کد خبر: ۲۶۰۲۴۴۵
تاریخ: ۲۰ مهر ۱۳۹۲ - ۱۰:۲۰
هفدهمين شماره فصل‌نامه «مطالعات تاريخ اسلام» منتشر شد
گروه انديشه: هفدهمين شماره فصل‌نامه علمی ـ پژوهشی «مطالعات تاريخ اسلام»، به همت پژوهشكده تاريخ اسلام چاپ و منتشر شد.
به گزارش خبرگزاری بين‌المللی قرآن (ايكنا)، هفدهمين شماره فصل‌نامه «مطالعات تاريخ اسلام» با مقالاتی با عناوين «جغرافيای تاريخی و جايگاه اقتصادی دينور»، «جودت پاشا؛ پيوند تاريخ‌نگاری و انديشه سياسی با مبانی غربی ـ اسلامی»، «نقش و جايگاه شيخ هادی نجمآبادی در تكوين جنبش مشروطيت ايران»، «بررسی مناسبات متوكل خليفه عباسی با علويان»، «نگاهی به جايگاه خاندان اعتمادالدوله طهرانی در دوره جهانگير تيموری»، «جايگاه حج در مناسبات اقتصادی ايران و عثمانی در عصر قاجار» و «بررسی تأثير اعزام لشكر اسامه بر چگونگی مشاركت سياسی نخبگان مهاجر و انصار در سقيفه و تثبيت خلافت» منتشر شد.
بنا بر اين گزارش، نخستين مقاله اين شماره با عنوان «جغرافيای تاريخی و جايگاه اقتصادی دينور» نوشته عليرضا اشتری تفرشی می‌كوشد با بررسی بيشترين اطلاعات موجود در منابع و پژوهش‌های تاريخی و جغرافيايی در باب شهر و ناحيه دينور، با تحليل اين اطلاعات، به تصويری مطلوب از جغرافيای تاريخی دينور دست يابد و وجه بارز تاريخ اقتصادی اين ناحيه را، به‌ويژه در ارتباط با ويژگی‌های جغرافيايی آن، مورد بررسی قرار دهد.
در مقاله بعدی يعنی «جودت پاشا؛ پيوند تاريخ‌نگاری و انديشه سياسی با مبانی غربی ـ اسلامی» غلامعلی پاشازاده نحوه استفاده همزمانِ جودت پاشا از انديشه سياسی غربی و اسلامی در مبانی نظریِ انديشه سياسی را مورد بررسی قرار داده است. در اين پژوهش كه با روش توصيفی و تحليلی و با استفاده از آثار جودت پاشا و منابع تاريخی آن زمان مورد بررسی قرار گرفته، به اين پرسش پاسخ داده شده است كه جودت پاشا چه پيوندی ميان مبانی نظری اسلامی و غربی در مورد منشاءِ دولت برقرار كرده است؟
سومين مقاله اين شماره «نقش و جايگاه شيخ هادی نجمآبادی در تكوين جنبش مشروطيت ايران» اثر داريوش رحمانيان و سيد مقداد نبوی رضوی است. در اين مقاله، تأثير شيخ هادی نجمآبادی در برپايی نظام مشروطيت در ايران، بررسی شده است. نجمآبادی، پيش از وقوع حوادث مشروطهخواهی درگذشت؛ اما كسانی كه محضرش را درك كرده بودند، با بهرهگيری از آموزههای وی، تكاپوهايی بنيادين در آن حركت مهم تاريخی انجام دادند. سهم شيخ هادی نجمآبادی در انقلاب مشروطيت ايران با شناخت آنان معنا پيدا ميكند.
«بررسی مناسبات متوكل خليفه عباسی با علويان» نوشته علی سالاری شادی و محمد خرم كشاورز موضوع مقاله بعدی اين شماره است. در اين مقاله، نويسنده تلاش دارد با اتكاء به منابع اصلی و متقدم به بررسی و تحليلی تصحيحگونه از جوانب مختلف رفتار متوكل با علويان بپردازد و دو روايت متضاد را كه حاكی از مناسبات حسنه و يا پر تنش او با علويان است، به نقد و ارزيابی بكشاند، تا معلوم شود كه واقعيت در كدامين دسته از اين روايات نهفته است.
