نجفعلی میرزایی، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به آسیب ساختارهای فرهنگی در کشور گفت: یکی از آسیب‌هایی که معمولاً ساختارهای فرهنگی ما با آن روبه‌روست، فقر مدیریت راهبردی در عرصه‌های فرهنگی و نرم است و گاهی هم در مهندسی نرم و فرهنگی از الگوهای مدیریت غیرفرهنگی مثل مدیریت سیاسی یا علمی، غیر از عرصه فرهنگ گرته‌برداری می‌کنیم که گرته‌برداری الگویی در مدیریت فرهنگی فاجعه‌بار است.

وی افزود: عرصه فرهنگ مطالعات ویژه خود را می‌طلبد و الگوی مدیریت خود را هم اقتضا می‌کند و ساز و کارها، شاخص‌ها و سنجه‌های مدیریتی ویژه خود را دارد. یکی از آسیب‌های عرصه کتاب ما این است که غالباً فعالیت‌محور عمل می‌کند، نه فرآیندمحور؛ مدیریتی و مهندس‌محور.

کمتر شاهد مطالعات استراتژیک در عرصه کتاب هستیم

میرزایی با بیان اینکه ما کمتر شاهد مطالعات استراتژیک در عرصه کتاب هستیم، اظهار کرد: ده‌ها سال است که شاهد برگزاری مسابقات کتاب در ایران هستیم، اما به تعداد انگشتان دست مطالعات جدی و پژوهشی در این عرصه‌ها نداریم و ما همواره گرفتار طوفان روزمرگی در مدیریت فکری و فرهنگی هستیم.

وی ادامه داد: ما در خانه کتاب اقدامی که وعده کردیم به آن عمل کنیم و در عینیت خارجی، گام‌هایی در این راستا برداشته‌ایم، «تشکیل دفتر مطالعات راهبردی و برنامه‌ریزی کتاب» است. این دفتر بازوی برنامه‌ریزی به نام شورای برنامه‌ریزی راهبردی کتاب دارد؛ از این رو نخستین گام، گشودن بابی از پژوهش و تحقیق در حوزه کتاب با رویکرد راهبردی و مطالعاتی است.

مدیرعامل خانه کتاب با بیان اینکه برای تحقق اهدف‌مان ناچار هستیم که کتاب را در دل و ضمن سندهای بالادستی ببینیم، گفت: این امر بدون توجه به آسیب‌های نرم و فرهنگی کشور اصلاًً معقول نیست و بدون شناخت آسیب‌ها و نقطه‌های قوت و ضعف تولید دانش در ایران، ورود به عرصه کتاب سازنده نیست و بدون شناخت تصور درستی از نقشه علمی کشور و راهبردهای تخصصی مقام معظم رهبری در حوزه کتاب، هیچ هدف اساسی در برنامه‌ریزی کتاب عملی نخواهد شد.

تشکیل هشت کارگروه تخصصی در خانه کتاب

میرزایی در ادامه تأکید کرد: بدون توجه به ضعف‌های ساختاری، مدیریتی و منابع انسانی حوزه فرهنگ و کتاب، در خانه کتاب و هیچ جای دیگری امکان تحقق برنامه‌های واقعی وجود ندارد. در نتیجه آغاز ما آغازی با اصول، مطالعه، برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی بوده و این اقدامی است که اگر به خوبی جامه عمل بپوشد، زیرساخت تمام برنامه‌های ما خواهد بود.

وی همچنین اقدامات انجام شده در اواخر سال گذشته را مورد اشاره قرار داد و عنوان کرد: یکی از گام‌های دیگر در خانه کتاب، تشکیل کارگروه‌های تخصصی و ویژه برای مرحله گذار در خانه کتاب از وضعیت بحرانی ساختار ناکارآمد خانه کتاب به یک وضعیت مطلوب است.

میرزایی ادامه داد: ما ناچار بودیم برای پوشش خلاءها، خلل‌ها و ضعف‌های ساختاری و مدیریتی دست به تشکیل کارگروه‌های تخصصی بزنیم و در حال حاضر شاهد فعالیت هشت کارگروه تخصصی در حوزه‌های گوناگون هستیم که از جمله آنها می‌توان به کارگروه‌هایی در حوزه کتاب الکترونیک و دیجیتال، سامانه دیجیتالی کتاب ایران، رسانه و خبرگزاری و ارتباطات بین‌الملل اشاره کرد.

