رحیم خاکی، قاری بین‌المللی قرآن و از بنیان‌گذاران خبرگزاری ایکنا در گفتوگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه امروز، 15 ماه مبارک رمضان سالروز راه‌اندازی خبرگزاری ایکنا است، درباره شکل‌گیری این خبرگزاری گفت: سال 79 که بنا شد دبیرخانه دائمی جشنواره‌های قرآنی جهاد دانشگاهی تشکیل شود بنده به اتفاق چند نفر از دوستان جلساتی را به منظور برنامه‌ریزی درازمدت برای مجموعه فعالیت‌های قرآنی جهاد دانشگاهی در عرصه دانشجویی برگزار کردیم و برآوردی که در این جلسات صورت گرفت در این خصوص بود که نیاز کشور در عرصه ملی و بین‌المللی و در دو حوزه عمومی و تخصصی با محوریت قرآن کریم چیست و چه اقداماتی باید در این حوزه انجام دهیم تا موثر باشد.
وی افزود: یکی از پیشنهاداتی که در آن جلسات مطرح شد تأسیس یک مرکز تخصصی بود که در نهایت منجر به تأسیس سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشجویان کشور شد و پیشنهاد دیگر در عرصه فضای مجازی و تولید محتوای اینترنتی بود که بنا شد یک پایگاه اطلاع‌رسانی قرآنی تخصصی راه‌اندازی کنیم.
خاکی در ادامه گفت: در عرصه اطلاع‌رسانی به این دلیل که در فضای مطبوعاتی کشور چیزی به عنوان اخبار و مطبوعات قرآنی وجود نداشت بنا شد یک نشریه قرآنی خبری منتشر شود که این نشریه «رایحه» نامگذاری شد و با شکل متفاوتی که در آن سالها پیش‌بینی شده بود به چاپ رسید.
وی عنوان کرد: در خصوص فعالیت‌های مختلف قرآنی نیز چند برنامه دیگر پیشنهاد و طراحی شد که بخشی از این برنامه‌ها انجام شد. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به ارتقای سطح مسابقات قرآن اشاره کرده که براین اساس پیگیری برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن دانشجویان را انجام دادیم و این مسابقات راه‌اندازی شد؛ همچنین سال 79 که نمایشگاه بین‌المللی قرآن برگزار شد نیز پیشنهاد افزوده شدن بخش دانشگاهی به این نمایشگاه را مطرح کردیم و این بخش نیز از آن سال به بعد در نمایشگاه قرآن شکل گرفت و جزو بخش‌های اصلی نمایشگاه شد.
از ایسکا تا ایکنا
خاکی ادامه داد: همچنین اولین پایگاه اطلاع‌رسانی با عنوان «ایسکا» که پایگاه اطلاع‌رسانی قرآنی دانشجویان ایران بود نیز در همان سال راه‌اندازی کردیم که بنا شد در دل این پایگاه، اخبار قرآنی هم کار شود؛ در آن سالها به این دلیل که تولید اخبار قرآنی نداشتیم اخبار قرآنی را از روزنامه‌ها و شبکه رادیویی قرآن می‌گرفتیم و در سایت ایسکا منتشر می‌کردیم که البته این کار به صورت کاملا غیرحرفه‌ای انجام می‌شد اما با این حال مورد استقبال جامعه قرآنی قرار گرفت.
وی یادآور شد: در آن سالها به این دلیل که علاقه‌مندان زیادی در جامعه قرآنی می‌خواستند اخبار و رویدادهای قرآنی را دنبال کنند، یکسری از مقالات، گزارش‌ها و اخبار مسابقات قرآن را به همراه عکس و با ابتدایی‌ترین لوازم تهیه کرده و بر روی پایگاه اطلاع‌رسانی ایسکا قرار می‌دادیم تا اینکه در ماه رمضان سال 82 که در نمایشگاه بین‌المللی قرآن حضور پیدا کرده و اخبار نمایشگاه را از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی ایسکا منتشر می‌کردیم با توجه به رشد اخبار و گزارش‌های تصویری و استقبالی که از این اخبار شد به این نتیجه رسیدیم که می‌توانیم پایگاه خبری مستقلی را در حوزه اخبار و رویدادهای قرآنی راه‌اندازی کنیم.
