به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست علمی حج و محیط زیست از سوی پژوهشکده حج و زیارت و با حضور حجت‌الاسلام مسعود راعی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد، حجت‌الاسلام عزیزالله فهیمی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه قم و علی مشهدی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه قم برگزار شد.
علی مشهدی، عضو هیئت علمی دانشگاه قم، در نشست علمی حج و محیط زیست عنوان کرد: در مباحث ماهوی محیط زیست درباره نسبت حج و حفظ محیط زیست، اقدام جدی در داخل و خارج کشور صورت نگرفته است.
مشهدی، با اشاره به نسبت محیط زیست با دین و احکام حج گفت: با توجه به این که دین اسلام مدافع محیط زیست است، باید به شبهات و دیدگاه‌هایی که دین را در مقابل محیط زیست می‌داند نیز پاسخ داده شود.
پیرامون نسبت حج و مباحث محیط زیست اقدام جدی صورت نگرفته است
وی بر جامع و مانع بودن مباحث علمی محیط زیست تأکید کرد و گفت: ورود مباحث فلسفی و کلامی به محیط زیست مهم است، بنابراین در کنار مباحث محیط زیست باید به تئوری‌‌های دینی نیز توجه شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم، به بحث ارتباط حج و محیط زیست اشاره و خاطرنشان کرد: آیا احکام و آموزه‌های حج در حمایت محیط زیست و صیانت از گونه‌های جانوری است و شارع، دغدغه محیط زیست داشته یا قصدش، حفظ حرمت و شأن این مقدس بوده است.
وی با اشاره به دیدگاه عقل گرای سود محور در عصر حاضر تصریح کرد: در گذشته پدیده تخریب محیط زیست شکل نگرفته بود اما در عصر حاضر با مدرن شدن انسان‌ها و در نظرگرفتن سود و منافع شخصی و ملی، تخریب محیط زیست بیشتر شده است.
مشهدی، دیدگاه حفظ محیط زیست را از مباحث پست مدرنیسم برشمرد و افزود: هر اندازه که جنگ و پیگیری سود شخصی و منافع ملی گسترش پیدا کند، تخریب جنگل نیز افزایش پیدا خواهد کرد، از این‌رو بررسی رابطه حج و محیط زیست، تأثیر مستقیمی بر محیط زیست خواهد داشت.
حفظ محیط زیست در دیدگاه اسلام امانت‌داری محسوب می‌شود
حجت‌الاسلام عزیزالله فهیمی، عضو هیئت علمی دانشگاه قم، در نشست علمی حج و محیط زیست، اظهار داشت: مبنای این مباحث علمی و جدید به برکت عنایات امام زمان (عج) و مجاهدت امام خمینی (ره) است که با همه ناامنی و جنایاتی که در دنیا وجود دارد، ما در آسایش و امنیت برای آینده سرزمین ایران، بحث می‌کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم، به ضرورت ورود مباحث اعتقادی و کلامی به مسائل محیط زیست اشاره کرد و ابراز داشت: تلفیق مباحث دینی با مسائل محیط زیست به حفظ و صیانت محیط زیست می‌انجامد چنان که حفظ محیط زیست به عنوان یک حق برای نسل‌های آینده در حال حاضر مورد توجه است.
وی با اشاره به دیدگاه‌های متعارض در مورد محیط زیست یادآور شد: دو دیدگاه افراط و تفریطی درباره محیط زیست وجود دارد که دیدگاه نخست، تند و افراطی است یعنی مسئله ذبح و قربانی گوسفندان را ممنوع می‌داند؛ از این‌رو باید میان دیدگاه تند طبیعت‌گرا و توسعه گرا تفاوت قائل شویم.
حجت‌الاسلام فهیمی، به دیدگاه تفریطی در مورد محیط زیست اشاره کرد و گفت: مسیحیت در گذشته به دیدگاه غلبه و سیطره بر محیط زیست قائل بود و توجه به طبیعت را سبب غفلت از خداوند می‌دانست چنان که در حال حاضر سعودی‌ها و وهابیت به این تفکر دچار شده‌اند و افزون بر عدم توجه به محیط زیست، مظاهر دینی و ملی را نیز تخریب می‌کنند چنان که مکان‌های مذهبی بقیع، چاه قبا، مسجد احزاب، سبعه و آثار پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) را تخریب کرده‌اند و اگر مسلمانان مانع نشوند قصد دارند گنبد پیامبراکرم (ص) را نیز تخریب کنند.