انتشار ده‌ها عنوان کتاب بیرون از حوزه مأموریت خانه کتاب در گذشته

مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب با اشاره به فعالیت‌های این کارگروه‌ها تصریح کرد: این کارگروه‌های ویژه، گامی برای انتقال روند تصمیم‌گیری به روند معقول و منطقی تصمیم‌سازی است. ما با این کارگروه‌ها عقل جمعی در خانه کتاب راه انداختیم و یک فعالیت گروهی، سرنوشت برنامه‌ریزی کتاب را به دست می‌گیرد.

وی خانه کتاب را مهمترین مؤسسه برنامه‌ریزی و مدیریت کتاب خواند و افزود: گام سومی که حیاتی بود و سعی کردیم به آن عمل کنیم، تصحیح روند انتشارات خانه کتاب بود. اهداف و مقاصد ذاتی انتشارات خانه کتاب به طور طبیعی و براساس مصوبات باید در حوزه کتابشناسی، کتاب‌پژوهی، نقد کتاب و اطلاع‌رسانی کتاب باشد.

میرزایی ادامه داد: این روند باعث خروج خانه کتاب از ریل و خط طبیعی شده و از سوی دیگر شاهد انتشار ده‌ها عنوان کتاب بیرون از حوزه مأموریت خانه کتاب باشیم و در زمینه متن تخصصی نقد کتاب، برنامه‌ریزی، کتاب‌پژوهی و اطلاع‌رسانی کتاب با فقر و ضعف مواجه شویم.

کتابشناسی، کتاب‌پژوهی، نقد و اطلاع‌رسانی؛ چهار حوزه مأموریتی خانه کتاب

وی گفت: یکی از اتفاقات مهم در این راستا این بود که بازوهای این مربع چهار ضلعی را از نظر ساختار، امکانات و برنامه‌ریزی تقویت کنیم و امیدواریم به زودی شاهد نتایج این تحول باشیم. یکی از برکات این تحول، تشکیل واحد انتشارات دیجیتال و الکترونیک است و ما در این واحد شاهد انتشارات نرم‌افزاری الکترونیک خواهیم بود که پهنه گسترده‌تری از حوزه نشر کاغذی کتاب را پوشش خواهد داد.

مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب یادآور شد: در توزیع اندیشه‌ها، مدیریت محتوا و پیام‌رسانی در حوزه کتاب به خاطر خصوصیت الکترونیک بودن و انتقال آسان و توزیع گسترده آن، شاهد تحول عظیمی در عرصه کتاب و کتاب‌پژوهی خواهیم بود.

وی در ادامه اظهار کرد: یک طرح ملی را نیز کلید زدیم و یک کارگروه متخصص در چهار حوزه مدیریت محتوای اطلاعات، تکنولوژی اطلاعات، کتاب‌پژوهی، کتاب‌شناسی و بخش سخت‌افزاری و میریت این پروژه با چهار ضلع و یک منشور چهارضلعی، طرح و برنامه‌ریزی برای «سامانه ملی دیجیتالی کتاب ایران» را کلید زدیم.

میرزایی با اشاره به جزئیات این طرح ملی بیان کرد: این طرح گسترده، به معنای واقعی ملی است که با همکاری کنسرسیوم چندجانبه از وزارت ارشاد و کتابخانه‌های بزرگ و طرف‌های توانمند ایجاد شده و می‌تواند عملی شود و تمام امکانات زیرساختی که هم در کشور و هم در خانه کتاب است، اتفاق بیفتد و جزء مأموریت بنیادین، ذاتی و مهم این مؤسسه است.

وی ادامه داد: این سامانه در راستای اطلاع‌رسانی در حوزه کتاب و در همه زمینه‌های کتب چاپی، سنگی، خطی و همه ابعاد مطالعاتی کتاب‌پژوهی و کتاب‌شناسی است و در یک سامانه اطلاعاتی و نرم در اختیار محققان و پژوهشگران عرصه کتاب قرار خواهد گرفت و اگر چه گام اول این امر در سال 92 برداشته شد، اما اصل این پروژه تا پایان سال 93 قابلیت بهره‌برداری دارد.