ایرج نعیمایی:
کتابت قرآن عامل تکامل خوشنویسی بوده است/ اصطلاح «نسخ ایرانی» صحیح نیست

ایرج نعیمایی، استاد خوشنویسی، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره جایگاه قرآن در هنر خوشنویسی اظهار کرد: عامل تکامل خوشنویسی، قرآن کریم بوده است، چون تا قبل از این‌که کتابت قرآن آغاز شود، خوشنویسی به این شکل وجود نداشت و تنها خط کوفی بود که نگارش آن رایج بود؛ بنابراین با آغاز کتابت قرآن، خوشنویسان سعی کردند که زیباتر‌نویسی را آغاز کنند. با توجه به این توضیح در طول قرن‌ها خوشنویسی تکمیل شد و ما امروز شاهد خطوط مختلف و زیبایی هستیم که اکثرا با قرآن کریم، ارتباط نزدیک دارند.

وی افزود: درباره خوشنویسان یک ویژگی را می‌توان برای عموم آنها یکی دانست؛ اینکه همه آنها در ابتدا کاتب قرآن بودند، سپس هر کدام در رشته خاص خود نیز خوشنویسی کردند، همین مسئله نیز دلیل دیگری بود تا همیشه خوشنویسی با قرآن کریم ارتباط نزدیک داشته باشد.

ویژگی مهم خط نسخ

این خوشنویس درباره نزدیکی خط نسخ با کتابت قرآن گفت: طی قرن‌ها همیشه خط نسخ به عنوان نخستین خطی که در کتابت قرآن حرف اول را می‌زده، مورد استفاده قرار ‌گرفته است، چون این خط بسیار خواناست. برای همین در نوشتن کتاب‌های ادعیه و کتابت قرآن کریم کارکرد بسیار پیدا کرده است.

وی ادامه داد: تعبیر دیگری که برای خوانا بودن نسخ می‌شود گفت، راحت بودن آن است. این امتیاز بزرگی در کتابت قرآن است، چون ممکن است یک خطا در قرائت معنای جمله را عوض کند. این اتفاق در خطوط دیگر رخ ‌می‌دهد، اما احتمال چنین خطاهایی در خط نسخ بسیار پایین است.

کاربرد نسخ ایرانی در مقابل نسخ عربی اشتباه محض است

این خوشنویس در بخش دیگری از سخنانش با بیان این‌که واژه نسخ ایرانی کاملا اشتباه است، گفت: کاربرد واژه نسخ ایرانی در مقابل نسخ عربی اشتباه محض است، چون ما خط نسخ عربی نداریم که بخواهیم در مقابل آن نسخ ایرانی را قرار دهیم. دلیلم نیز این است که مبدع خط نسخ که به نام عربی معروف شده ایرانی (ابن مقله، ابن بواب و حبیب شیرازی) هستند. تنها با این تفاوت که از قرن دهم خط دیگری در نسخ رواج پیدا کرد که سبب شد خط جدید، ایرانی و خط قدیم، عربی نامیده شود، درصورتی که هر دوی این خط‌ها ایرانی هستند.

نعیمایی درباره وضعیت کنونی خوشنویسی گفت: خوشنویسی در سال‌های گذشته وضعیت بسیار اسف‌بار داشت، اما خوشبختانه با حرکت‌هایی که در دو یا سه سال اخیر انجام شده وضعیت رو به بهبود است. در این میان توجه به خط نسخ و ثلث که در گذشته کمتر بود، شکلی جدی‌تر به خود گرفته است. درضمن تشکیل دارالکتاب خوشنویسان سبب شده، خط نسخ قرآنی وضعیت بسیار مطلوب‌تری به خود گیرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: معرفی مناسب هر رشته‌ای در ادامه معرفت به آن رشته را حاصل می‌کند، پس اگر برای خوشنویسی قرآنی نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های مختلف برگزار شود، سبب می‌شود معرفی بهتری برای خوشنویسی قرآنی صورت گیرد. درباره جایگاه خوشنویسی در میان مردم باید همین اندازه بگویم که با وجود این‌که این رشته (خوشنویسی) دانشگاهی نیست، مردم ایران هزینه بالایی برای فراگیری خوشنویسی می‌پردازند.