امروز 10 رمضان مصادف با سالروز وفات حضرت خدیجه(س) است، تا چند روز دیگر هم که سالروز میلاد باسعادت کریم اهل بیت امام حسن(ع) را پیش رو داریم و پس از آن با یکی از مهمترین وقایع تاریخ دینی یعنی سالروز ضربت خوردن و شهادت امام علی(ع) مواجهیم.
این چند مناسبت سترگ در ماه میهمانی خدا که هر لحظه آن نیز بهانه خوبی است که متولیان به نشر و ترویج فرهنگ و آئین اسلامی بپردازند، کافی بود که مدیران تئاتری را نیز به صرافت بیندازد که فکری برای تولید آثار فاخر نمایشی و ادای دین هنر فاخر تئاتر به حوزه اعتقادی و مذهبی کنند؛ چیزی که در عمل چنین نشد و تنها بهانه برای شانه خالی کردن از انجام این مهم، بحران وضعیت اقتصادی تئاتر است.
مسئله بغرنج این روزهای تئاتر
مسئله سخت و بغرنج این روزهای تئاتر کشور مسئله مالی است؛ باید به مدیران هم انصاف و حق داد که با این اوضاع وخیم، کاری از پیش نبرند که اگر پول در دست و توان در اختیار داشتند، مطالبات معوقه این چند ساله گروه‌های تئاتری را تصفیه می‌کردند. اما چاره چیست، آیا باید دست روی دست گذاشت و منتظر معجزه بود؟ پس در این صورت با کاهش سرانه فعالیت‌های فرهنگی حاصل رکود تولیدات فرهنگی و هنری باید چه کرد و در مواجهه با خواست بحق مخاطبان که مترصد عرضه محصولاتی برای تأمین خوراک فرهنگی خود هستند، باید چگونه پاسخگو بود؟
در مراجعه به مسئولان به منظور پاسخگویی این مسئله، کراراً مطرح می‌شود که وقتی دستمان خالی است، چه کنیم و یا هر فرد و گروهی اگر می‌تواند هزینه‌های خود را حداقل تا آماده شدن نمایش برای اجرا تأمین کند، بسم‌الله؛ که در آن صورت هم یا باید دل به گیشه بست که در مقابل ظرفیت تالار‌های نمایشی و تعداد اندک اجراها چنین دلبستگی مضحک به نظر می‌رسد و یا باید به فکر جذب حامی مالی بود که حداقل در مورد نمایش‌های دینی می‌توان این ادعا را داشت که در صورت شکل‌گیری گروه و جاری شدن روند تمرین و تولید نمایش، مشارکت از سوی نهادهای فرهنگی و انقلابی ویژه این نوع نمایش‌ها به وفور اتفاق خواهد افتاد.
راهکاری برای تأمین هزینه‌های اجرا
اخیراً در ابتکاری هوشمندانه از سوی برخی از کارگردانان تئاتر موضوع بازتولید آثار نمایشی که مدتها قبل در جریان اجرای عموم با اقبال خوب مخاطبان مواجه شد، مطرح شده است و این پیش‌بینی که ممکن است مجددا نیز مورد توجه قرار گیرد و با حجم بالایی از تماشاگران نمایش، حداقل نمایشی که به اجرا درآمده بتواند هزینه‌های اجرا و دستمزد عوامل خود را از طریق فروش گیشه تأمین کند؛ این طرح ابتکاری صرف‌نظر از خوب و یا بد بودنش گویا جواب هم داده و حداقل در مورد یکی از نمایش‌هایی که اخیراً در سالن اصلی تئاتر شهر به صحنه رفت، توانست حجم بالایی از مخاطبان را برای دیدن نمایش به سالن بکشاند.
نکته اینجاست که در عرصه تئاتر دینی نیز آثاری به غایت معتبر داشته و داریم؛ آثاری همچون «اسبها»، «پل» و «در مصر برف نمی‌بارد» و ... که در زمانی دور و یا نزدیک، بازار فروش بلیط سالن‌های نمایشی را تکان دادند. پس چرا مسئولان در تدوام این طرح، فکری به حال بازتولید آنها نمی‌کنند.
بازتولید اثری موفق درباره حضرت خدیجه(س)
در ابتدای این یادداشت، در مورد دهم رمضان و سالروز وفات حضرت خدیجه(س) سخن به میان آمد. چند سال پیش به نویسندگی و کارگردانی محمد رحمانیان که اتفاقاً دو نمایش اشاره شده «اسبها» و «پل» از آثار اوست، نمایشی در شکل و شمایلی مدرن و امروزی به نام «عشقه» به روی صحنه رفت که شرحی بر زندگی و احوال حضرت خدیجه(س) بود؛ نمایشی که در مدت نسبتاً طولانی اجرایش در یکی از سالن‌های مجموعه تئاتر شهر با چنان اقبالی مواجه شد که بارها زمان آن تمدید و به اجرای دوم در یک روز رسید؛ با چنین توفیقی پس چرا تصمیمی از سوی مسئولان تئاتری در مورد بازتولید این قبیل تئاترها صورت نمی‌گیرد؟
همانگونه که پیش از این به آن اشاره شد، به غیر از اداره‌کل هنرهای نمایشی به عنوان متولی اصلی تئاتر کشور، نهادها و سازمان‌های فرهنگی و انقلابی زیادی هستند که طی این سالها حمایت خود را از تولید و اجرای آثار نمایشی دینی نشان داده‌اند، پس اگر مدیران تئاتری تصمیم به بازتولید آثار نمایشی همچون «عشقه» بگیرند، علاوه بر رونق گیشه، شاهد تزریق سرمایه مناسب از سوی آن نهادها و مؤسسات فرهنگی نیز خواهند بود.
سجاد دبیریان