دعوت به برادری و برقراری صلح؛ بزرگ‌ترین مسئولیت اجتماعی مسلمانان
آیه 10 سوره «حجرات» این نکته مهم را یادآوری می‌کند که ایجاد صلح، برادری و همبستگی در جامعه اسلامی یکی از بزرگ‌ترین مسئولیت‌های اجتماعی مسلمانان است و از این منظر باید «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» يكى از شعارهاى اساسى و ريشه‌دار اسلامى تلقی کرد.
به گزارش ایکنا رهبر انقلاب اسلامی در بخشی از بیانات‌شان در دیدار کارگزاران حج با استناد به آیه 10 سوره «حجرات» فرمودند: «قرآن کریم [می‌فرماید]: «اِنَّمَا المُؤمِنونَ اِخوَة» و آیاتی مانند این، در روایات و در کلمات بزرگان اسلام [هم] که این حرف‌ها پُر است؛ امّا در عمل، اسلام زبان رفع تمایزش زبان عملی است؛ کجا؟ در حج؛ سیاه هست، سفید هست، از فلان نقطه دنیا هست، از فلان تمدّن هست، از فلان تاریخ هست، همه در کنارِ هم هستند بدون هیچ تمایزی؛ هیچ تمایزی با همدیگر ندارند؛ با هم راه می‌روند، با هم طواف می‌کنند، با هم سعی می‌کنند، با هم وقوف می‌کنند. اینها خیلی مهم است. اینها از اسرار حج است؛ اینها را بایستی با معرفت انجام داد.»
متن آیه: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»
ترجمه آیه: «در حقيقت مؤمنان با هم برادرند، پس ميان برادران‌تان را سازش دهيد و از خدا پروا بداريد، اميد كه مورد رحمت قرار گيريد.»
قرآن در اینجا به عنوان یک قانون کلى و عمومى براى همیشه و همه‌جا مى گوید در میان برادران دینی خود صلح برقرار سازید و صراحتاً بیان می‌دارد که مؤمنان با یکدیگر برادرند. تأکید بر صلح و آشتی و دوری از نزاع بین آنها نشان‌دهنده مهم بودن این امر است چرا که در آیه قبل نیز بر صلح تأکید بسیاری شده بود.
نکته مهم در این آیه اهمیت تلاش برای آشتی بین مسلمانان است. اگر در بین دوستان اختلافی هست باید سریعا برای آشتی بین آنها اقدام کنید و یا در بعد بزرگتر اگر در جوامع مسلمانان بین دو شهر، کشور یا هر دیاری اختلافی هست نفر سوم باید بر حل اختلافات و آشتی بین دو نفر اصرار ورزد و این دستوری از جانب خداوند است.
بر مبنای این آیه رمز برادری تنها در ایمان و تقوای الهی است و لازمه ایجاد صلح وآشتی استفاده از کلمات و تعابیر محبت‌آمیز و با انگیزه روانی است. این آیه صلح و صفا را نشانه دریافت رحمت الهی توصیف کرده و صلح بین برادران دینی را وظیفه گروهی خاص ندانسته و بر همه مسلمانان واجب می‌داند.
در حقیقت آیه وظیفه مسلمانان را جلوگیری از نزاع و درگیری بین مسلمین و بی‌تفاوت نبودن نسبت به تنش‌ها، اختلافات و جنگ‌ها در میان مسلمانان و جوامع اسلامی و حساسیت نسبت رفع اختلاف و برقراری صلح در صورت بروز منازعه و درگیری دانسته و بر مسئولیت‌پذیری امت اسلامی در این باره تأکید می‌کند.
وجود رابطه برادری میان مؤمنین در بردارنده این پیام و نکته است که رابطه میان مؤمنین عمیق، پایدار، متقابل و مبتنی بر فطرت است. چنین رابطه‌ای ایجاب می‌کند که مؤمنین نه در برابر یکدیگر قرار گیرند بلکه باید در مقابل دشمن مشترک خود بازوی هم و یاریگر یکدیگر باشند.
تأکید بر رابطه برادری، مؤمنان را به این نکته متوجه می‌سازد که دارای یک ریشه و اصل هستند و همین امر باید روحیه گذشت و چشم‌پوشی را میان آنها در ماورد اختلافی تقویت کند.
اینکه در این آیه و آیه قبل از آن سه بار فرمان «اصلحوا» تكرار شده نشانه توجه اسلام به برقرارى صلح و دوستى ميان امت اسلامی است. این از امتیازات بزرگ اسلام است که اصلاح و تحول را از خود شروع می‌کند و جامعه اسلامی را به اخوت و برادری فرامی‌خواند. در واقع این آیه ایجاد صلح، برادری و همبستگی در جامعه اسلامی را به منزله یکی از بزرگ‌ترین مسئولیت‌های اجتماعی مسلمانان یادآوری می‌کند.
همین دعوت اسلام به صلح و برادری سبب‌ساز از بین رفتن تمایزها، برتری‌طلبی‌ها و تفاخرهای جعلی براساس نژاد، قوم، زبان، رنگ، پایگاه اجتماعی، ثروت اقتصادی و ... در میان مسلمانان شده و موجب می‌شود هیچ کس خود را به جز در تقوا و ایمان برتر از دیگری نداند.
در پایان باید گفت عبارت «انما المؤمنون اخوه» يكى از شعارهاى اساسى و ريشه‌دار اسلامى است که مربوط به همه زمان‌ها است و این مسئله به ویژه در زمانی که دشمنان تفرقه و اختلاف‌افکنی را با شدت تمام در جهان اسلام پیگیری و دنبال کرده و برادرکشی را با ایجاد گروه‌های تکفیری در کشورهای اسلامی ترویج می‌کنند، بیش از همیشه اهمیت می‌یابد.
در مراسم حج نیز که مسلمين از همه نقاط جهان در کنار خانه خدا جمع مى‌شوند اين علاقه، پيوند و همدلی نزديک كاملا محسوس است و صحنه‌ای از تحقق عينى اين قانون مهم اسلامی است. به تعبير ديگر اسلام تمام مسلمانان را در حكم يک خانواده مى‌داند و همه را خواهر و برادر يكديگر خطاب كرده که نه تنها در لفظ و شعار كه در عمل نيز همه خواهر و برادر هستند.
انتهای پیام