افتتاح ایکنا همزمان با مراسم تجلیل از خادمان قرآن
خاکی اضافه کرد: طی مشورتی که با آقای مسجدجامعی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت و جمعی از دوستان داشتیم استارت شکل‌گیری خبرگزاری ایکنا خورد و این کار به قدری سریع و با عجله پیش رفت که در شب میلاد امام حسن مجتبی(ع) که شب پانزدهم ماه مبارک رمضان (هشتم آبان‌ماه سال 82) بود همزمان با مراسم تجلیل از خادمان قرآن که با حضور رئیس جمهور برگزار شد، خبرگزاری ایکنا نیز با حضور رئیس جمهور وقت افتتاح شد.
این قاری بین‌المللی قرآن در ادامه گفت: در ابتدا خبرگزاری ایکنا را با آدرس پایگاه اطلاع‌رسانی ایسکا افتتاح کردیم اما روز دوم بعد از افتتاح آدرس ایکنا را به ثبت رساندیم و بنا شد از این پس این خبرگزاری با نام ایکنا فعالیت خود را ادامه دهد که البته بعد از آن زمان، چندماهی طول کشید تا سایت جدید ایکنا طراحی شود و بعد از چند ماه سایت ایکنا مستقل شد.
وی عنوان کرد: از جمله اتفاقاتی که در نخستین سال راه‌اندازی خبرگزاری ایکنا رخ داد پوشش مسابقات بین‌المللی قرآن مالزی بود که این مسابقات برای اولین‌بار به صورت جدی و در قالب اخبار مکتوب و تصویری اطلاع رسانی شد و سال 82 مراحل مختلفی را در خبرگزاری ایکنا پشت سر گذاشتیم.
تربیت خبرنگاران قرآنی
خاکی اظهار کرد: در آن سالها با توجه به اینکه مطبوعات و خبرگزاری قرآنی نداشتیم تعریف «خبرنگار قرآنی» کمی سخت بود و افراد علاقه‌مند به کار یا خبرنگار بودند اما اطلاعات قرآنی نداشتند و یا اطلاعات قرآنی داشتند اما خبرنگار نبودند که همین مسئله کار ما را بسیار سخت کرده بود و از این رو با همکاری وزارت ارشاد و مرکز توسعه و ترویج فعالیت‌های قرآنی وزارت ارشاد، چندین دوره آموزش خبرنگاری قرآنی با حضور اساتید برگزار کردیم که در نهایت 20 تا 30 خبرنگار قرآنی از طریق این دوره‌ها آموزش دیدند. با توجه به جوان بودن و تازه بودن این عرصه، هنوز جای کار زیادی داریم تا بتوانیم خبرنگار قرآنی و خبر قرآنی را با یک استاندارد بین‌المللی تولید و عرضه کنیم.
وی با عنوان این مطلب که حرف و خاطره از سالهای نخست شکل‌گیری خبرگزاری ایکنا زیاد است، می‌گوید: بعد از افتتاح خبرگزاری ایکنا در نمایشگاه قرآن کریم، مسئولان وقت وزارت ارشاد یک اقبال و محبت فوق‌العاده‌ای نسبت به خبرگزاری داشته و امکانات فوق‌العاده‌ای را به لحاظ فضایی به ایکنا دادند و ما نیز در آن سال که در نمایشگاه قرآن حضور داشتیم نیروهای زیادی گرفته بودیم و چند سیستم از نمایشگاه قرآن و چند سیستم از جهاد دانشگاهی به امانت گرفتیم تا دوستان خبرنگار بتوانند اخبار نمایشگاه قرآن را پوشش دهند تا جایی که در روزهای نمایشگاه، اخباری که منتشر می‌شد به 100 خبر هم می‌رسید؛ بعد از نمایشگاه قرآن مانده بودیم این همه تجهیزات و نیروها را کجا ببریم چرا که هیچ جایی نداشتیم.
