهل سنت در کتب تفسیری و غیر تفسیری، یکی از مصادیق اهل بیت(ع) را امام حسین(ع) برشمرده‌اند. جناب ابن حجر مکی هیتمی شافعی مذهب (م 974 ق) ذیل آیه تطهیر می‌نویسد: بیشتر مفسران قرآن بر این عقیده‌اند که آیه تطهیر در شان علی و فاطمه و حسن و حسین(علیهما السلام) نازل شده است و این برداشت به خاطر مذکر بودن ضمیر در «عنکم» و مابعد آن است؛ و برخی گفته‌اند که این آیه در شان همسران پیامبر(ص) نازل شده است. (الصواعق المحرقة، ص 172)

در اینجا چند نکته درباره سخن ابن حجر وجود دارد: 

اولاً، تعبیر «أکثر المفسّرین» در کلام ابن‌حجر، صراحت و یا دست کم ظهور در این دارد که او مفسران طرفدار مکتب خلفا را اراده کرده است و به عبارت دیگر، منظورش مفسران شیعه نبوده است.

ثانیاً، ابن‌حجر دلیل «اکثر مفسران» را از خود آیه تطهیر استفاده کرده است؛ زیرا ضمیر «کم» در «عنکم» و «یطهرکم» را دلیل بر نزول آیه در شأن اهل بیت(ع) شمرده است. 

ثالثاً، ابن حجر نزول آیه تطهیر در شان همسران پیامبر(ص) را یک قول ضعیف دانسته است. زیرا با تعبیر «قیل» که دلالت بر ضعف این دیدگاه است، بیان کرده است.

آیه مباهله

«فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل‌لَّعْنَتَ الله عَلَی الْکاذبینَ» (آل عمران، آیه 61)

اکثر قریب به اتفاق مفسران بر این عقیده‌اند که منظور از «أبنائنا» تنها امام حسن و امام حسین(ع) هستند. حاکم حسکانی حنفی مذهب (متوفای قرن پنجم هجری قمری) با سندی از ابن عباس نقل می‌کند که این آیه درباره رسول خدا(ص) نازل شده است. وی معتقد است که منظور از «أنفسنا» علی(ع) و از «نسائنا» فاطمه(س) و از «أبنائنا» حسنین(ع) هستند. (شواهد التنزیل، ج 1، ص 160)

آیه مودت

«قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی» (شوری، آیه 23)

سیوطی شافعی مذهب (م 911 ق) با سندی از ابن عباس نقل کرده که وقتی این آیه بر رسول خدا(ص) نازل شد، صحابه از آن حضرت پرسیدند که یا رسول‌الله منظور از خویشان تو در این آیه چه کسانی هستند که مودت و محبّت آنها بر ما واجب است؟ حضرت پاسخ داد: آنها علی(ع) و فاطمه(س) و دو پسر(ع) آنها هستند. (الدر المنثور، ج 7، ص 300)

متأثر شدن رسول خدا

جناب ابن عساکر دمشقی شافعی مذهب (م 571 ق) با سندی از یزید بن ابی زیاد نقل کرده است که روزی رسول خدا(ص) از خانه عایشه خارج شد و از کنار خانه فاطمه(س) عبور نمود. حضرت صدای گریه حسین(ع) را شنید و خطاب به فاطمه(س) فرمود: آیا نمی‌دانی که گریه حسین(ع) مرا آزار می‌دهد؟ (تاریخ دمشق، ج 14، ص 175) در اینجا باید بگوییم: صدای گریه حسین قلب نبی خاتم را آزار می‌دهد؛ حال اگر نبی اکرم در کربلا بود و مصائب وارد بر حسین را می‌دید، چه حالی به ایشان دست می‌داد؟

...من از حسین‌ام

یعلی بن مرّه می‌گوید: روزی همراه رسول خدا(ص) خارج شدیم و دیدیم که حسین(ع) مشغول بازی است. حضرت(ص) او را در آغوش گرفت و فرمود: حسین از من است و من از حسین هستم وهر کس که او را دوست بدارد، خدا او را دوست می‌دارد. (تاریخ دمشق، ج 14، ص 158)

اینکه حسین(ع) از رسول خدا(ص) باشد، امر واضحی است. زیرا حسین‌(ع) فرزند زهرا (س)دختر گرامی رسول خدا(ص) است. اما سؤال این است که «رسول خدا(ص) از حسین(ع) است» به چه معناست؟ پاسخ این است که حیات، بقاء و استمرار دین اسلام، جز از مسیر و طریق حسین (ع) ممکن نیست.