بدرالسادات عليزاده مقدم در «نگاهی به جايگاه خاندان اعتمادالدولة طهرانی در دورة جهانگير تيموری» تأثير مهاجرت برخی خاندانها و بهخصوص خاندان طهرانی در دوره صفويه به سرزمينهای مجاور از جمله هندوستان، و همچنين جايگاه و تأثير حضور آنها در حيات سياسی و فرهنگی دوره جهانگير تيموری را مورد واكاوی قرار داده است. خدمات اين خاندان به سلسله تيموريان هند از دوره اكبرشاه آغاز و در دوره پادشاهی فرزندش جهانگير به اوج خود رسيد؛ چنانكه در اين دوره غياث‌الدين طهرانی و دو فرزندش، عناوين مهمی چون اعتمادالدوله، ملكه و خانسامانی به خود اختصاص دادند و در جريان سياست داخلی و خارجی تيموريان هند نقش فعالی ايفاء كردند.
«جايگاه حج در مناسبات اقتصادی ايران و عثمانی در عصر قاجار» نوشته اصغر قائدان، محمدتقی امامی، اسرا دوغان عنوان مقاله بعدی است. در اين پژوهش، جايگاه اقتصادی حج و تأثير آن در روابط اقتصادی دولت عثمانی به عنوان برگزار كننده و دولت ايران عصر قاجار به عنوان ميهمان، بررسی شده است. در اين مقوله درباره سه ركن اصلی حجاج (ميهمانان)، دولت (برگزاركنندگان) و بدويان و بوميان(ميزبانان) بحث شده است.
آخرين مقاله اين شماره نيز به «بررسی تأثير اعزام لشكر اسامه بر چگونگی مشاركت سياسی نخبگان مهاجر و انصار در سقيفه و تثبيت خلافت» پرداخته است. زيبا معير، حسين مفتخری، صادق آيينهوند و علی رجبلو نويسندگان اين مقاله هستند.
هرچند اغلب گزارشهايی كه از سقيفه بنيساعده در منابع دست اول وجود دارد، حاكی از آن است كه تصميمهای اتخاذ شده در آن با حضور و مشاركت سياسی عموم مهاجران و انصار صورت گرفته، مدعای اين مقاله بر اين است كه عموم مهاجران و انصار از وقايع مدينه بيخبر بودند و به همين دليل، مشاركت سياسی فعالی در اين وقايع نداشتند. حدود سه هزار نفر از بزرگان مهاجر و انصار كه به دستور پيامبر(ص) ملزم به حضور در لشكر اسامه بودند، در منطقهای به نام «جرف»، در پنج كيلومتری بيرون از مدينه، اردو زده و آماده اعزام به شام بودند، تا آن كه فرستادهای از مدينه خبر رحلت پيامبر(ص) را به اسامه داد و او فقط با تنی چند از سران مهاجر و انصار به مدينه بازگشت. در حالی كه برخی روايتها، خبر بازگشت كل لشكر اسامه را به مدينه پس از رحلت پيامبر(ص) آوردهاند.
يادآور می‌شود، فصل‌نامه علمی ـ پژوهشی مطالعات تاريخ اسلام به صاحبامتيازی پژوهشكده تاريخ اسلام و صاحبامتيازی سيدهادی خامنه‌ای و سردبيری مهدی محقق چاپ و منتشر می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند برای ارتباط با دفتر اين فصل‌نامه با شماره 3-88676861 تماس حاصل كنند.
بنا بر اين گزارش، نخستين مقاله اين شماره با عنوان «جغرافيای تاريخی و جايگاه اقتصادی دينور» نوشته عليرضا اشتری تفرشی می‌كوشد با بررسی بيشترين اطلاعات موجود در منابع و پژوهش‌های تاريخی و جغرافيايی در باب شهر و ناحيه دينور، با تحليل اين اطلاعات، به تصويری مطلوب از جغرافيای تاريخی دينور دست يابد و وجه بارز تاريخ اقتصادی اين ناحيه را، به‌ويژه در ارتباط با ويژگی‌های جغرافيايی آن، مورد بررسی قرار دهد.
در مقاله بعدی يعنی «جودت پاشا؛ پيوند تاريخ‌نگاری و انديشه سياسی با مبانی غربی ـ اسلامی» غلامعلی پاشازاده نحوه استفاده همزمانِ جودت پاشا از انديشه سياسی غربی و اسلامی در مبانی نظریِ انديشه سياسی را مورد بررسی قرار داده است. در اين پژوهش كه با روش توصيفی و تحليلی و با استفاده از آثار جودت پاشا و منابع تاريخی آن زمان مورد بررسی قرار گرفته، به اين پرسش پاسخ داده شده است كه جودت پاشا چه پيوندی ميان مبانی نظری اسلامی و غربی در مورد منشاءِ دولت برقرار كرده است؟
سومين مقاله اين شماره «نقش و جايگاه شيخ هادی نجمآبادی در تكوين جنبش مشروطيت ايران» اثر داريوش رحمانيان و سيد مقداد نبوی رضوی است. در اين مقاله، تأثير شيخ هادی نجمآبادی در برپايی نظام مشروطيت در ايران، بررسی شده است. نجمآبادی، پيش از وقوع حوادث مشروطهخواهی درگذشت؛ اما كسانی كه محضرش را درك كرده بودند، با بهرهگيری از آموزههای وی، تكاپوهايی بنيادين در آن حركت مهم تاريخی انجام دادند. سهم شيخ هادی نجمآبادی در انقلاب مشروطيت ايران با شناخت آنان معنا پيدا ميكند.