ادامه داد: در روزهای پایانی نمایشگاه قرآن بود که با مساعدت آقای منتظری، رئیس وقت جهاد دانشگاهی بنا شد سه اتاق در محل فعلی خبرگزاری ایکنا به ما بدهند تا فعالیت‌های خبری ایکنا را دنبال کنیم اما زمانی که از این اتاق‌ها بازدید کردیم فضا را برای کار خبری ایکنا بسیار کوچک دیدیم و تصمیم بر آن شد تا از فضای زیرزمین ساختمان که تبدیل به انباری شده بود برای فعالیت ایکنا استفاده کنیم و همین کار نیز انجام شد و در کمتر از 10 روز با فعالیت چندین پیمانکار فضای مورد نظر آماده شد و بنا شد فعالیت خبرگزاری در زیرزمین ساختمان فعلی آغاز شود.
وی عنوان کرد: در فضایی که برای فعالیت ایکنا آماده شد هیچ‌گونه امکانات از طریق رایانه، تلفن و... نبود که البته تمامی این تجهیزات به سرعت با کمک خیرین قرآنی فراهم شد و اولین هدیه‌ای که در آن سال گرفتیم 10 خط تلفن بود که توسط یکی از خیرین قرآنی به ایکنا اهدا شد و ما از این هدیه بسیار خوشحال شدیم؛ همچنین بعد از اهدای 10 خط تلفن به خبرگزاری ایکنا، تجهیزات کامپیوتری مدرن و به روز، سرورهای بزرگ، تجهیزات عکاسی و لوازم اداری نیز از سوی خیرین قرآنی به ایکنا تزریق شد و این اقدامات موجب شد تا فضای مجموعه ایکنا در سال 82 شکل بگیرد.
بنیان‌گذار خبرگزاری ایکنا عنوان کرد: مشکل دیگری که در راه‌اندازی خبرگزاری ایکنا داشتیم تأمین حقوق پرسنل و خبرگزاری بود و به این دلیل که بودجه‌ای در جهاد دانشگاهی برای این خبرگزاری تعریف نشده بود مشکلاتی داشتیم اما در همان سال جهاد دانشگاهی به ما کمک کرد و در آن سال به دستور رئیس جمهور و با پیگیری جهاد دانشگاهی، رقم 10 میلیون تومان به خبرگزاری ایکنا اختصاص پیدا کرده که ارزش این رقم هم‌اکنون به چند میلیارد تومان رسیده است.
وی در این بخش از سخنان خود گفت: از سال 85 و بعد از گذشت سه سال از فعالیت رسمی خبرگزاری ایکنا، یک طرح پنج‌ساله برای فعالیت ایکنا در نظر گرفتیم که در این چشم‌انداز پنج‌ساله بنا شد در 31 استان کشور شعب استانی ایکنا را راه‌اندازی کنیم و همچنین علاوه بر راه‌اندازی 15 شعبه خارجی، خبرگزاری ایکنا را به 42 زبان دنیا تجهیز کنیم که این اتفاق خوشبختانه رخ داد و در حال حاضر به جایی رسیده‌ایم که خبرگزاری ایکنا روزانه هزار و 200 خبر با محوریت قرآن تولید و منتشر می‌کند.
