پرستش غیرخدا؛ تکیه‌گاهی نامطمئن

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) از زنجان، همه انسان‌ها بر اساس اصل فطری که دارند نیاز به پرستش و تکیه به معبود دارند، به‌ویژه اینکه این حس در زمان استیصال و درماندگی، زمانی که نیاز به یک حامی و قدرت بزرگ دارند، بیشتر حس می‌شوند.

علی‌رغم ارسال پیامبرانی که از ابتدای خلقت خدای متعال برای سعادت نوع بشر مورد توجه داشته است، در همه اعصار شاهد به بیراهه رفتن عده‌ای از افراد بودیم که معبودی غیر از خدا را برای خود انتخاب کرده‌اند.

در آیه ۱۹۱ از سوره مبارکه اعراف می‌خوانیم: «أيُشْرِكُونَ مَا لَا يَخْلُقُ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ»؛ «آیا موجوداتى را همتاى او قرار مى دهند که چیزى را نمى آفرینند، و خودشان آفریده شده اند».

در این آیه قرآن بار دیگر فکر و عقیده بت پرستى را با بیان روشن و کوبنده‌اى محکوم مى‌کند، و مى‌فرماید: آیا اینها موجوداتى را شریک خدا قرار مى دهند که قادر بر آفرینش چیزى نیستند، بلکه خودشان مخلوق اویند؟

در آیه 192 همین سوره می‌خوانیم: «وَلَا يَسْتَطِيعُونَ لَهُمْ نَصْرًا وَلَا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ»؛ «و نمى‏ توانند آنان را يارى كنند و نه خويشتن را يارى دهند»

در آیه ۱۹۳ از سوره مبارکه اعراف خدای متعال بر ناتوانی بت‌ها اشاره کرده و می‌فرماید: «وإِن تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدَىٰ لَا يَتَّبِعُوكُمْ ۚ سَوَاءٌ عَلَيْكُمْ أَدَعَوْتُمُوهُمْ أَمْ أَنتُمْ صَامِتُون»؛ «و اگر آنها را به سوى هدایت دعوت کنید، از شما پیروى نمى کنند. و براى شما یکسان است چه آنها را دعوت کنید و چه خاموش باشید»

فخر رازى در تفسیر خود، در ذیل این آیه مى‌نویسد: مشرکان هنگامى که به مشکلى گرفتار مى شدند دست تضرع به سوى بت‌ها بر مى‌داشتند، و هنگامى که مشکلى براى آنها واقع نمى‌شد، ساکت و خاموش بودند، قرآن به آنها مى‌گوید: خواه در برابر آنها تضرع و زارى کنید و خواه خاموش بمانید هیچ تفاوتى نمى‌کند.

عقل حکم می‌کند که تندیس ساخته دست بشر، هر چه قدر هم عظیم باشد هیچگاه نمی‌تواند قدمی کوچک برای سازنده‌اش بردارد ولی در این بین انسان‌هایی بودند که هیچگاه عقلانی این مسئله را مورد توجه قرار نداده و در روشنی آفتاب درخشان، خود را با کورسویی از نوری کذایی می‌خواستند دلخوش کنند.

البته نباید از نظر دور داشت بت‌پرستی محدود به پرستش تندیس و سازه نیست. قرار دادن هر شی و هر چیز جای پروردگار که قدرت مطلق است، بت‌پرستی و شرک به الله محسوب می‌شود.

در ادامه این آیات در سوره مبارکه اعراف می‌خوانیم:

آیه 194: «إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ عِبَادٌ أَمْثَالُكُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْيَسْتَجِيبُوا لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ»؛ «در حقيقت كسانى را كه به جاى خدا مى‏ خوانيد بندگانى امثال شما هستند پس آنها را [در گرفتاريها] بخوانيد اگر راست مى‏ گوييد بايد شما را اجابت كنند».

در آیه 195 این سوره مبارکه خداوند باز هم بر ناتوانی بت‌ها اشاره کرده و ضعف آنها را به بت‌پرستان یادآوری می‌کند:

«أَلَهُمْ أَرْجُلٌ يَمْشُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ أَيْدٍ يَبْطِشُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ أَعْيُنٌ يُبْصِرُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا قُلِ ادْعُوا شُرَكَاءَكُمْ ثُمَّ كِيدُونِ فَلَا تُنْظِرُونِ»؛ «آيا آنها پاهايى دارند كه با آن راه بروند يا دستهايى دارند كه با آن كارى انجام دهند يا چشمهايى دارند كه با آن بنگرند يا گوشهايى دارند كه با آن بشنوند بگو شريكان خود را بخوانيد سپس در باره من حيله به كار بريد و مرا مهلت مدهيد».

در آیه 71 از سوره مبارکه حج نیز بر ناتوانی بت‌ها تاکید شده و خدای متعال فرموده است: «وَيَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَمَا لَيْسَ لَهُمْ بِهِ عِلْمٌ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ نَصِيرٍ»؛ «و به جاى خدا چيزى را مى ‏پرستند كه بر [تاييد] آن حجتى نازل نكرده و بدان دانشى ندارند و براى ستمكاران ياورى نخواهد بود».

خدای متعال بعد از اصرار بر باطل بودن شرک و بت‌پرستی در بخشی از آیه 72 از سوره مبارکه مائده می‌فرماید: «...إِنَّهُ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَارٍ»؛ «هر كس به خدا شرك آورد قطعا خدا بهشت را بر او حرام ساخته و جايگاهش آتش است و براى ستمكاران ياورانى نيست».

پرستش غیرخدا هر جا که اندیشه باطل و عقل ناسلیم حاکم بوده وجود داشته و زمانی به شکل پرستش سازه‌های چوبی و زمانی در قالب پرستش ماه و ستاره. در عصر حاضر نیز پرستش فرد و جایگاه و هر چیز که فرد به اتکاء آن خود را بی‌نیاز از مخلوق تصور کند گونه‌ای از شرک و بت‌پرستی به شمار می‌رود.

هرچند بت‌پرستان خود بر این باور هستند که دست‌ساخته آنها توان انجام کاری را ندارد که تایید این امر را در آیات 62 تا 65 سوره مبارکه انبیاء می‌خوانیم:

قَالُوا أَأَنْتَ فَعَلْتَ هَذَا بِآلِهَتِنَا يَا إِبْرَاهِيمُ گفتند اى ابراهيم آيا تو با خدايان ما چنين كردى (۶۲)

قَالَ بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هَذَا فَاسْأَلُوهُمْ إِنْ كَانُوا يَنْطِقُونَ گفت [نه] بلكه آن را اين بزرگترشان كرده است اگر سخن مى‏ گويند از آنها بپرسيد (۶۳)

ثُمَّ نُكِسُوا عَلَى رُءُوسِهِمْ لَقَدْ عَلِمْتَ مَا هَؤُلَاءِ يَنْطِقُونَ سپس سرافكنده شدند [و گفتند] قطعا دانسته‏ اى كه اينها سخن نمى‏ گويند (۶۵)

چه بهتر است که با توجه به نقشه راه سعادت که خدای متعال در آیات نورانی قرآن کریم ترسیم کرده از هر چه غیر خدا فارغ شده و تنها به قدرت لایزال تمسک جوییم و باید دانست آرامشی که از اتکاء به باریتعالی به دست ‌می‌آید نه تنها واقعی است بلکه مطمئن‌ترین قدرت نیز خواهد بود.