«بررسی مناسبات متوكل خليفه عباسی با علويان» نوشته علی سالاری شادی و محمد خرم كشاورز موضوع مقاله بعدی اين شماره است. در اين مقاله، نويسنده تلاش دارد با اتكاء به منابع اصلی و متقدم به بررسی و تحليلی تصحيحگونه از جوانب مختلف رفتار متوكل با علويان بپردازد و دو روايت متضاد را كه حاكی از مناسبات حسنه و يا پر تنش او با علويان است، به نقد و ارزيابی بكشاند، تا معلوم شود كه واقعيت در كدامين دسته از اين روايات نهفته است.
بدرالسادات عليزاده مقدم در «نگاهی به جايگاه خاندان اعتمادالدولة طهرانی در دورة جهانگير تيموری» تأثير مهاجرت برخی خاندانها و بهخصوص خاندان طهرانی در دوره صفويه به سرزمينهای مجاور از جمله هندوستان، و همچنين جايگاه و تأثير حضور آنها در حيات سياسی و فرهنگی دوره جهانگير تيموری را مورد واكاوی قرار داده است. خدمات اين خاندان به سلسله تيموريان هند از دوره اكبرشاه آغاز و در دوره پادشاهی فرزندش جهانگير به اوج خود رسيد؛ چنانكه در اين دوره غياث‌الدين طهرانی و دو فرزندش، عناوين مهمی چون اعتمادالدوله، ملكه و خانسامانی به خود اختصاص دادند و در جريان سياست داخلی و خارجی تيموريان هند نقش فعالی ايفاء كردند.
«جايگاه حج در مناسبات اقتصادی ايران و عثمانی در عصر قاجار» نوشته اصغر قائدان، محمدتقی امامی، اسرا دوغان عنوان مقاله بعدی است. در اين پژوهش، جايگاه اقتصادی حج و تأثير آن در روابط اقتصادی دولت عثمانی به عنوان برگزار كننده و دولت ايران عصر قاجار به عنوان ميهمان، بررسی شده است. در اين مقوله درباره سه ركن اصلی حجاج (ميهمانان)، دولت (برگزاركنندگان) و بدويان و بوميان(ميزبانان) بحث شده است.
آخرين مقاله اين شماره نيز به «بررسی تأثير اعزام لشكر اسامه بر چگونگی مشاركت سياسی نخبگان مهاجر و انصار در سقيفه و تثبيت خلافت» پرداخته است. زيبا معير، حسين مفتخری، صادق آيينهوند و علی رجبلو نويسندگان اين مقاله هستند.
هرچند اغلب گزارشهايی كه از سقيفه بنيساعده در منابع دست اول وجود دارد، حاكی از آن است كه تصميمهای اتخاذ شده در آن با حضور و مشاركت سياسی عموم مهاجران و انصار صورت گرفته، مدعای اين مقاله بر اين است كه عموم مهاجران و انصار از وقايع مدينه بيخبر بودند و به همين دليل، مشاركت سياسی فعالی در اين وقايع نداشتند. حدود سه هزار نفر از بزرگان مهاجر و انصار كه به دستور پيامبر(ص) ملزم به حضور در لشكر اسامه بودند، در منطقهای به نام «جرف»، در پنج كيلومتری بيرون از مدينه، اردو زده و آماده اعزام به شام بودند، تا آن كه فرستادهای از مدينه خبر رحلت پيامبر(ص) را به اسامه داد و او فقط با تنی چند از سران مهاجر و انصار به مدينه بازگشت. در حالی كه برخی روايتها، خبر بازگشت كل لشكر اسامه را به مدينه پس از رحلت پيامبر(ص) آوردهاند.
يادآور می‌شود، فصل‌نامه علمی ـ پژوهشی مطالعات تاريخ اسلام به صاحبامتيازی پژوهشكده تاريخ اسلام و صاحبامتيازی سيدهادی خامنه‌ای و سردبيری مهدی محقق چاپ و منتشر می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند برای ارتباط با دفتر اين فصل‌نامه با شماره 3-88676861 تماس حاصل كنند.