خاکی با تأکید بر اینکه برای تولید اخبار قرآنی در ایکنا علاوه بر کمیت به کیفیت هم همواره توجه داشته‌ایم، اظهار کرد: بسیاری از مدیران جهاد دانشگاهی معتقد بودند ما نباید کیفیت را فدای کمیت کنیم اما بنده با این موضوع مخالف بودم چرا که تعداد اخبار در رسانه بسیار مهم است، حتی اگر برخی از اخبار در حد دو خط باشد که چرا به هر حال همان خبر دو خطی هم مخاطبان خاص خود را دارد. ما اخبار رویدادمحوری را نمی‌توانیم حذف کنیم و تعدد در این بخش نباید هیچ سقفی داشته باشد و باید همه اتفاقات رویدادی را پوشش دهیم اما در کنار آن باید اخبار سوژه‌محور را نیز با کیفیت پوشش دهیم.
وی با عنوان این مطلب که همکاران در خبرگزاری ایکنا طی سالهای گذشته زحمات زیادی برای ارتقای فعالیت این خبرگزاری کشیده‌اند، گفت: همکاران ما در ایکنا مصداق بارز کار جهادی هستند، چرا که در عرصه‌ای تولید خبر می‌کنند که این عرصه سابقه جهانی ندارد و استاندارد ملی و بین‌المللی در این خصوص وجود ندارد؛ همکاران ما در ایکنا یک کار جدید و فوق‌العاده انجام می‌دهند که مبنای خبر قرآنی در جهان است.
تولید دو میلیون خبر طی ۱۲ سال
خاکی در ادامه این بخش از سخنان خود یادآور شد: خبرگزاری ایکنا دوره‌های متعددی را پشت سر گذاشته و به عنوان یک رسانه در 12 سال گذشته شاید نزدیک به دو میلیون خبر تولید کرده است که این امر خارج از شعار، برای جهان اسلام، تشیع و به خصوص جمهوری اسلامی ایران یک افتخار بزرگ است؛ بنده خداوند را شکر می‌کنم که در شکل‌گیری این جریان حضور داشته و توانسته‌ام چند قدم در این عرصه بردارم و این کار را به عنوان ذخیره آخرت خود می‌دانم و اطمینان دارم این رسانه، ده‌ها سال بعد دوره‌های بسیار درخشانی را طی می‌کند چرا که خبر قرآنی مصرف روزانه و مصر خاص یک ملت نیست بلکه برای مردم تمام دنیا و تمام ادوار تاریخی بوده و می‌تواند همواره مورد استفاده قرار بگیرد.
خاکی عنوان کرد: اخبار سوژه‌محور و بسیاری از عکس‌ها و فیلم‌ها و اطلاعات تصویری که از طریق خبرگزاری ایکنا منتشر می‌شود جزو تاریخ ملی قرآنی کشور و جهان اسلام است که بعدها می‌تواند مورد استفاده جهانیان قرار بگیرد؛ این در حالی است که هم‌اکنون نیز خیلی از اطلاعات تولید شده از سوی ایکنا در عرصه بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی یادآور شد: در سفری که برای افتتاح زبان چینی به کشور چین داشتیم و این سفر دو ماه بعد از افتتاح زبان چینی در ایکنا انجام شد زمانی که وارد چین شدیم و با رایزن فرهنگی ایران در چین، نماینده جامعه المصطفی(ص) العالمیه و سفیر ایران در چین داشتیم آنها عنوان کردند که در چین بیش از 200 وب‌سایت اسلامی وجود دارد که این وب‌سایت‌ها، بالای 90 درصد تولیدات خود را از ایکنا می‌گیرند چرا که ایکنا تنها تولیدکننده محتوای دینی و اسلامی به روز دنیا بود؛ با وجودی که گاهی اوقات تعداد اخبار به زبان چینی انگشت‌شمار بود اما صددرصد این اخبار در وب‌سایت‌های اسلامی چین مورد استفاده قرار می‌گرفت که این مسئله برای ما بسیار جالب بود.