وی با اشاره به طرفداری مسیحیت امروز از محیط زیست، افزود: مسیحیت گرچه در حال حاضر طرفدار محیط زیست شده‌است و از آن به عنوان حربه و ابزار تبلیغ مسیحیت استفاده می‌کند اما در حقیقت و در آموزه‌های نیچه، فروید و متفکران قدیمی‌اش دیدگاه غلبه و سیطره بر محیط زیست را داشته است.
استاد حوزه و دانشگاه به دیدگاه خدا محوری و حفظ محیط زیست به عنوان امانت در اسلام اشاره و خاطرنشان کرد: خداوند طبیعت را مسخر انسان کرده است چنان که به این مطلب در قرآن اشاره می‌کند اما در کنار این تسخیر، تکلیف و حقوقی را نیز وضع کرده‌است.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم با اشاره به رفتار و عملکرد پیشوایان دینی نسبت به محیط زیست یادآور شد: پیامبراکرم (ص) به طبیعت با دید نعمت و تحفه می‌نگریستند؛ بنابراین باید برای آینده برنامه‌ریزی داشته باشیم که چگونه می‌توانیم برای حفظ محیط زیست با رویکرد خدامحوری با سازمان‌ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی همکاری داشته باشیم.
حجت‌الاسلام فهیمی، بحث جرائم و کفارات را مهم خواند و گفت: حوزه و دانشگاه باید درباره جرائم، خسارات و راه‌های حفظ محیط زیست بیشتر بحث کنند که چگونه این خسارات دریافت شود و در راه حفظ و نگهداری محیط زیست بهره برداری شود.
مدل آموزه‌های حج در بحث حفاظت از محیط زیست بی‌نظیر است
حجت‌الاسلام مسعود راعی، استاد حوزه و دانشگاه، نیز اظهار داشت: در حال حاضر مسئله محیط زیست، دغدغه بزرگ جهانی است که در آموزه‌های حج، بسیار بیشتر و دقیق‌تر به این مسئله پرداخته است.
وی آشتی با مبانی دینی را بهترین راه حفظ محیط زیست خواند و تأکید کرد: آموزه‌ها و مؤلفه‌های تشویقی و تنبیهی در بحث حج آمده است که افراد را به سمت حفظ محیط زیست سوق می‌دهد.
حجت‌الاسلام راعی به ممنوع بودن جنگ در ماه‌های حرام اشاره کرد و گفت: همان گونه که منشور ملل متحد نیز جنگ را منع نمی‌کند و استثنائاتی برای آن قائل می‌شود برای حفظ محیط زیست نیز قوانین بین‌الملل نقص‌ها و محدودیت‌هایی دارد که با توجه به متون دینی قابل حل است.
وی به اقدامات حمایتی حج برای حفظ محیط زیست اشاره کرد و افزود: احکام وجوبی، تحریمی و جرم انگاری در حج مطرح شده است که اگر مورد توجه قرار گیرد این اقدامات احتیاطی و قوانین نیز راهگشا خواهد بود.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به مسائل جدید مطرح شده درباره محیط زیست ابراز داشت: در مرحله نخست، راه‌های حفظ محیط زیست و صیانت از موجودات و در گام بعد حفظ محیط زیست به عنوان یک حق برای نسل‌های آینده در حال حاضر مورد توجه است.
وی رویکرد حفظ محیط زیست در آموزه‌های حج را جدید خواند و تأکید کرد: جای بحث است که آیا می‌شود نگاه حق انگاری به امور بین‌الملل را به محیط زیست نیز وارد کرد یعنی نسل سوم را محق و از طرفی مکلف بدانیم؟
حجت‌الاسلام راعی، حفاظت از محیط زیست را معروفی اجتماعی برشمرد و یادآور شد: نگاه حج به محیط زیست به عنوان یک حق، بسیار کارآمدتر از نگاه بین‌المللی آن است از این‌رو اسلام و آموزه‌های حج، نگاهی امانت گونه به محیط زیست دارد.
استاد حوزه و دانشگاه به مدل حج برای حفظ محیط زیست اشاره کرد و گفت: مدل حفاظتی آموزه‌های حج برای حفاظت محیط زیست بی‌نظیر است، از این‌رو شارع، فضایی را به عنوان امر عبادی ترسیم کرده است تا اقداماتی که به حفظ محیط زیست منجر می‌شود را اجرایی و عملیاتی کند.
حجت‌الاسلام راعی گفت: در مطالعه تطبیقی در قسمت بین‌الملل به دو دسته قوانین و مقررات نرم و سخت اشاره شده است که در قوانین نرم، ضمانت اجرا وجود ندارد اما در قوانین سخت، ضمانت حقوقی و اجرایی نیز آمده است.