محمدرضا شفیعی:
مگر مفهوم غیرقرآنی هم در «کیمیا» داشتیم؟!

محمدرضا شفیعی، تهیه‌کننده سریال «کیمیا» در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با بیان این‌که «کیمیا» اولین تجربه در حوزه کارهای 100 قسمتی است، اظهار کرد: این کار اولین اثری بود که با این حجم پروداکشن و تعداد قسمت در تلویزیون ایران تجربه می‌شد، البته این سبک برنامه‌سازی در دنیا بیش از یک دهه است که در حال پیگیری است، اما در تلویزیون ما این اتفاق برای اولین‌بار بود که روی می‌داد با این امتیاز که در مقایسه با کارهای مشابه خارجی به لحاظ ساختار و فرم دارای کیفیتی بالاتر بود. نکته دیگر اینکه «کیمیا» تلفیقی از سریالی درام و تاریخی است، ویژگی که باعث می‌شود دست سازنده بسته شده و به نوعی دشواری کار برایش چند برابر شود. ابتدایی‌ترین شکل این سختی را می‌توان در بازسازی مکان‌هایی توصیف کرد که دیگر در تهران وجود ندارد و ما می‌خواستیم آنها را بازسازی کنیم.

وی افزود: سختی دیگر این کار مربوط به زمانی می‌شود که داستان در آن تعریف می‌شود. این زمان طولانی از جوانی کیمیا شروع شده و تا میانسالی وی ادامه پیدا می‌کند. همین مسئله ناخودآگاه مسئله‌ای را با خود به همراه دارد که ممکن است به نوعی در کار خود را نشان دهد. با توجه به این توضیح کتمان نمی‌کنم که این کار اشکالاتی در خود داشت که در جای خود طبیعی است، ولیکن امیدواریم دیگر فیلمسازان و تهیه کنندگان هم به این حوزه ورود کنند تا با ساخت کارهای متعدد درصد خطا در این قبیل کارها پایین آید.

این سینماگر در پاسخ به این سؤال که آیا قبول دارد بخش دفاع مقدس این کار بهترین بخش «کیمیا» بوده است؟ اینگونه توضیح داد: قبول دارم که اوج این سریال مربوط به زمان جنگ آن می‌شود، چون نزدیک 50 قسمت سریال به این رویکرد اختصاص داشت و کار به نوعی خود را پیدا کرد. برای همین در این دوران پرداختن به اتفاق مهمی چون دفاع مقدس ناخودآگاه نقطه اوج برای کار به وجود می‌آورد که به نوعی بر جذابیت سریال می‌افزاید، اما قبول ندارم که این بخش از سریال (دفاع مقدس) نسبت به دوران انقلاب کیفیت بسیار بالاتری داشته است. نکته دیگر این‌که چون دفاع مقدس با توجه به زمانی که از آن گذشته، برای مردم ملموس‌تر است و پذیرش آن از طرف مردم راحت‌تر صورت می‌گیرد، پس بازخورد بهتری نسبت به آن انجام می‌دهند.

وی در ادامه این گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش ایکنا که پوریا پورسرخ، بازیگر مجموعه عنوان کرده، کاش فصل سوم ساخته نمی‌شد، گفت: وی نظر شخصی خود را بیان کرده و من درباره آن اظهار نظر نمی‌کنم. نکته دیگری که می‌خواهم به آن اشاره کنم به بحث چهره‌پردازی این کار بر می‌گردد که به عقیده من برداشت درستی انجام نشده است. این هجمه هم بیشتر معطوف به بازیگر نقش «کیمیا» می‌شود. برای گریم مهراوه شریفی‌نیا ما به حالت‌های مختلف فکر کرده بودیم، حتی حضور آزیتا حاجیان در نقش میانسالی کیمیا هم مد نظر قرار گرفت، اما با سنجش عوامل مختلف بهترین تصمیم همانی بود که در کار دیدیم، اما درباره اینکه چرا تغییرات ظاهری کیمیا تا به این اندازه کم بود هم باید بگویم، دختری 20 ساله، 43 ساله می‌شود، طبیعی است ما تغییرات آنچنانی در چهره مشاهده نکنیم. این اتفاق درست برعکس رضا کیانیان است که از مردی 50 ساله تبدیل به پیرمردی 75 ساله شد، به همین دلیل این تغییر باید به صورت جدی‌تر پیگیری شود.

وی درباره معانی دینی و قرآنی سریال هم اینگونه توضیح داد: ما قبل از نگارش فیلمنامه با نویسنده سریال (بهبانی‌‌نیا) بارها درباره مضمامین مورد نظر کارها بحث کردیم و اینگونه نبود که بخواهیم صرفاً داستانی را روایت کنیم که در آن آموزه‌های اخلاقی نیز مد نظر قرار گرفته بود. برای مثال اگر ما می‌خواستیم به بحث ایثار در سریال توجه کنیم سعی می کردیم الگویی که در کار قرار می‌دهیم کاملاً با آموزه‌های قرآنی و اسلامی همخوان باشد، چون در برخی آثار می‌بینیم که الگوهایی که در این قبیل صحنه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد برگرفته از رفتارهای هالیوودی است که هیچ سنخیتی با فرهنگ دینی و ملی ما ندارد. مثال های متعددی در این زمینه می‌توانم بزنم. نمونه دیگر به بحث احترام به پدر و مادر بر می‌گردد که سعی شد بر‌ای نقش‌های مثبت مبتنی بر توصیه های ائمه(ع) باشد.

این تهیه کننده در پاسخ به سؤال پایانی مبنی بر اینکه مفاهیم قرآن تا چه حد در کار لحاظ شده هم اینگونه توضیح داد: این سؤال عجیب است. منظور از مفاهیم قرآنی چیست؟ آیا ما چیزی غیر از آموزه‌های قرآنی را در کارمان لحاظ کردیم. در جای جای این سریال بر آموزه‌های قرآنی تکیه شده بود و از سبک زندگی گرفته تا جهاد و مقاومت این رویکرد لحاظ شد. البته شاید در ظاهر کلمات یا آیات را استفاده نکردیم، اما معتقدم پیام کارمان چیزی جدا از توصیه‌های قرآن نبود.