ما یک دهه پشت سر گذاشتیم و دهه پیش رو انشاءالله یک دهه بسیار بسیار درخشان خواهد بود و آن دوره تخصصی خود را تثبیت خواهد کرد و آماده می شود برای دهه سوم خودش که در عرصه جهانی بتواند به عنوان یک رسانه بین المللی واقعی عمل کند و بتواند اثرگذاری داشته باشد با توجه به شرایط زمانی و منطقه ای اسلام قرآن و خاورمیانه و جهان تشیع و تسنن و معرفی اسلام و قرآن به جهانیان و واقعیات جهان اسلام و چهره واقعی قرآن پیامبر ائمه و چهره واقعی اسلام و نظرات اسلامی و جلوگیری از هجمه رسانه ای ظالمانه رسانههای غاصب که واقعا تلاش می کنند چهره ایران و اسلام را مخدوش و سیاه جلوه دهند و اگر باین رسانه را به عنوان یک رسانه طراز و اصلی در معرفی اسلام و قرآن و دیدگاه های اندیشمندان و رهبرهای اسلامی برای سطح جهان قرار دهیم این ی هدف ارزشمند و استراتژیک و پویا خواهد بود که هیچ سقفی وجود نخواهد داشت نه از نظر کمیت و نه از نظر کیفیت.
ارتباط جامعه قرآنی و رسانه
وی در این بخش از سخنان خود به نقل خاطره‌ای از فعالیت خبرگزاری ایکنا پرداخت و گفت: یک زمانی یکی از اساتید قرآن با ایکنا مصاحبه کرده بود و فایل صوتی این مصاحبه نیز در ایکنا موجود بود؛ وی انتقادات زیادی در مصاحبه خود مطرح کرده بود و ایکنا نیز براساس رسالت حفظ امانت عین گفتوگو را منتشر کرده بود که بعد از انتشار این گفتوگو، واکنش‌هایی نسبت به انتقادات آن فرد صورت گرفت و در نهایت آن شخص طی نامه‌نگاری با ایکنا عنوان کرد چنین صحبت‌هایی در این مصاحبه نداشته است اما زمانی که به فایل صوتی مصاحبه مراجعه کردیم، مشاهده کردیم که وی عین همان حرف‌ها را زده است و به او گفتیم فایل صوتی موجود است و می‌توانیم در سایت ایکنا نیز منتشر کنیم اما در نهایت به دلایل رعایت حدود افراد این فایل را منتشر نکردیم. چنین اتفاقی اولین و آخرین اتفاق در ایکنا نبوده است و مشابه این اتفاقات را هم‌اکنون نیز داریم.
خاکی عنوان کرد: در آن زمان جامعه قرآنی در عرصه رسانه حضور جدی نداشته و آشنایی چندانی با رسانه نداشت، هرچند که هم‌اکنون نیز برخی از اساتید و مسئولان در مصاحبه‌های خود با ایکنا حرف‌های تندتری می‌زنند که انتظار دارند ایکنا این حرف‌ها را منتشر نکند؛ از ابتدا نمی‌گویند کدام بخش‌ها منتشر و کدام بخش‌ها منتشر نشود اما زمانی که عین کلام آنها منتشر می‌شود اعتراض می‌کنند و این مسئله یکی دیگر از مشکلاتی است که در ایکنا با آن روبه‌رو هستیم.
وی در پایان صحبت‌های خود با خطاب قرار دادن جامعه قرآنی کشور گفت: جامعه قرآنی اگر بخواهد مشکلات، ایده‌ها و فعالیت‌های خود را به صورت شاخص و در مسیر توسعه قرار دهد باید از بازوی رسانه و قابلیت‌هایی که رسانه دارد، استفاده کند و با کمک خبرگزاری ایکنا به عنوان یکی از رسانههای اصلی در حوزه خبر قرآنی، آن همزبانی، همدلی و اشتراک را در عمل پیگیری کند تا در نهایت نتیجه این همکاری را در بالا بردن سطح سواد رسانه‌ای در سطح کشور و جامعه قرآنی شاهد باشیم.