رویکرد جاری به تذهیب فاقد ظرفیت تحول

سلیمان سعیدآبادی، عضو هیئت علمی دانشگاه سوره در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: متأسفانه با وجود فعالیت‌های مؤثر و مستمری که هر سال در زمینه هنر نگارگری و تذهیب قرآنی شاهد برگزاری آن هستیم، اما به سبب سیاست‌های مقطعی و عدم برنامه‌ریزی برای خروجی مطلوب و ماندگار آنها، تقریباً هر سال با عرضه مجموعه‌ای از آثار تکراری مواجه هستیم که هیچ تحولی در آنها شکل نمی‌گیرد.

وی ادامه داد: از یک سو مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، برگزاری دوسالانه تذهیب‌های قرآنی را طی پنج دوره مدیریت می‌کند، ولی از آنجا که سامانه مدیریتی و برنامه‌ریز این دوسالانه بسته و محدود به تشکل خاصی است و از تمام ظرفیت فنی و هنری کارشناسان و پیشکسوتان نگارگری و تذهیب که در کشور کم هم نداریم استفاده نمی‌کند، لذا تحولی را در ارائه آثار آن شاهد نیستیم.

سعید‌آبادی تصریح کرد: علیرغم تنوعی که در بخش‌های گوناگون دوسالانه تذهیب‌های قرآنی آستان قدس با آن روبرو هستیم و کارگاه‌های عملی را مثلاً مکتب هنر رضوان در سراسر کشور برگزار می‌کند و با الگو قرار دادن نمونه‌های فاخر تذهیب که در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود اقدام به مثنی‌سازی و خلق آثاری از روی آثار مرجع می‌کنند، اما در نهایت خروجی آن ارائه آثار سطحی است که در کتاب‌های منتشر شده دوسالانه موجود است و به وضوح می‌توان به این مورد اذعان کرد که آثار در سطحی مبتدی و آماتور عرضه می‌شوند.

مدیر گروه سابق کتابت و تذهیب دانشگاه سوره گفت: تنها جریان قابل اعتنا و حرفه‌ای در عرصه تذهیب را می‌توان دوسالانه (بی‌ینال) نگارگری ایران برشمرد که البته آثار ارائه شده در آن نیز از نظر کمیت به سبب ساز و کار حمایتی و جوایزی که برای آن در نظر گرفته می‌شود و توان ایجاد انگیزه میان نگارگران و تذهیب‌کاران را ندارد، فوق‌العاده پایین است.

وی با اشاره به اینکه هر ساله جشنواره نگارگری رضوی در اصفهان نیز بخشی را به تذهیب اختصاص می‌دهد، ادامه داد: این جشنواره نیز نمی‌تواند در حد و انداره‌های جریان حرفه‌ای در عرصه هنر نگارگری و تذهیب قرآنی وارد شود و لذا شاهد هستیم که اغلب نگارگران و تذهیب‌کاران به سبب به رخ کشیدن توان فنی و هنری خود، جذب جشنواره‌های خارجی همچون جایزه «البرده» امارات می‌شوند که مثلاً برای آثار برتر نگارگری و تذهیب جوایز 80 میلیونی در نظر گرفته است.

سعید‌آبادی در پایان گفت: به اعتقاد من به جای این پراکنده‌کاری و فقدان یک ساز و کار درست و جامع، نهادهای فرهنگی می‌توانند با تشریک مساعی و البته در نظر گرفتن جوایز درخور، هر سال از چیره‌دست‌ترین نگارگران و تذهیب‌کاران دعوت کنند که به خلق آثاری ماندگار و قابل اعتنا برای ادوار آینده هنر که قابل ارائه به عنوان الگو در زمینه تذهیب باشد، اقدام شود.