حسین(ع) برخوردار از بهترین حسب و نسب

ابن عساکر دمشقی شافعی با سندی از حذیفة بن یمان نقل می‌کند که روزی رسول خدا(ص) بر ما وارد شد و گویی الآن ایشان را می‌بینم همان طور که شما الآن مرا می‌بینید. گویا هم‌اکنون به دست رسول خدا(ص) که بر پای حسین(ع) نهاده و او را به سینه خود چسبانده، نگاه می‌کنم. رسول خدا(ص) در آن هنگام فرمود: ای مردم! به تحقیق که کسی را معرفی می‌کنم که درباره او اختلاف دارید.

این حسین بن علی(ع) است که از جهت جدش بهترین مردم است و از لحاظ جده‌اش نیز بهترین است. جد او رسول خدا بزرگ انبیاء است و جده‌اش خدیجه دختر خویلد است که در میان زنان عالم، پیشتاز ایمان به خدا و رسول است. این حسین بن علی(ع) از حیث پدر و از حیث مادر بهترین مردم است؛ زیرا پدرش علی بن ابیطالب(ع) است که او برادر و وزیر و پسرعمو و پیشتاز مردان عالم در ایمان به خدا و رسول(ص) است.

مادر او فاطمه(س) دختر محمد(ص) و بزرگ زنان عالم است. این حسین بن علی(ع) بهترین مردم از حیث عمو و عمه است؛ زیرا عمویش جعفر بن ابیطالب(ع) است همان که در بهشت مزیّن به دو بال است و هرجای بهشت که اراده کند، سیر می‌کند. عمه او ام هانی دختر ابوطالب(ع) است. این حسین بن علی(ع) بهترین دایی و بهترین خاله را دارد. دایی او قاسم پسر محمد(ص) است و خاله او زینب دختر محمد(ص) است. رسول خدا پس از این سخنان، حسین(ع) را از شانه‌های خود پایین آورد و با محبت او را مقابل خود نهاد. پس از آن فرمود: جد، جده، پدر، مادر، عمو، عمه، دایی و خاله حسین(ع) و همچنین خود حسین(ع) و برادرش همگی در بهشت خواهند بود. به درستی که آنچه به حسین بن علی داده شده به هیچ یک از فرزندان انبیاء داده نشده مگر به یوسف بن یعقوب. (تاریخ دمشق، ج 14، ص 176)

حضور در جلسه خصوصی پیامبر(ص) با فرشته الهی

طبرانی (م 360، ق) با سندی از انس بن مالک نقل می‌کند که گفت: فرشته باران از خداوند عزیز و جلیل اجازه خواست تا رسول خدا(ص) را ملاقات کند و خداوند به او اجازه داد و او بر آن حضرت(ص) وارد شد. رسول خدا(ص) که در خانه ام سلمه(س) بود، فرمود: (ای امّ‌سلمه!) مراقب باش که کسی از در بر ما وارد نشود. در همین حال حسین(ع) آمد و در را باز کرد و شروع کرد به بالا رفتن از شانه‌های پیامبر(ص). رسول خدا(ص) با ملایمت و آرامی با او رفتار می‌کرد و او را می‌بوسید.

فرشته الهی از حضرت(ص) سؤال کرد که آیا او را دوست داری؟ فرمود: بله. فرشته در ادامه گفت: اما امت تو او را خواهند کشت و اگر می‌خواهی، قتلگاه او را به تو نشان دهم؛ پس به او نشان داد و ... . (طبرانی، المعجم الکبیر، ج 3، ص 106)

آنچه از آیات قرآن و سخنان رسول‌خدا(ص) درباره امام حسین(ع) استفاده می‌شود، عصمت، حقانیت، شرافت حسب و نسب، قرب و محبوبیت آن حضرت(ع) نزد پیامبر(ص)، و نیز لزوم مودّت و ابراز محبت امت اسلامی به امام حسین(ع) و خاندان گرامی ایشان(ع) است که امروزه مصداق آشکار آن، برپایی مجالس عزاداری و مرثیه‌سرایی، بزرگداشت نام و قیام سیدالشهدا(ع)، و اعلام انزجار از قاتلان و دشمنان آن حضرت(ع) است.